Вестник евразийского национального университета имени Л. Н. Гумилева. Серия Филология bulletin of L. N. Gumilyov Eurasian National University
жүктеу/скачать 0,55 Mb. Pdf көрінісі
|
14 Rakymzhan
| Талқылау
Концептіге байланысты ғалымдардың зерттеу жұмыстарына шолу жүргіздік. Енді- гі теориялық жайттарды негізге ала отырып, «жалғыздық» концептісіне талдау жүргіземіз. Жалғыздық, жоғалту, жеке адам мен қоғам арасындағы түсініктің болмауы постмодер- низм дәуіріндегі көптеген романдардың орта- лық тақырыптары болып табылады. Жер бетіне алғаш рет адам ая¬ғы тиген уақыттан бастап жал¬ғыз¬дық ұғымы да ілесіп келеді. Оның өлшемін еш¬кім бағамдап, ше- гіне жеткен емес. Же¬тім¬дік пен жалғыз- бастылық, дос-жарансыз өткен сәт пен қарт адамның күйі, жалғыздық тақырыбымен мазмұндас. Бірақ аталған дүниелер мәңгілік емес, уақытша. Ал бір-екі күндік жал¬ғыз¬дық адамзат жалғыздығының өлшеміне сый¬май- ды, шегіне жетпейді. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде жалғы- здық –жекелік, жалғызбастылық деп беріледі. Жалғыздық көрді – жалғызбастылықтан жапа шекті. Жалғыздан-жалғыз – жанында өзге еш- кім жоқ, бір өзі ғана деп түсіндіреді [4, 257]. Ал, синонимдік сөздікте аталған сөз былайша өрбиді: жалғыздық, жалқылық, даралылық. Жалғыз қалғандық, жалқы болушылық. [5, 238]. Осы тұста, «жалғыздық концептісін» мы- надай когнитивтік моделдер арқылы көрсете аламыз. Олар: «жалғыздық – тыныштық (оты өшу, құмары тарқау, қызығы тарқау, қаны суу, көңілі суу); жалғыздық – ішкі азап (жабығу, құлазу); жалғыздық – көңіл жайлауы (қызық пен думанның қалмауы, ән мен сәннің жоға- луы, құрдымға кетуі, құлазу, жалғызсырау); жалғыздық – батырлық, ол жағымды, жағым- сыз мағына береді (батырлық, азап, қорлық); жалғыздық – қорлық (қорлық, жан азабы); жалғыздық – өкініш, уайым (қайғы, шексіз уайым, қу далада жылау)». Сонымен қатар, жалғыздық концептісін сипаттайтын тезауру- сы «жалғыз қалу, жақынсыз қалу, жанашыр- сыз қалу, жалғыз жүру, өмірден жиіркену, ай далада жаны қуу, жаны жалғызсырау, жан тынышын іздеу, уайым алу, қу далада жылау» сияқты тіркестердің семантикасы арқылы ай- қындалып, «әлсіз, панасыз, байғұс» деген сөз- дерімен қорытылады [6, 111]. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|