«Вітчизнянанаука: сучаснийстан,актуальніпроблемитаперспективирозвитку»

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

281 

 

 

 

возможность  организовать  свои  действия  начиная,  с  идеи.  При  этом  возникает  новый  тип  деятельности,  который 

может  быть  охарактеризован  как  переход  к  творческой  деятельности.  Мышление  и  деятельность  вступают  в 

отношения, делающие возможным переход от мысли к ситуации, а не от ситуации к мысли. Деятельность педагога в 

этом случае должна быть направлена на привлечение внимания учащихся к полученному результату, их поддержку, 

помощь

 

в  осмыслении  созданного,  побуждение  к  дальнейшей  деятельности.  С  педагогической  точки  зрения 

необходимо целенаправленно стимулировать мысль и фантазию, формулировать знания о возможных решениях, 

опыте работы с различными материалами. В результате у учащихся развивается способность формировать идеи и 

радоваться их реализации.

 

Сегодняшним  детям  в  течение  всей  их  жизни,  где  бы  они  не  находились,  придется  сталкиваться  с 

различными изменениями (в социуме и политике, в окружающей среде, в науке и технике, в индустриальной сфере), 

которые сказываются на рынке труда, и т.д.

 

Быстрые  перемены,  происходящие  в  сегодняшнем  мире,  делают  необходимым  воспитание  у  детей 

стремления постоянно учиться.

 

Чтобы подготовить ребенка к самостоятельности в области учебы, уже сегодня в подрастающее поколение 

нужно  закладывать  базовые  элементы  установок,  знаний  и  умений,  жизненно  важных  для  решения  сегодняшних 

проблем.  Как  показывает,  жизненный  опыт  сегодня  в  мире  признается,  ценится  и  стимулируется  развитие  тех 

способностей, которые будут необходимы в быстро меняющемся мире. Среди них можно назвать следующие:

 

 

–

 

принимать перемены и порождать их;

 

 

–

 

критично мыслить, осуществлять выбор;

 

 

–

 

ставить и решать проблемы;

 

 

–

 

быть творческим, находчивым, обладать воображением.

 

Становления сознания ребенка посредством образования –

 

это форма творческого развития, и этому может 

способствовать  приобретение  внутренней  свободы,  выработка  собственных  этических  норм,  сознательное 

восприятие  собственных  чувственных  и  ценностных  представлений,  это  стало

 

возможным  благодаря  новым 

инновационным технологиям.

 

Однако в области дошкольного образования существуют два основных подхода и различие их комбинации. 

Один из них –

 

бихевиористический, который подчеркивает роль воспитателя как человека, сообщающего ребенку в 

предписывающей  манере  определенную  информацию.  Обычно,  эта  информация  тщательно  проанализирована, 

разбита на отдельные задания и подается в строгой последовательности для усвоения ребенком. При таком подходе 

от ребенка требуется путем упражнения и тренировки овладеть заданием, после чего он переходит к следующей 

ситуации.  Правильный  ответ  ребенка  обычно  подкрепляется  внешней  пошаговой  реализацией  знания.  От 

воспитателя  требуется  тщательно  оценивать  уровень  развития  ребенка  и  уточнять  эту  оценку  перед  тем,  как 

двигаться  дальше.Существует  целый  ряд  подобных  предписывающих  программ,  который  широко  используется  в 

разных местах. Все они включают планы занятий, разных видов активности, а также средства для проверки знания и 

уровня  развития,  который  воспитатель  может  использовать.  Коллектив  педагогов  должен  обеспечить  ребенка 

различными  средствами,  оказывать  помощь,  руководить  его  действиями  и  поддерживать  интерес  с  тем,  чтобы 

максимизировать эффективность обучение.Программа, учитывающая развитие ребенка, базируется на знании о том, 

как  он  развивается,  на  понимании  того,  что  существует  определенные,  общие  для  всех  стадии  этого  развития  и 

одновременно, на понимании того, что каждый ребенок индивидуален. Таким образом, воспитатели должны иметь 

представление о типичном процессе развития ребенка с тем, чтобы выстроить реалистичную последовательность 

предъявления тех или иных условии. При этом педагоги должны внимательно присматриваться к различиям между 

детьми.  Практика  прогрессивного  образования  строится  на  принципах  развития  и  конструкционизма,  которые 

нацеливают на построение обучающей среды, способствующей развитию уникальных умении и интересов каждого 

ребенка, не исключая при этом значение обучения в парах или малых группах.

 

Для развития у детей творческих способностей нужно предусматривать такую организационную ситуацию, 

которая предоставляет детям центральную роль в планировании образовательного процесса.

 

Участие семьи должна стать неотъемлемой часть обучения, так как семьи имеют огромное влияние на детей. 

Для  детей  участие  семьи  имеет  особое  значение,  так  как  связь,  существующая  между  ребенком  и  родителями, 

произицируется на педагога. А это является важнейшей предпосылкой обучения.

 

Первыми педагогами ребенка являются родители. Семьи желают своему ребенку самого лучшего, они хотят, 

чтобы  дети  выросли  преуспевающими  и  полезными  гражданами.  Поэтому  нужно  приглашать  семьи  к  участию  в 

учебном  процессе  и  предусматривать  конкретные  формы  работы  с  ними.  Методы  вовлечения  семей  могут  быть 

разными,  в  зависимости  от  конкретных  обстоятельств.  Однако  не  изменен  сам  принцип:  Участие  всех  семей 

приветствуется во всем многообразии его форм.

 

Родители и педагоги обмениваются информацией о том, что ребенок делает дома и в детском саду. В каждом 

детском учреждении открыть комнату для

 

родителей, где они могут найти информацию о возрастной психологии, 

книги и другие материалы. Там же они могут обменяться впечатлениями, провести встречи

-

беседы, попить кофе. 

Семьи должны выступать в роли добровольных помощников.

 

Таким образом, цель обучения должна состоять в создании сообщества, в центре которого находится семья, 

и куда входят воспитатели и педагоги, а также представители местных служб. Эта группа людей должна заниматься 

разработкой  планов  и  обсуждением  различных  вопросов  для  того,  чтобы  могла  в  полной  мере  способствовать 

развитию у детей творческих способностей.

 

 

Литература:

 

1. 

Рабочая  международная  программа  «Step  by  step»  от  рождения  до  10  лет  для  детей  и  их  родителей, 

разработанная  профессиональной  Командой  Дошкольного  Проекта,  Центром  развития  ребенка  при 

Джоржтаунском университете.

 

2. 

Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога: Учебное пособие: В 2

-

х кн.: –

 

М.: изд

-

во ВЛАДОС

-

ПРЕСС, 

2002. 

–

 

Кн.1: Система работы психолога с детьми разного возраста.

 

3. 

Фридман Л.М. Психология воспитания. Книга для всех, кто любит детей. –

 

М.: ТЦ «Сфера», 2000.

 

4. 

Водейко Р. И. Актуальные проблемы дифференцированного обучения. –

 

Минск., 1999.

 

5. 

Борисова Н.В. От традиционного через модульное к дистанционному образованию. Москва, 2000.

 

 

282 

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

 

 

 

 

Е.М. Бугумбаева

 

(Тараз қаласы, Казахстан)

 

 

БАЛАЛАР БОЙЫНДА КЕЗДЕСЕТІН АГРЕССИВТІЛІК ӘРЕКЕТТІҢ ПАЙДА БОЛУЫ

 

 

Қазіргі кездегі бала агрессиясы

 

біздің өмір жағдайымыздың бүгінгі өзекті мәселесі, ол нақты психологиялық 

ерекшеліктерді  қозғайды,  ол  баланы  қоршаған  адамдарға  ғана  тиесілі  болмай  (ата

-

аналары,  тәрбиешілер, 

мұғалімдер,  құрбылары),  баланың  өзіне  және  қоршаған  ортамен  қарым  –

 

қатынасында  елеулі  қиыншылықтар 

тудырады.  Агрессия  бала  дамуында  сәтсіздіктерге  әкеліп  соқтырады.  Лонгитюдің  зерттеу  нәтижесінің  көрсеткіші 

бойынша агрессивтілік қажетінше нақты, уақытына қарай мүмкіндіктері мол, бала кезіндегі агрессия біртіндеп орта 

буындағы  жасөспірім  кезінде  бекем  әлеуметтік  немесе  антиәлеуметтік  әрекетке  ауысуы  мүмкін  [1].  8  жасар 

балалардың өзгешілігі агрессиялы әрекеттердің жоғары деңгейде болуы және әлеуметтік байланыстан қашқақтауы, 

ары  қарай  оқу  іс

-

әрекетінде  қиыншылықтарға  кездеседі,  мектепте  үлгерімі  төмен,  интелектуалды  дамуы  төмен 

деңгейде, бейімделуі нашар болуы мүмкін. Бала жастағы агрессивтілік оның өзін қоршаған шындықпен қатынасынан 

емес, оның бүкіл жан

-

жақты тұлғалық дамуын анықтайды. Бала агрессиясын зерттеуге арналған, алғашқы зерттеу 

біздің елімізде 20

-

30 жылдары өткізілді, бұл проблема сол күйі бүтіндей ашылмай, бала дамуы педагогикалық зерттеу 

негізінде  өткізіледі.  Осы  кездерде  бала психологиясы  өзінің  алдына  қойған  міндеті:  бала  психикасына  әсер  ететін 

әдістер өңдеу, балаға тәрбие және тәрбиенің артықтығы жайында. Бала тәрбиесі мен дамуына жағымды тәсілдер 

ізденуге,  жеке  тұлғаның  қасиеттеріне  диагностика  жасауына,  интеллектің  даму  деңгейіне  көбірек  көңіл  бөлінді, 

сондай

-

ақ тұлға дамуында ауытқу қиындықтары, агрессивтілікпен ішкі қаупін зерттеу мүмкіндіктеріне де көңіл бөлінді.

 

Бала агрессиясын түсіндіру бағыты психоаналитикалық бағытты З.Фрейд қарастырған. А.Фрейд өз әкесінің 

жыныстық және агрессиялық инстинк қатынас көзқарасын бөлісе отырып, оның бірнеше фазасын бөліп қарастырады: 

аральды  агрессивтілік,  анальды  садизм  және  т.б.  З.Фрейд  бала  психоаналитикасымен  шұғылдана  отырып,  ол 

агрессия «мен» тұжырымының қорғаныш механизмдерінің бірі деп қарастырады. Осыған байланысты оның түсінігі 

бойынша агрессия оның «менінде» өткен немесе болатын жағдайда қорқыныш пен қауіптің пайда болуы. Агрессияның 

ушығуы  бұл  баланың  «меніне»  тікелей  қауіптің  пайда  болуы.  Баланың  агрессивті  құлшынысы  осылай  объектідегі 

қауіптің қатынасына қарай мінез

-

құлқын бекітеді [2].

 

Индивидуалды  психологияның  негізін  қалауша  А.Адлер  –

 

баланың  бүкіл  дамуында  өзіне  толық  емес 

жартылай  сенімділік  сезімін  агрессияның  туындауынын  негізі  деп  қарастырды  [3].  Бала  ұзақ  уақыт  біреуге 

тәуелділігіне  күйзіледі,  ол  өзіне  тіптен  көмексіз  болған  кезде  күн  көруі  үшін  ата

-

анаға  жүгінуі  қажет.  Баланың 

жетілмегендігі, өзіне сенімсіздігі және өз бетінше алып кете алмауы, отбасында қоршаған күшті адамдарға бағынышты 

болуы  қатты  қайғыруға  әкеліп  соқтырады.  Бұл  кем  бағалы  сезімді  тудырады,  қоршаған  ортада  жетістікке  жетіге 

бағытталған ұзақ күрестің бастамасы.

 

Бала  агрессиясына,  қорқыныш  та  жатады,  И.Бютнер  бала  агрессиясының  жиі  кездесетін  екі  себебін 

көрсетеді: біріншіден, жығылып қалудан, өкпелуден, үлкендердің басқындығынан қорқынышы; екіншіден, көңілі қалу 

болмаса  өткенге  қапалық,  өзі  шабуылдауы.  Нақтылап  бала  агрессиясын  айта  кетсек,  бұл  кезде  санасыз  агрессия 

импульстері тікелей емес, жанама түрде: қиялында, ойын үстінде таратылады [4].

 

Э.Эриксонның айтуы бойынша адам бойындағы қастандық бұл өмірінің бастапқы жылдарында әлемге, өмірге 

деген сенімділік жүйеленіп орнықтағандығы. Эриксонныың тұжырымына келіссек, баланың адамдарға, өмірге деген 

сенімі  мен  сезімі  оның  анасының  берген

 

қамқорлығының  құндылығына  байланысты.  Мектепке  дейінгі  жастағы 

инициатива аралық конфликті, психоәлеуметтік конфликті Эриксон «жасына қарай ойын» деп атады [5].

 

Балаларда агрессивтіліктің негізгі себептері: балалар үшін әлеуметтік қоршаған орта мәнді роль

 

атқарады, 

ендеше  балалардың  агрессивті  мінез

-

құлық  себептерін  олардың  құрбылары  мен  тұлғааралық  қатынастарында, 

сонымен қатар ол үшін референтті болып саналатын топта қабылданған әлеуметтік нормалар типтерінен іздеу керек.

 

Бала  кездегі  мінез

-

құлықтың  бұзылуы  және  агрессиялықтың  негізгі  себептері,  психикалық  зақымданулар, 

отбасы  тәрбиесіндегі  кемшіліктер,  мінездің  акцентуациясы,  әр  түрлі  конфликтілермен  байланысты  болады. 

Балалардағы жаңа бағыттағы қалыптасулар, қарым

-

қатынас деңгейінің өсуіне байланысты өзіндік сананың өсуі, ата

-

анамен,  ересектермен,  құрбы

-

құрдастарымен  қатынастарын  күрделендіреді.  Балалық  шақтың  ішкі  қарама

-

қайшық 

аумағы және оның үлкендерге қарсы сипаттары, өзара әрекеттері балаларға қатты әсер етеді. Бала үшін барынша 

тезірек ересек адамның статусын жаулап алуға тырысу, өз бетінше тез тәуелсіздікке жету жағдайы ерекше болады. 

Өзінің даму кезеңін басынан кешіріп жүрген көп бөлігінде, мінез

-

құлықтың екі түрі қалыптасады:

 

1.  Бірінші  типтегі  балада  өзінің  жеке  позициясын  сақтау  үшін  қоршаған  ортамен  өзара  әрекетін 

(қалыптастыруға) өзгертуге тырысады. Мысалы: олардағы негативизмді, карсылық мінезді, қарсыласуды және шектен 

шығу сияқты сапаларды айтуға болады.

 

2. Екінші типтегі бала микроортаның кері әсерімен ерекшеленеді, себебі қоршаған ортамен мінез

-

құлықтың 

қатынас эталоны, әлі қалыптаспайды. Осының нәтижесінде өзіне, басқаларға деген қатынастарда сарапшыл емес, 

өзара  қарым

-

қатынастың  жағымсыз  жағын  норма  ретінде  қабылдайды.  Нәтижесінде  мінез

-

құлық  бағдардың 

қалыптасуынан  балалар  өзінің  дамуын  өзгертуге  тырысады,  алайда  мінез

-

құлықтық  бағдардың  жеткіліксіз  даму 

себебінен мақсатқа жетудің адекватты құралын таба алмайды.

 

Сондықтан  олардың  динамикалық  тенденциялары  негізінен  мазмұнды,  мағыналылығынан  басым  болады. 

Балалардың  бейімділігі  немесе  соларға  тән  мінез

-

құлықта  мағына  құрастыру  процесінің  мотивтерімен  байланысы, 

қоғамдық  жағымды  мақсаттары  мен  баланың  әлеуметтік  мәнді  мінез

-

құлықтың  идеологияларының  арасындағы 

арақатынастардың  бұзылуына  әкеліп  соғады.  Бала  кезде  мінездің  кейбір  бітістері  өмір  тәжірибесімен  үйлеспейді, 

сауатты  басқару  үшін  әр  баланың  тәрбиесін  және  жеке  тұлғалық  ерекшелігін,  эмоциялық

-

мотивациялық 

сферасындағы қажеттіліктің қалыптасу деңгейінің бағыттылығын ескеру керек.

 

«Қиын»  балаларда  жалған  құндылық,  қоғамға  қарсылық  көрсететін  терең  тұлғалық  өзгерістер  байқалады. 

Бала

-

бұл сананың өзіне бағытталу кезеңі, өзін тану психологиялық құнды құрылым ретінде өзіндік жетілуге жағдай 

жасайды. Бала кезде тұлғаның қарқынды мінез

-

құлықтық санасының қалыптасуы, моральдық

-

этикалық мінез

-

құлық 

нормаларын игеру,өзінің мінез құлқында пайда болған бағалық пайымдау жүйесіне жетекшілік ете бастайды. Міне, 

сондықтанда  мінез

-

құлықтың  қалыптасу  процесінде  пайда  болған  өзіндік  бағалау  жағдайлары  баланың  тұлғалық 

құрылымына тәуелді болады. Бала кезде өзіндік сананың ерекшеліктері, яғни тұлғаның өзіндік бағалауды басқарудың 

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»

 

 

283 

 

 

 

негізгі жетекшісі компоненттері, өзбеттілік дәрежесі, әртүрлі және қоғамдағы күрделі өзара байланыстар жүйесіндегі 

адамдармен қарым

-

қатынастағы тұлғаның тәуелсіздігін анықтайды.

 

Мектеп  жасына  дейінгі  балаларда  агрессия  проблемасының  орнауында  «агрессия»  және  «агрессивтілік» 

түсінігін айырып, ажырата білу қажет: бірінші түсінік биологиялық заңдылық рамкасында тереңдетіле калдырылады, 

осыған  орай  бір  топ  адамның  болмаса  бір  адамның  агрессивтілік  әрекетінің  әлеуметтік  көпшілік  тарихи  жағдайы 

анықталады.

 

Балалардың  агрессивті  мінез

-

құлқы  мен  өзіндік  бағалауының  өзара  байланысы:  Балалардың  агрессивті 

мінез

-

құлқымен өзіндік бағалауының арасында туындайтын өзара байланысты зерттеу өте маңызды. Өзіндік бағалау 

процесі  субьектінің  агрессивтілігін  шешу  детерминантына  ие  болады.  Өзіндік  бағалау  деңгейі  ішкі  нормативті 

стандартты реттеп отырады.

 

Егер әділетсіз шабуыл жасасаса, яғни субъектінің ар

-

намысына тисе, онда агрессия балалардың өзінің ар

-

намысын  қорғауға  бағытталады.  Кейбір  зерттеулер  бойынша  агрессияның  төмендеуі  өзіндік  бағалау  процесімен 

жанама түрде байланысты болған (С.Фишбах). Агрессия сферасын анықтаушы нормативті стандарттар, балалардың 

агрессивтілік  әрекетін  дағдыланған  түрде  реттеп  отырмайды.  Балалардың  мінезіндегі  стандартты  өзіндік  бағалау 

әрекеттері  болу  үшін,  субъектінің  зейіні  соларға  бағытталуы  қажет.  Яғни  «объективті  өзін  тану»  жағдайы  болады. 

Тұлға дамудағы бала жасының дағдарысы балалық пен есеюдің арасындағы шекара ретінде күрделі өтеді. Баланың 

өзін  «нәтиже»  деп  трансцендентті  ұғынуы,  мәні  бойынша,  балалықтан  шығарылған,  жеке  даралығын  іздеген 

қажеттілікке  жауап  ретінде  индивидуалды  тәжірибесі  арқылы  туындайтын  «Меннің»  тұрақты  және 

дифференциалданған бейнесін көрсетеді.

 

Сондықтанда балалар өз мүмкіндіктерін бір жағынан балалық әуестенулер 

мен олардың объективті салдары негізінде ұғынады. «Мен

-

бейнесі» адамның әлемдік бейнесін жасайтын болмыстық 

форма мен сфера ретінді туынды сипатқа ие болады.

 

Балалардың «Мен бейнесі» өзіндік ерекшелікке ал өзіндік сана сезімдері символикалық сипатқа ие. Идеалды 

нақтыланған «Мен

-

бейнесі» бір мифологиялык табиғатқа ие болады. Миф ұғымы «Мен

-

бейнесімен» мен тұлғаның 

өмірлік  стратегияларын,  оның  өзіндік  детерминациясын  біріктіруге  мүмкін  береді.  Баланың  өз  менің  жайлы 

индивидуалды мифті құруы, өзіндік сана сезімдермен «Мен

-

бейнесінің» бір

-

бірінен ерекше айырмашылығы болатын 

көрсетеді  және  экзистенциалды  өзіндік  бағалауға  басқаша  қарау  қажет  екенін  болжайды.  Мұнда  балалардағы 

дағдарыс дербес сипат алады, екі әлемнің арасындағы басқарылмайтын шекара ретінде жалғастырмайды.

 

Өзіндік  бағалау  кәмелетке  жетпегендер  үшін  олардың  агрессивті  мінез

-

құлықтарының  көптеген 

формаларына: ойлары, қауіптеріне, физикалық және психологиялық жәбірленуіне, конфликтілеріне, төбелестеріне, 

фантазияларына  және  басқада  әлеуметтік  қолдау  алмайтын  мінез

-

құлық  формаларына  мәнді  әсер  етеді.  Өзіндік 

бағалау агрессиялық мінез

-

құлыққа белгілі

-

бір өзгешеліктер әкеледі және көп жағдайда тұлға аралық өзара әрекеті, 

ішкі әсерленулер мен эмоциялық реакцияларды, әрекет пен іс

-

әрекет мотивациясын анықтайды, өзін және басқаларға 

деген  не  оң  не  теріс  қатынасты  жасайды.  Соңғы  кездері  жеткіншек  кезеңді  екі  түрлі  ықпалмен  түсіндіреді. 

Психоаналитикалық және әлеуметтік

-

психологиялық. 1

-

шісі

 

индивидтің психо

-

сексуалдық дамуына және отбасындағы 

эмоциялық  өзара  қатынасқа  екпін  қойса,  2

-

шісі  индивидтің  әлеуметтік  тіршілігімен,  рольмен,  статуспен  рөльдік 

конфликтпен,  рөльдік  анықталмағандықпен  және  әлеуметтік  күту  сияқты  факторларға  назар  аударады. 

Психоаналитикалық  ықпалда  бала  жасында  туындайтын  жалғыздық  және  өзін  жоғалтуды  бастан  кешіру  жағдайы 

эмоциялық ашықты тудырады.

 

Эмоциялық ашығу құрбыларының арасында қанығады, мұнда ол белгілі бір эмоциялық тәжірибе алады, яғни 

адамзатқа тән мадақтау, эмпатия қосылу, рөльдік мінез

-

құлық идентификация, мазасыздану мен кінә сезіміне бөлену 

сияқты  тұлға  аралық  қатынастардың  сипатына  қосылады.  Өзіндік  бағалау  процесі  субьективті  агрессивті  мінез

-

құлықтың шешуші дитерминанты не қарсыласатын, не оны жандандыратын ішкі міндетті нормативті стандарттарды 

реттейді. Агрессия сферасын анықтайтын нормативті стандарттарды адам дағдыланған әрекеттермен реттемейді. 

Балалар қоғамда өтіп жатқан процестерді өзіне лайықты болатындай қабылдап, оған тез бейімделіп, соған сәйкес 

мінез

-

кұлықтың стериотиптерін қалыптастырады. Өзіндік сана тұрғысында бала өзін қоғам мүшесі ретінде ұғынады 

және  қоғамдық  мәнді  позицияларда  нақтыланады.  Балалардың  конфликтілігі  «Мені»  бір  жағынан  болмыста 

энергетикалық қуатты өзіндік көрінуге ұмтылуынан тұрса, басқа жағынан белгілі бір тандау мен іс амалдарға жете 

қоймаған «балалардың бетпақдаласынан» тұрады.

 

Бала жасында өзіндік бағалаудың негізгі функциясы: іс

-

әрекет пен мінез

-

құлықты реттеу болып табылады. 

Мысал. «Мен қандай ақылдымын» деп ойласа қоршаған ортаға сенбеген қатынаспен қарағандай болады. Адекватты 

емес күмәндануларда бала өзінің адамгершілік қасиеттерін өзі айтып, басқа адамдарды менсінбесе қоршаған орта да 

оған негативті тұрғыда қарайды. Жоғары өзіндік бағалау болған кезде балалардың мынадай мінездік қырын көруге 

болады, шеттен тыс регокігіштік. Реніш

-

сезім, яғни бұл қоршаған орта оған әділетсіз түрде қараған кезде көрінеді. 

Шын мәнінде, бұдан да басқа көріністер көрініп жатады.

 

Ал өзіндік бағалауы төмен балалар қарым

-

қатынаста қандай қиыншылықтармен қақтығысады? –

 

Өзі туралы 

көзқарасы өзгереді, мен бақытсызбын, әдемі емеспін, жолым болмайды деп санайды, мұндай жағдайларға көбінесе 

мінез  акцентуациясының  педанттық  типі  жатады  және  мазасызданудың  деңгейі  жоғары  болатын  балаларға  тән 

құбылыс.  Олар  сонымен  қатар  көңіл  күйдің  төменгі  күйін  қалыптастырады.  «Толық  сезінбеу  комплексін»  бекітеді. 

Өзіндік бағалау шектен тыс төмен болған жағдайда жеткіншектерде тәуелділік, өз бетінше шешім қабылдай алмау, 

тұйықттық,  ұлшақтық,  жасқаншақтылық  сияқты  қасиеттер  басым  болады.  Балаларда  өзіндік  ойлау  өзіндік  бағалау 

қалыптасу  үшін  көптеген  факторлар  әсер  етеді:  ата

-

анасының  қатынасы,  құрбы

-

құрдастарының  арасында  алатын 

орны, педагогтардың қатынасы. Бала қоршаған ортада өзі туралы қалыптасқан көзқарастарды

 

салыстыра отырып 

өзіндік бағалауын дамытады.

 

 

жүктеу/скачать 8,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: