Yessenov forum «ЖАҢа мағыналар»
жүктеу/скачать 7,85 Mb. Pdf көрінісі
|
| Түйінді сөздер: логистика, логистикалық менеджмент, көліктік логистика,
транзиттік әлеует, логистикалық негіз.
Бүгінгі таңда логистика айтарлықтай ауқымды және ақпаратты ұсыну тәсілінен бастап дайын өнімді түпкілікті тұтынушыға жеткізуге дейінгі көптеген процестерге қатысуына байланысты қызметтің ерекше маңызды саласы болып табылады. «Логистика» анықтамасына келер болсақ, ол жүйелердегі ағындарды оңтайландыру және басқару әдістемесі екенін айту керек. Логистикалық менеджмент логистикалық жүйені басқару процесі, яғни. логистикалық жүйенің мақсаттарына жету үшін негізгі басқару функцияларын орындау (негізінен ақпараттық және компьютерлік технологияларды қолдану арқылы). Логистикалық менеджмент қаржылық, ақпараттық, сонымен қатар ішкі және сыртқы материалдық ағындарды басқаруды жақсарту мақсатында уақыт пен өндірістік факторлардың дәл есебін қамтамасыз етеді. Логистикалық менеджмент объектісі – логистикалық маман жеке сипаттайтын және қарастыра алатын барлық нәрсе, мысалы, ағындар, шикізаттың, материалдардың, аяқталмаған өндірістің және тауарлардың қозғалысымен байланысты кез келген процестер. Кәсіпорынның логистикалық менеджмент жүйесі, жалпы алғанда, мынадай ішкі жүйелерді қамтиды: • ақпараттық қамтамасыз етуді және құжат айналымын басқару; • тауар айналымын басқару; • логистикалық инфрақұрылымды басқару; • логистикалық шығындарды басқару; • тұтынушыларға қызмет көрсетуді басқару. Бүгінгі күні логистика түсінігі кәсіпорындар қызметінің барлық дерлік түрлерін қамтиды және материалдық, қаржылық және ақпараттық ағындарды оңтайландыруды көздейді. Мінсіз құрылған логистика ішкі және халықаралық нарықта тауарлар мен қызметтерді жылжытудағы негізгі бәсекелестік артықшылықтардың бірі болып
237
табылады. Сондықтан қазіргі заманғы өнеркәсіптік кәсіпорындар логистикалық процестерді құруға және логистикалық жеткізушіні таңдауға ерекше назар аударады. Көліктік логистика – қажетті уақыт ішінде және ең аз шығынмен оңтайлы маршрут бойынша қажетті нүктеге қажетті тауар көлемін жылжыту. Көліктік логистикалық жүйені пайдалану нәтижесі «логистиканың алты ережесін» орындаудың жоғары ықтималдылығы болып табылады: қажет жүкті, қажетті жерде, қажетті уақытта, қажетті мөлшерде, қажетті сападағы, минималды шығындармен. Сарапшылар көлік логистикасы шешетін міндеттерге сілтеме жасайды: - көліктік дәліздер мен көлік тізбектерін қоса алғанда, көлік жүйелерін құру; - көліктік және қоймалық процестің технологиялық бірлігін қамтамасыз ету; - қойма және өндіріспен тасымалдау процесін бірлесіп жоспарлау; - жүкті жеткізудің ұтымды бағытын анықтау; - көлік құралының түрін таңдау және т.б. Қазіргі жаһандық жағдайларда логистика мемлекеттердің индустриялық дамуында шешуші рөл атқаратынын атап өткен жөн. Бірқатар елдерде үкімет бастапқыда өнеркәсіптік дамуды ынталандырудың негізгі факторы ретінде логистиканы дамытуға сүйенді. Қазақстан Республикасында бұл құрал өнеркәсіптік серпіліс үшін айтарлықтай экономикалық нәтиже бере алады. Қазақстан жер көлемі бойынша әлемде тоғызыншы орында екені белгілі. Еуразия құрлығының қақ ортасында Еуропа мен Азия шекараларының түйіскен жерінде орналасқан еліміздің транзиттік әлеуеті жоғары. Жаһандық дағдарыстың салдарын еңсеру кезеңінде ірі өндіруші Қытай мен маңызды тұтынушы Еуропа арасындағы жүк тасымалы көлемінің өсуін ескере отырып, Қазақстанның көлік саясатының негізгі мақсаты Еуразиялық трансконтиненталдық көпірді одан әрі құру болып қала береді. Автомобиль және теміржол желілерінің, әуе бағыттарының кешені, сондай-ақ Каспий теңізіндегі Ақтаудағы стратегиялық маңызды порты бар Қазақстан үздіксіз еуразиялық көлік қатынасын қамтамасыз ету үшін қолданыстағы ұлттық транзиттік ресурсты пайдалана алады. Транзиттік әлеуетті елдің экономикалық өсу нүктесі ретінде қарастыру керек екенін сеніммен атап өтуге болады. Ол үшін тартымдылықты арттыру және ТМД кеңістігінде ең заманауи тиімді көлік-логистикалық жүйені құру, қызметтердің кең спектрін ұсынуды ескере отырып, көліктің кез келген түрі бойынша көлік-логистикалық операцияларды жетілдіру, бәсекеге қабілетті тарифтерді, транзиттік жүк ағындарының транзиттік уақыты, құны және осы дәліздерді жүйелі пайдалану нақты айқындалатын, кіретін және шығатын жүк ағындары үшін оңтайлы жағдайлар мен инфрақұрылымды ұйымдастыру және дамыту болатын тұрақты, сызықтық негізде транзиттік жүк ағындарының дәліздерін одан әрі жетілдіру қажет. Айта кету керек, бұл Қазақстанның транзиттік әлеуетін барынша пайдалану мақсатында атқарылуы тиіс міндеттердің толық тізбесінен алыс. Бұл жүзеге асса, Қазақстан көлік логистикасының экономиканы дамытуға қосқан үлесі зор болмақ. Еуропа мен Азияның сыйымды нарықтары арасындағы стратегиялық орынды ескере отырып, ең алдымен инвестициялық процестерге серпін беретін сауда ағындарын белсендіру қажет. Біздің аумақта өндірісті ұйымдастыру және кейіннен көршілерімізге сату мақсатында логистикалық база шетелдік инвесторлар үшін тартымды болуы керек. Жалпы алғанда, Қазақстандағы заманауи логистика қажетті сандық және сапалы қызмет көлемін қамтамасыз етуге, кез келген бағытта, кез келген қашықтықта, кез келген тауарлар мен қызметтерді кедергісіз тасымалдауды қамтамасыз етуге арналған кешенді кешен болуы керек. Сонымен қатар, басқа да инфрақұрылымдық жүйелер сияқты 238
логистикалық жүйе жеткізу мерзімдерін қысқарту, шығындарды азайту, бағыттарды әртараптандыру және т.б. арқылы отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ықпал етуі тиіс. Логистика өзінің дамуына қайта инвестициялаудың жоғары деңгейімен өзін-өзі қамтамасыз ететін табысты болып қалуы керек. Ел аумағында логистикалық жүйенің үйлесімді құрылымын қалыптастыру мақсатына жету үшін логистикалық объектілер тауар ағындарына қызмет көрсету деңгейіне және көлік жүйелерінің жұмысына қарай саралануы керек. Жүйенің негізгі логистикалық нысандары әртүрлі көлік-логистикалық орталықтар, кластерлер, қойма кешендері болады деп болжануда. Бұл ретте көлік-логистикалық орталықтарды құру екі негізгі тәсілді пайдалана отырып жүзеге асырылуы тиіс: • «нөлден» логистикалық орталық құру – нарықта жер телімін іздеу (сатып алу) және кешеннің одан әрі құрылысы; • қолданыстағы өндірістік немесе қоймалық жылжымайтын мүлікті заманауи логистикалық орталықтарға жаңғырту (қайта жабдықтау). Көлік инфрақұрылымын дамыту ел экономикасының өсуінің маңызды факторларының бірі екенін түсіне отырып, Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында қазіргі заманғы инфрақұрылымды қалыптастыру қажеттігін атап өтті. Қазақстанда көлік-логистика жүйесін дамытудың үш негізгі басым бағыттары мен міндеттері бар: • транзиттік әлеуетті жүзеге асыру міндеттері; • жолаушылар тасымалын дамыту міндеттері; • экономиканың экспортты және ішкі қажеттіліктерін дамыту міндеттері. Түпкі мақсат – Қазақстанның заманауи көлік инфрақұрылымын қалыптастыру, оның әлемдік көлік жүйесіне интеграциялануын қамтамасыз ету және еліміздің транзиттік әлеуетін іске асыру.
ӘДЕБИЕТТЕР 1. Савенкова Т.И. Логистика: Учеб. пособие — М.: Омега, 2008. — 225 с. 2. Джонсон Дж. С. Современная логистика. — М., СПб., Киев: Вильямс, 2005 — 386 с.
3. Назарбаев Н.А. Программа «Стратегия «Казахстан - 2050»: новый политический курс состоявшегося государства // [ЭР]. Режим доступа: online.zakon.kz. 4.Е.Б.Романько, А.О.Мусабекова. Развитие транспортной логистики в Республике Казахстан. Вестник КарГУ, 2014 5. Г.К. Жаксыгулова, Э.Е. Баймуханбетова, Д.Ж. Мырзаханова. Транспортно- логистическая система Казахстана: реалии и перспективы. Вестник КазЭУ, 2015.
|