Юнисеф-тің биылғы баян дамасындағы цифрлар алаңдарлықтай-ақ. Əлем бойынша бес жасқа дейінгі əрбір үшінші баланың не артық салмағы бар немесе тойып тамақ ішпейді, ал бұл 200 млн сəби деген сөз
жүктеу/скачать 26,81 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Жағдай» қалай
| Нұқсан мен залал.«Ущерб» деген сөздің қазақша баламасы да бағы ашылмай, «ущемление» көріп жүрген байғұс па деп қаласыз. Тыңдаңыз: «ущерб» – Парламенттің бір палатасы шығарған кітапта – «залал», екінші палатасы шығарған кітапта – «нұқсан». Ал соңғы жылдары шыққан отыз томдық терминологиялық әйдік сөздікте «ущерб» – нұқсан (17-т.), залал (22-т.), зиян (27-т.), зардап (29-т.). Қазақ тілін үйренемін деген адам болмаса аударманың айналасында жүрген тәржімеші осының қайсысына сүйенбек? Бәрі де – заңды, бәрі де – Терминологиялық комиссияның (бұдан әрі – Терминком) пәрменімен жарық көрген кітаптар. Қайсысына сүйенсеңіз де сіз қателеспейсіз, тек қайран қазақ тілі ғана қателеседі. Аударма сөздіктерде «ущербтің» мағынасы көп, ол: зақым, залал, залалкес, зарар, зиян, зияндау, кемістік, кемушілік, нұқсан деген сияқты үлгілерде жалғаса береді. Орыс тіліндегі ущерб, убыток, изъян, урон, вред, т.б. – мәндес сөздер. Бірақ сөз терминологиялық сөздік туралы болып отырғаннан кейін, онда жалпы аударма сөздіктегідей көп баламалық болмауға тиіс. Ол нақты бір сөзбен бейнеленуі шарт. Мысалы, «вред» сөзінің «зиян» деп, түбірі сақталып нақты аударылғанын және осы негізде одан басқа сөздер туындайтынын үлгі ете отырып, «ущербті» сол негізде тиянақтауымыз қажет. Залал – «ущерб» пе, «убыток»» пе? «Залалсыздандыру» деп аударылып жүрген «дезинфекция» бұған қай тұсынан «туысады»?! «Взыскание убытка» – залалды өндіріп алу деп қазақшаланған. Осыларды ескере келгенде, «нұқсанды» қайда қалдырамыз?!
«Жағдай» қалай? «Ситуация» – жағдай, «обстановка» – ахуал түрінде қолданылып жүр, кейде орындары ауысып та кетіп жатады. Бірақ қазақша білетін адам бұлардың бәрібір бір мағынаны білдіріп тұрғанын сезеді, соған орай аударманың дәлдігіне назар аудара қоймайды. Біздің көп баламаларымыз нақ осы қазақша сезінудің («мағынасы келіп тұр ғой» деудің) салдарынан тұрақсыз болып келе жатыр (Сөздікке сенсеңіз, «ситуация» – ахуал, жағдай, жағдаят, жайт. Осы мағынадағы «обстановка» – ахуал, жағдай). «Инвестиционный климат» – инвестициялық ахуал болып аударылған. Егер бұларды кері аударсаңыз, біреуінің де жалынан ұстап қала алмайсыз. «Жағдай» десеңіз-ақ оны «случай» сүйреп алып кетеді; екінші жағынан, «экономическое положение» (экономикалық жағдай) келіп қырындайды. «Условие» (мысалы, «условия договора») ұмтылып қалады. «Ахуал» да солай: өз тұрақсыздығының кесірінен «обстановкамен» әкей-үкей; «обстоятельство» мен «климатқа» да кет әрі емес. «Состояние»-нің де «жағдайға» жабыса кететін реттері бар. Мұндайда аударушы ағайын қайтпек керек? Әрине әрі-сәрі қылмай, бір сөзге бір ғана балама беру қажет. Соған орай ұсынатынымыз: случай – жағдай; обстановка – ахуал; обстоятельство – мәнжай; ситуация – жағдаят болсын, осыны мүлтіксіз орнықтырайық. жүктеу/скачать 26,81 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|