У.Субханбердина. Дала уалаятыныц газеть А., 1994, 364-бет

Эдеби сын тарихы
19
жатырмын» (1889, №48). Сейтш, «Дала уалаятыныц газетшде» Абайтануцыц алгашкы cypneyi 
осьшайша салынды.
«Кыр баласы» деген буркеншк атпен Э.Бекейхановтыц редавдияга хаты жарияланды. 
Онда Шортанбай, Шернияз, Кунанбай сиякты казак билершщ сез1 мен елецдерш жариялау- 
ды KeTepefli (1889, №24).
«Дала уалаятыныц газетшде» жаца шыккан ютаптар туралы макалалардыц деш «Жаца 
ытап», «Басылып шыккан ютап туралы», «Жаца кггап турасынан», «Тагы да 6ip ютап шьщты» 
деген сиякты такырыптармен берш п турган. Мундай материалдар келем1 жагынан кебше 
шагын келш, жаца шыккан ютаптыц не жайында, пайданы, немесе пайдасыз е к е н д т н , 
же-пспктер!, не кемшшктер! кыскаша тужырымдап отырды. Сондай 6ip макаланы Асьшкожа 
Курманбаев Неклюдовтыц орыс-татар с е з д т туралы жазды. «Bip жаца ютап турасынан» атты 
макалада автор Неклюдовтыц сездгше ногай тшш казак тш н е жакын орыс т ш н уйренемш 
деген казакгар осы орыс-татар с е з д т н алып окысын дегенш сынай отырып, «Дала уалаятыныц 
газеп» казакша газетш алып тургандарга кун бурын сактандырып жазамыз. Осы Неклюдовтыц 
ытабын сатып алып, акшаларыцды шыгарып, уакыттарынды етюзш, бейнеттенш окып эуре 
болмай-ак, койыцыздар. Осы Неклюдовтыц шьн'арган бул переуаттай переуат болмаганын» айта 
келш, «казакша тш нщ ногай тш нен онша белектш жок, ногайдыц тшш уйренген соц, казактыц 
тшн уйренбесе де болады, неге десещз казактар ногайдыц тшш де угады»33 - деген. Осы 
сиякты «Киргизско-русский словарь», А.Е.Александровтщ «Киргиз-казахи», А.Кенесариннщ 
«Султани Кенесары и Сыздык» деген сиякты ютаптарга пш рлер бершген.
«Дала уалаятыныц газеп» беттершде шыгыстыц классикалык эдебиетшен келген ацыз- 
эцпмелер, кисса-дастандар жш жарияланып турды. «Мыц 6ip тун» (1895, №41-50), « Б о зж тт» 
(1900, №26,30,37; 1901,2,18,20,24,26), «Шахнама», «Фархад-Шырын» секщ ц шыгармаларга 
кец орын бершдг
Газетте казак ауыз эдебиетшщ ynruiepi туракты орын алды. «Козы Керпеш-Баян супу» 
жырыныц мазмуны, «Н эрк батырдыц» ертегш к нускасы, «Аксак кулан Жошы хан», «Кал- 
мак толагай ягни калмактыц басы», «Ецл1к-Кебек», «Алдар кесе», «Жиренше шешен», 
«Асанкайгы», «Кожанасыр», т.б. туралы ацыздар жарык кердг А.Е.Алекторов, М.Бельский 
сиякты орыс зерттеушшер1мен катар Ж.Айманов, О.Элжанвов, Б.Адыков, М.Ж.Кепеев, 
К.Жапанов, Б.Райымбеков, Т.Сейфуллин т.б. сиякты казак окыгандары казак ертегшерш 
жинап, бастырды. Сондай-ак макал-мэтелдер, жумбактар В.Раддовтыц, А.Васильевтщ, 
Ш.Ибрагимовтщ, Ш.Уэлихановтыц, К-Бабажановтыц, П.Мелиоранскийдщ, В.Катаринскийдщ, 
Э.Дибаевтыц жинастыруымен жарьщ керген.
Сейтш «Дала уалаятыныц газеп» казак эдеби тш н щ калыптасуына, эдеби-сыншыл ой- 
лардыц дамуына тарихи енбек ciwpfli.

жүктеу/скачать 31,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: