Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
eH epi Ьэм кызметЬ> мен «Абайдан сонгы акьщдар» деген ею макала айрыкдта кезге туседа. «Абайдьщ eHepi
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
- Бұл бет үшін навигация:
- 39 «Абай», 1918, № 5,2-бет.
| eH epi
Ьэм кызметЬ> мен «Абайдан сонгы акьщдар» деген ею макала айрыкдта кезге туседа. «Абайдьщ eHepi Ьэм кызметт» улы акынныц енерпаздык жолын сызып, шыгармашьшык партретш жасауымен де кунды. «Екеудщ» «Абайдан соцгы акындарында» гасыр басындагы казак поэзиясыньщ жай-куй1 шолынады. Авторлар сол кездеп елеццердщ кепш ш гш е кецшдер! толмайтындьн'ын ашык айтады. Олардыц б1разына ортак мш деп, «табигаттыц эртурл1 тур!мен сырласып, муцдаса алмайды. 0лецдерш окып отырганда кецш жогарылап, киял шарьщтап, баска 6ip дуниеге Kipin кеткендей болатын куат аз, ... сыршыл е м е с т т . Эрюмнщ журепнде 6ip жасырын сыр бар. Акынныц акындыгы сол жасырын сьфды тауып, журекп тербетш, куантып, муцайтып, жасырын куйдщ шепн шертш, эр 6ip пернесш тап басу. Ондай еленд1 окыганда окушьшыц mepi козгалып, ой-кез1 журепне ундесет1н 6ip эсер пайда болады... тшдердщ шебер, кестел1 eMecTiri, сездерш1ц сырты токылдап, уйлесш келсе де, нэз1к сипаттарды жетш суреттей ал- май, жадагай усирт кетш, айтпак cypeTiH кецшге 6epiK кондыра алмайды»39 - деп керсетедь Авторлар сол кездеп поэзияны катал сынга алганымен де оныц барлыгын мулдем жокка шыгармайды. «Тшге жецш, журекке жьшы тиетш», «сез1мге эсер беретш суретп влецдер» де баршьшык. Ондай елец иелер1 - Магжан, М1ржакып, Султанмахмут. Ал «сырты тегшген, 39 «Абай», 1918, № 5,2-бет. Эдеби сын тарихы 25 сру, т ш кест&м, анык, халыктыц угымына, окуына жецш» А.Байтурсынов, С.Денентаев, Ш.Кудайбердиев, Б.Этетшеуов елецдерш жогары багалайды. Макаланыц соцында кол койган «Екеудщ» юмдер е к е н д т жайлы турлш е пш рлер бар. С.Муканов «Екеудщ«Абдолла Байтасов пен Даниял Ыскаков екенш жазса, Б.Кенжебаев «Буркеншк атгар сыры»40 атгы макаласында, К.Сыздыков «М.Эуезев - эдебиет сыншысы «ютабында (А., 1993,44-45-беттер), Ж.Аймауытов пен М.Эуезов екенш айтады. Журналда Жусшбек пен Мухтармен катар Ш экэр 1 мнщ, Султанмахмутгыц, Сэбиттщ (Денентаев), Гумардыц, Смагулдыц, Халелдщ, т.б. турл1 такырыптагы макалалары жш жарияланып, окырмандар журегше жол тауып жатты. Эдебиетке ткелей арналмаганымен де осылардыц бфазында казак эдебиет1 мен мэдениетше, тш н е катысты жол-женекей, жанама турде болса да пш рлер айтылып жатгы. Мысалы, М.Эуезов осы журналдыц HOMipi сайын (тогызыншыдан баска) б1р-екщен кейде ушеуден макала жариялап отырган. Мухтардыц алгашкы публицистикасында мэдениет, гылым такырыбы басым жатыр. Солардыц ш ш ен куш бупнге дейш мацызын жоймаган «Гылым» (№1), «Гылым» (№7), «Философия жайынан» (№3), «Мэдениет Иэм улт» (№10) сиякты макалалары ой сонылыгымен кезге туседь Мухтар- дьщ батыл да керегендкпен айткан мына 6ip пш рш де ултыныц болашагын терещнен ой- лаган улы журектщ мазасыз согысы жатыр «Кытай окуы Жапонияда eni6ip пайдалы оку емес, жалгыз-ак ерте уакыттагы Жапонияныц басшыларыныц ойланбагандыгынан ез окуларын Кытай окуына араластырып алып, ез окуын в зш ю кылып экете алмагандыгынан кереказ 6ip нэрсеш жамап алып отыр. MiHe, осындай халге Ka3ipri бет1м1збен журе берсек, 6i3 де 6ip кун1 урынатын секшд1м1з»41 - деу1 куш бугшге дейш мацызын жойган жок. «Абай» журналыныц жалпы улттык багытта журпзген жумыстары Совет Уюметшщ максат-муддесше мулдем кдйшы еда. «Алашорда» уюмеп кулап, билкке большевиктер келген соц журналга ултшыл, байшын квзкараста болды деген жаламен кугындалып, акыры жауып тынды. Сонымен Казан тецкеркш е дейш п кезецде казактыц эдеби ой-пшрлер1 езш щ даму, калыптасу жолында улкен адамдар жасады. Казак ытаптарыныц шыга бастауы, 3cipece 1909 жылы Абайдыц, Ахметтщ, М1ржакыптыц елец итаптарыныц жарык Kepyi, «Айкап», «Абай» журналдарыныц, «Казак» газетшщ шыгып туруы сыншыл ойларга кец epic ашты. Эдеби сынга Э.Бекейханов, С.Торайгыров, РДарашев, А.Байтурсынов, М.Дулатов, М.Сералин сынды котам, эдебиет кайраткерлер1 белсене араласып, казак эдеби сыныныц ересш бшктете туей. Б р кездеп эдеби сын казак эдебиетшщ ултгыц болмысын, тш тазалыгын коргауымен бола- шак дамуыныц дацгьш болуы ушш хальщтык муддеш жогары кетерген курскерлк касие- ■пмен ерекшеленедь жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|