Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| epiciH
кецейтш, epeciH бшктетш отырды» - деген тужырым жасаган. А.Кыраубайдьщ «Казак мифологиясы жэне «Авеста» («Жулдыз», 1998, №11) атгы 3eprreyi де такырып сонылыгымен кезге туседЬ Алма осы уакытка дешн парсы эдебиетшщ классика лык у л п а саналып келген «Авестаньщ» тури хальщтарына, оньщ ишндеп казак эдебиетше де ткелей катысы бар деп бшедг «Авестаньщ» казак мифологиясындагы кайнарлардын 6i- p i » екендкш айтудан б1рден басталган макалада кептеген мысалдар келпре отырып, осы ni KipiH дэлелдеп шыккан. Улы Абай - казак эдебиетшдеп, оньщ тарихындагы басты мэселелердщ 6ipi. XX гасыр- дын басында басталган Абайтану uiiMi тэу ел азд к алганнан кешн улттьщ арнада каркынды дами тусп. Баспасез бетшде жарияланып жаткан макалаларда улы акынньщ сан кырлы поэ зиясы жаркырай жанып, жанаша кырлары ашыла бердк Е.ЕЫмнщ «Осы журт Ескенд1рд1 6i- ле ме екен?» («Казак эдебиетЬ), 22.01.1993), «Абай агартушы болган ба?» («Казак эдебиетЬ), 12.12.1995), ОЛскардьщ «Абайдьщ ашылмаган сырлары кеп» («Казак эдебиеп», 15.10.1993), К-Мухаметкалиулыныц «Абай сезше ущлсек, дурыс уцшейк» («Казак эдебиеп», 26.11.1993), Т.Журтбаевтьщ «Абайды арандатпайык» («Казак эдебиетЬ), 26.11.1993), «Бул сез1мде жалган жок» («Казак эдебиеп», 06.01.1995), «Ел жамаган билер жок» («Жулдыз», 1995, №3), «Ме- Hki деп жургеннщ бэр! оный» («Казак эдебиеп», 25.11.1994), С.Исаевтьщ «Абай жэне ка- зактьщ эдеби тш » («Жулдыз», 1993, №10), К-Жусшовтш «Кеюрегщде болсын кез» («Казак эдебиеп», 22.07.1994), Р.Сыздьщованьщ «Абайдьщ тш таглымы» («Казак эдебиеп», 11.11.1994), З.Ахметовтщ «бзш е 63i сыншы» («Казак эдебиеп», 21.02.1995), Ж.Камайулыныц «Абай эле- Mi жэне будда miMi» («Жулдыз», 1995, №2), Ж.Ысмагуловтьщ «Абай таглымы» («Жулдыз», 1995, №2), «Абайдыц акындык таглымы» («Жулдыз», 1995, №3), «Абай поэзиясындагы сез!м шр1мдерЬ> («Жалын», 1995, № 5-6), Ха-Байдьщ «Абай жэне Абай шыгармалары» («Жулдыз», 1995, № 5-6), Д.Досжановтьщ «Абай айнасы» («Жулдыз», 1995, № 7-8), Б.Майтановтьщ «Абайдын муны» («Жулдыз», 1995, № 7-8), Ш.Елеукеновтщ «Абай енегесЬ) («Жулдыз», 1995, №9-10), И.Шамшагулынын «Абай дастандарьшдагы элеуметпк мотивтер» («Жулдыз», 1995, №9-10), Д.Кабдрахманулыныц «Абай жэне халыктык дуниетаным» («Жалын», 1995, №1-2), 442 Дандай ЫСК4ЩЛЫ ЭДалмырзаевтыц «Аристотель жэне Абай» («Жалын», 1995, №3^1), Э.Ыбыраевтьщ «Абай дыц эстетикальщ кезкарастары - Эуезов шыгармаларында» («Жалын», 1995, № 7-8), Д.Ома- ровтыц «ОлдЬ> деп, ат койыпты ецкей бшмес» («Жалын», 1995, №5-6), С.Негимовтыц «Бас акынымыздыц бай мурасы» («Казак эдебиеп», 19.03.1996), Т.Тшеухановтыц «Абай туралы толгамдар» («Жулдыз», 1996, №8), Т.Шапайдыц «Аньщ Абай» («Жулдыз», 1999, №1, 2), А.Шэрштщ «Абай жэне улт» («Казак эдебиетЬ), 24.03.2000), «Абайдыц уцшгеш кай «eKi жак?» («Казак эдебиеп», 11.08.2000), т.б. макалаларында улы Абайдыц акындьщ болмысы жан-жакты зерттелшдЬ Абай туралы зерггеулердщ кеп жазылган тусы - 1995 жьш. Осы жьшы акынныц 150 жыл- дыгы ел1м1здс кешнсн аталып erri. «Казак эдебиеп», «Жулдыз», «Жалын» осы мерекелйс да- тага нем1рлерш арнады. Мысалы, осы айтулы окигага орай шыгарган «Казак эдебиеп» (08.08.1995) газетшщ мерейтойльщ санында Казакстан Республикасыныц Президенп Н.На- зарбаевтыц «Абай туралы сез1мен» 6ipre Ж .Эбдшдиннщ « ¥ л ы ойшыл», Т.Журтбайдыц «Абайдыц куретамыры», С.Кирабаевтыц «Абайтану гылымыныц бел-белестерЬ>, Э.Кекшбаев тыц «Пайгамбардай nip туткан акыл-ой алыбы» макалалары бершген. Енд1 Абайдыц поэзиясын карастыру дегешм1з букш казак поэзиясын, казак эдебиетш сез етуге айналды. Абайдыц м эселеа улттьщ проблемалармен астасып жататындыгы ай- кындала тусп. Bip сезбен айтканда, Абай мен казак ce3i катар айтылып, катар журдЬ «Абай» дегенде, казак, «казак» дегенде, Абай есте турды. Абайдыц 150 жылдыгы тусында жазылган макалалардыц деш осы тургыдан кершдк Осындай макаланыц 6ipi - А.Ш эрштщ «Абай жэне улты». Келемд! макалага такырыптыц астына «Мерейтойльщ емес макала» деген аньщ- таманы косымша 6epinTi. Макалада Абайдыц азаматтык, ойшылдьщ, акындьщ болмысы ка зак халкыныц улт ретшде жетшуЬ дамуы устшде карастырылган. Казак эдебиетш, улттык сана-сез1мш шыркау бшкке кетерген улы гуманист кередЬ «Кыскасы, Абай - жаца, жасам- паз рухани формацияньщ акыны. Оны езше дейшп елец дегдарларыныц кез келгешмен катар коя салыстырганда, бурынгьщан бетер еркештенш, эдепюден эрмен ереленш кетепш содан. Абай - улттыц мэцп уяты, ожданы, уйткысы» («Казак эдебиетЬ), 31.03.2000) - деген жол- дарда Амантай ойларыныц непзп сшемдер1 кершедк Т эуелаздк тугырында Абайтану LniMi жаца бшктерге бет алды. 1995-жылы Абайдыц ею томдык академияльщ басылымы шьщты. Абайдьщ eMipi мен шыгармашылыгьша арналган б1рсыпыра ютаптар жарык кердЬ 1993-жылы басылган «Абайды окы, тацырка» атты жинак- та Абай туралы эр кезде айтылган тацдаулы пш рлер ipiirreflin бершдЬ Осы жинакты курас- тырган белгш абайтанушы М.Мырзахметов езшщ «Абайтану тарихы» (1994) монографиясын жариялады. Мунда алашшыл кайраткерлерден бастап кезшде турл1 себептермен айтьшмай келген Абай туралы жазылган ецбектер гылыми тургыдан жуйеленш, сараланды. Кезшде Абайды зерттеймш деп кугын керген К-Мухаметхановтыц «Абайдыц акын шэ- KipTTepi» атты терт томдык ецбеп де осы кезде баспадан шьщты. Осы автордыц 1995 жьшы «Абай мурагерлерЬ> атты зерттеу1 басылды. «Абайдыц акын шэюрттершщ l-m i ютабы Абай дыц балалары Акьшбай, Магауия, Тургаул, 2-mi ютап Кэютай, Кекбай, Уэшс, З-uiici Эрш, Эсет, Мука, Эубэюр, 4-mi ютап Т.Жомартбаев, Б.Айткожаулы, И.Казангапулы, Э.Кэютай- улы туралы материалдардан турады. Ал «Абайдыц мурагерлерЬ> Шэкэр1мнен бастап, Кэютай, Тургаул, Кекбай, Э.Бекейханов, А.Байтурсынов, М.Дулатов, М.Жумабаев, Ж.Аймауытов ту ралы сез етедЬ Г.Еамнщ «Хаюм Абай» (1994) атты монографияльщ зерттеушде философ акынныц ой- шылдьщ кырлары жан-жакты зергтелшдЬ Сейтш, тэуелазд1ктен кешнп жолдарда Абайга арналып жазылган макала-зерттеулерде улы акын казак поэзиясыныц гана емес, улттык руханияттыц алып устындарыныц, жарык жулдыздарыныц 6ipi ретшде таныла тусп. Абайдыц 150 жылдыгы казак эдебиетшщ гана емес, казак руханиятыныц салтанатына, буюлхальщтык тойга айналды. Десек те Абайдыц 150 жылдьщ мерекел1 тойына букш ел болып дайындалып жаткан кезде казактыц рухани кесемше айналып кеткен улы акынга карай топырак шанщан 6ip жагдайды да айта кеткен жен. 1993 жылгы №5 санында Кызылжар каласында шыгып туратын «Возне сенский проспект» газетi Б.Ф.Супрунюктщ «Абай: есиет сездер» атты макаласын жария лады. Мунда Абайдыц карасездсршдеп казак туралы ашына айткан сездерш терш алып, «мше, казактыц сикы осы» деп, тутас 6ip хальщты кемспкендей болды. Муны мен айткан Эдеби сын тарихы 443 жокпын, ездерщнщ улы санап журген Абайларын айтты деп, ипрендк Макаланьщ жай жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|