II.ТЕХНИКАЛЫҚ  ДИАГНОСТИКА ЖАСАУ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ  ҚЫЗМЕТ  КӨРСЕТУ

2.1 Техникалық  қызмет (ТҚ) жұмыстарының арналымы.............................................. 7

2.2 Автомобильдерге  техникалық қызмет көрсетуде  қойылатын  талаптар............... 8

3. 
   Күрделі және  ағымды жөндеу..................................................................................... 8
   

3.1 Моторды майлау............................................................................................................. 11

3.2 Қоректендіру  жүйесінің негізгі ақаулары................................................................... 15

3.3 Электр жабдықтарын  пайдалану ерекшеліктері......................................................... 19

3.4 Электр жабдықтарының  жүйесін күту және оның ақаулары.................................... 20

   Қолданылған әдебиеттер................................................................................................... 22

Автомобиль  көлiгi елiмiздің тасымал кешенiнде маңызды орын алады. Миллиондаған мекеме, ұйым, фирма, фермер-кооператив, ұжымдар халық шаруашылығында маңызды қызмет етiп, еліміздің халқына тынымсыз еңбек iстеп келедi.

Жыл сайын автомобиль көлiгi apқылы халық шаруашылығында 80% -дан астам жүк тасылатың болса, тасымалдың 75% -даң астамы жолаушылар үлесiне тиеді.

Сонымен қaтap автомобиль келiгi тасымал кешенi жұмсайтын қop шығынының неrізгi тұтынушысы болады: мұнай өніміндегі жанармайдың 66%-ын, еңбек қорының 70% -ын және барлық қаржы  салымының жартысына жұығың

Өндірісті дамыту, еңбек өнiмділiгін арттыру, қopдың  барлық түpін үнемдеу– бұл мәселелер  тікелей автомобиль тасымалына және оның жүйелiктерi - автомобильдердi техникалық пайдалануға (АТП) қатысты автомобиль паркiнiң жұмыс қабiлетiн камтамасыз етедi. Оның дамуы мен жетiлдiрiлуi автомобиль көлiгiнiң даму өpiciмен айкындалады және елiмiздiң тасымал кешенiндегi орнымен; еңбек материалдық, жанармай күаттылығы және баска да қорларды тасымалдау, техникалық қызмет (TҚ), жөңдеу және автомобильдердi сақтау кезiндегi үнемдеудiң қажеттiлiгiмен; тасымал үдерiсiнiң қозғалыс құрамымен; тұрғындарды қорғау, жүргiзушi және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету қажеттiлiгiмен де айқындалады.

Автомобиль  көлiгiнiң алдында тұрған бiрден-бiр  маңызды мәселе, автомобильдiң пайдадану  сенiмдiлiгiн арттыру болып табылады. Бұл мәселенi шешу бiр жағынан, автомобиль өндiрушiлердiң анағұрлым сенiмдi автомобиль шығаруымен қамтамасыз eтілce, екiншi жағынан - автомобидьдi техникалық пайдалану әдiстерiн жетiлдiру болады. Бұл козғалыс құрамын калыпты жағдайда ұстап тұру үшiн қажеттi өндipicтік база құруды, ТҚ пен жөңдеудiң алдыңғы қатарлы және қор үнемдеу технологиялық үдерiсiн тиiмдi механикаландыру жабдықтарын, өндipic проңестерiң жұргiзушiнiң мамандығын жоғарылатуды, құрылысты дамытуды және жол сапасын жақсартуды талап етедi.

Елiмiзде автомобиль паркiн ұйымдастыру мен ұстап  тұру оларға ТҚ пен жөңдеуге байланысты үлкен шығынды кажет eтeдi. Мысалы, автомобильдердi техникалык жарамды күйде ұстап тұру үшiн жыл сайын жәке тұтынушылардағы жәңiл автокөлiктерге 15000-нан 20000 тг, жүк автомобильдерiне 150000 тг- ден 180000 тг және автобустарға 200000 тг-ден 300000 тг пайдалану жағдайына байланысты шығын жұмсалады.

Үлкен жүк көтергiштi автомобильдердi жасаудың еңбек сыйымдылығы 120-150 норма-сағ. тең болса, қызмет керсету  және жөңдеу, пайдалану жиiлiгiне байланысты жылына 400-900 норма-сағ. еңбек сыйымдылыгын қажет eтeдi. Бұл жағдай 2-5 жүк автокөлiгiне немесе 1-2 автобуска жылына бiр жөңдеушiнi ұстап отыруды қажетсiнедi. Жүк автокөлiгiнiң барлық пайдалану мерзiмiнде жұмсалатын шығын құрамы төмендегi қатынаспен анықталады: техникалық пайдалану, техникалық қызмет пен мерзiмдiк жөңдеу (МЖ) - жалпышығынньң 91 % -ын құрайды, жобалау және жасау 2%, толык автомобильдi, агрегаттарды және бөлшектердi калпына кeлтіpy 7% -ды күрайды.

Автомобильдер санының тұрақты көбеюi адам баласына зиянды жану қалдыктарымен, газ қоспаларымен және бөлшек қалдықтарымен қоршаған ортаны ластайды. Автомобилъ көлiгiнiң үлесiне залалды калдыктарды сыртқы ауаға шығарудың 40%-ы тиесiлi.

Карбюраторлы  қозгалтқыштарда автомобилъдi қopeктeндipy жүйесінiң ақаулығынан жану қалдыгындағы зиянды коспалар 2-7 есе жоғарылайды екен, Буған қоса ақаулы eскi автокөлiктердегi дыбыс мелшерiнiң шамасы 15-20% -га жоғары болады. Акырында, ақаулы автомобильдер 5-8% жол апатының себепшiсi болып табылады.

Автомобильдердiң  өнiмдiлiгiн, ыңғайлылығын, қолайлы болуын, тиiмдiлiгiп арттыру көбiне косымша  агрегаттар, механизмдер, компьютерлiк жүйелер орнату немесе оларды күрделiлендiрумен байланысты, мұныңозi техникалык кызмет керсету және жөңдеу барысында еңбек және материалдык шығындарды көбейтугe алып келедi.

Автомобиль  көлiгi ipi жанармай қoрын тұтынушылардын қатарына жатады, оны үнемдi пайдалану қоректендiру жүйесінiң, электр жабдығының және басқа механизмдермен автомобиль агрегатының сапалы жұмыс icтeyiнe, сондай-ақ жүргiзушiнiң мaмандығына да байланысты. Автомобиль тасымалындағы күрделi мәселелердiң бiрi, атап айтқанда техникалық пайдалану барысында жанармайдьң басқа тypiн, яғни табиғи сығымдалған газды (метан) және мұнай сығымдалған газын (пропан-бутан) пайдалану болыт табылады. Автомобиль паркiнiңөсуі оның құрамының eскеруімен  қатар жұредi, пайдаланубарысында көп жүрген автомобильдердi жарамды ұстап тұру қосымша қаржынықажет етедi. Сонымен, егер автомобиль-таксидiң жүрiсi 10-150 мың км аралығындағы жұмсалатын бөлшек шығынын 100% деп алатын болсақ, онда 50 мың км, ол 12 %, 150-200 мың км жүрiсiнде - 166%, 200-250 мың км жүрiciнде 456%, 250-300 мың км - 608% және 300-350 мың км - 686% құрайды.

Автомобильдердi техникалық пайдалануға оң ықпалын  тигiзетiн шаралар қатарында келесiлердi атауга болады: жол құрылысын өpicтeтy, автомобильдердiн құрылымын жeтiлдiру және олардың ТҚ пен жөңдеу сапасын арттыру, АТМ кеңейту, iрiлендiру, жөңдеушiнiң мамандығын көтeру, дұрыс ұйымдастыру және мекеменi механикаландыру шаруашылық есепке кешу мен аренда, жөңдеу мен қызмет керсету маманының өнiмдiлiгiн арттыру.

Автомобильдiң  мумкiндiк қасиеттерiн және жұмыс қабiлетiн қамтамасыз ету автомобильдi жасау кезiнде бөлгiленген (пайдалану сенiмдiлiгi). Автомобильдi ұстап тұру шығындарын азайту, ТҚ және жөңдеу, осыларға сәйкес тұрып қалу уақытын азайту, тасымал өнiмдiлiгiнiң артуымен қатар оның өзiндiк құнын қысқартуды қамтамасыз ету, яғни үнемдiлiгiн арттыру мен зкологиялығын қамтамасыз ету - автомобиль тасымалында қозғалыс құрамының  негiзгi техникалық пайдаланумiндеттерi болып табылады.

Автомобильдердi техникалық пайдалану практикалық қызмет аймығы peтінe, бұл - автомобиль паркiн ақаусыз ұстап тұруды қамтамасыз ететiн техникальқ әлеуметтiк, экономикалық және ұйымдастыру шараларының кешенi, еңбектi тиiмдi пайдалану және материалдық қор мен қызметкердiң қалыпты еңбегi жәнс турмыс жағдайын қамтамасыз eтyi. Автомобильдсрдi тиiмдi техникалық пайдадануды инжәнерлiк-техникалық қызметкерлер қамтамасыз етедi.

Hақты автомобильдiнмаркiлерi  мен модельдерiнетехникальқ қызмет  көрсетудің әр тypiнін: жұу, тазалау,  бақылау, диагностика жасау, реттеу, майлау, май құю, бекiту және автомобильдердiн барлық құрама бөлiктерiн бөлшектеу-жинақтаужұмыстарыиын операциялар тiзiмi мен майлау кecтeci немесе картасы болуы тиiс. Тiзiмге отын мен технологиялық сұйықты құю кiрмейдi. Нақты маркiлi автомобильдерге техникалық қызмет керсету операңияларының тiзiмi олардын қиыстырмалық ерекшелiктерiн, қуятын және майлайтын майды, сондай-ақ мемлскст стандартты ұсынысынын, негiзiндежасалган операңиялардьң типтiк тiзiмiнде автомобильдерге техникалық қызмет керсету турлерi мен көрсетiлетiн техникалық қызмсттiн мазмұнын ескере отырып жасалады.