«заманауи сын-тегеуріндер мен қОҒамның жаһандану жағдайында қазақстандағы білім мен ғылымның инновациялық Ҽлеуеті»
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
жүктеу/скачать 5,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
- УДК 316.334:378 (574) ФОРМИРОВАНИЕ ТВОРЧЕСКИХ СПОСОБНОСТЕЙ СТУДЕНТОВ ВУЗА ПОСРЕДСТВОМ ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОГО ИСКУССТВА
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Л.Н.Горбунова, Е.Ю.Кулик, О.Н.Шилова, С.М.Кеңесбаев және тағы басқа ғалымдар білім беруді ақпараттандыру ҥдерісінің тиімділігін келесі факторлар негізінде анқытады: -
-
болашақ мамандардың ақпараттық мәдениеті мен ақпараттық қҧзырлылығын қалыптастыру бойынша даярдау; -
болашақ мамандарды даярлау жҥйесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияны дамытушылық бағытта қолдану және т.б. Білім беруді ақпараттандыру ҥдерісінде педагогтардың біліктілігін арттыру мәселелерін ғылыми-әдістемелік тҧрғыдан келесі ғалымдар зерттеген: -
негіздері (Е.П.Ершов, Д.Белл, М.Кастальс, К.К.Колин, В.М.Монахов, А.И.Ракитов, И.В.Роберт, Е.С.Полат, С.М.Кеңесбаев, Г.К.Ахметова, А.К.Мынбаева және т.б.); -
А.А.Кузницов, М.П.Лапчик, Т.О.Балықбаев, С.С. Ҥсенов, Ж.Ы.Сардарова, және т.б.); -
Компьютерлік технология негізінде қашықтықтан оқыту және ақпараттық мәдениет мәселелері (Д.Коллинс, С.Г. Григорьев, М.Д.Джусубалиева, С.Н.Лактионова, Е.В.Артықбаева, Б.Ж.Нҧрбеков); -
Педагогтардың біліктілігін арттыруды педагогикалық-психологиялық тҧрғыдан зерттеу
мәселелері (Н.И.Болдырев, Т.Қ.Бӛлеев, А.К.Маркова, Л.М.Митина, А.Ә.Жайтапова, Б.А.Тҧрғынбаева, Г.К.Ахметова, С.Д. Муканова және т.б.); -
Муканова, С.З. Байхонова, Н.Ш. Шакурова, Г.Т.Балакаева, А.А.Семченко және т.б.). М.П. Лапчиктің пікірінше, білім беруді ақпараттандыру– білім беру жҥйесінің барлық қызметіне ақпараттық-коммуникациялық технологияны енгізу, оны пайдалану, білім берудегі ҧлттық моделді дамыту, білім беру сапасын арттыру және оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық-педагогикалық мақсаттарын жҥзеге асыру бағытында оның мҥмкіндіктерін қолдану ҥдерісі [2]. Білім беруді ақпараттандыру келесі мақсаттарға, атап айтқанда: ақпараттық және телеқатынастық технологияларды пайдалану негізінде білім саласындағы барлық қызмет тҥрлерінің тиімділігін арттыруға; ақпараттық қоғам талабына сай жаңа формациядағы мҧғалімдерді дайындаудың кәсіби сапасын жетілдіруге жетуді қамтамасыз етеді. Білім беруді ақпараттандыру – бҧл ақпараттық-коммуникациялық технология қҧралдар мен интерактивті жабдықтарды білім беру саласына қолданудың әдіснамалық және тәжірибелік қҧндылықтарының заңдылықтарын зерттеп, оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық және педагогикалық мақсаттарына бағытталған білім беру ҧйымдарын қамтамасыз ету ҥдерісі болып табылады. Бҧл ҥдеріс біліктілікті арттыру жҥйесінде келесі бағыттар бойынша дамиды: педагогтардың біліктілігін арттыру механизміндегі ғылыми-педагогикалық ақпараттар мен ақпараттық-әдістемелік материалдарды автоматтандыру арқылы оның қолданылу аясын жетілдіру;ақпараттық қоғам жағдайында педагогтардың кәсіби даму бағыттарының міндеттерін негізге ала отырып, біліктілікті арттыру мазмҧнын, әдістері мен
оны ҧйымдастыру тҥрлерін таңдау
және оның
әдіснамасын жетілдіру;педагогтардың ақпараттық қабілетін дамытуға, ӛздігінен білім алуға, тҥрлі ақпараттарды ӛздігінен ӛңдеу сияқты әрекеттерге бағытталған ӛзіндік білім алудің жҥйесін ақпараттық-коммуникациялық технология арқылы қҧру. К.В.Петров ӛз еңбектерінде білім беруді ақпараттындыру – бҧл аса кҥрделі ҥдеріс және ол белгілі бір уақыт аралығында сатылап жҥзеге асыруды талап етеді деп кӛрсетті:
57
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
І кезең – қазіргі ақпараттық технологияларды жаппай меңгеру – компьютерлік сыныптарды, телекоммуникация қҧралдарын, интерактивтік бейне, мҧғалімдер мен оқушыларды дайындауда қолданылатын программалық қҧралдар және деректер базасын қҧру; ІІ кезең – қазіргі ақпарат қҧралдарын оқу пәндеріне белсенді тҥрде енгізу, білім мазмҧнын қайта қарау, программалық қамтамасыздандыруды, компьютерлік курстарды, магниттік тасымалдаушылардағы бейне және аудиоматериалдарды жасау; ІІІ кезең – ҥздіксіз білім беруді тҥбегейлі қайта қҧру, қашықтықтан оқытуды енгізу, оқытудың әдістемелік негізінің алмасуы, вербалды оқытудың аудиовизуалды оқытуға ауысуы [3]. Мектептегі білім беруді ақпараттандыру ҥдерісін жедел жҥзеге асыру мҥмкін емес, яғни кез келген реформаға байланысты ол сатылы және ҥздіксіз тҥрде ӛрбиді. Білім беруді ақпараттандыру тҧжырымдамасында бҧл ҥдерістің бірнеше кезеңдері кӛрсетілді: Бірінші кезең – орта білім беру жҥйесін жаңа ақпараттық технология қҧралдарымен қамтамасыз ету, ең алдымен, мектептерді жаппай компьютерлендіру. Екінші кезең – педагогтардың ақпараттық-коммуникациялық технология қҧралдарын мектеп пәндеріне қолданылуы, мҧнда: педагогтардың компьютерлік техниканы қолданудың жаңа әдістері мен оны ҧйымдастыру тҥрлерін меңгерту жҧмыстары жҥргізіледі; педагогтардың оқу-әдістемелік қҧралдарды ӛздігінен жасау технологиясын ҥйрету ҥдерісі ҧйымдастырлады. оқу-тәрбие жҧмыстарының дәстҥрлі тҥрлері мен әдістерін, мазмҧнын қайта қарау мәселелсінің нақты жолға қойылу бағыттары қарастырылады. Ҥшінші кезең – ақпараттық коммуникациялық технология қҧралдарының мҥмкіндіктерін кеңінен қолдану. Ақпараттандырудың әрбір кезеңдері ҥшін педагогтардың біліктілігін арттыру ҥдерісін кезеңге бӛлу қажеттілігі туындайды. Аталған мәселе бойынша Қазақстанда бірқатар зерттеулер жҥргізілген. Атап айтсақ, Қазақстандағы білім беру саясатының басты ҧстанымдары: саралау, даралау, аймақтандыру, демократияландыру, ізгілендіру болып табылады. Ал осы аталған ҧстанымдар педагогтардың біліктілігін арттыру жҥйесінің алдына жаңа міндеттерді қою ҥстінде. Бҧл жӛнінде ғалым Б.А.Әлмҧхамбетов: «Мҧғалімдердің біліктілігін арттыру жҥйесін дамытудың негізі ҥздіксіз білім берудің тҧжырымдамасы болып табылады» - деп кӛрсеткен [4]. Педагогтардың біліктілігін арттыру сапасы біртҧтас оқу-тәрбие ҥдерісінің тҥрлі жақтары, қасиеттері мен сапалары туралы теориялық білімдерді кәсіби міндеттерге қолдану дайындығынан байқалады. Педагог ҥшін маңыздылығы біртҧтас оқу-тәрбие ҥдерісінің жҥйелі тҥрде қҧрылымдық сипаттау арқылы келешекте болатын іс-әрекеттің ойша моделін жасауға нақтылы жағдайды ескере отырып, «мҧғалім-компьютер-оқушы» байланыстылық жҥйесінің дамуын болжауға мҥмкіндік бетенідігімен анықталады. Біліктілікті арттыру жҥйесін модернизациялау, жаңа философиялық кӛзқарастар, педагогтардың мәртебесін арттыру мәселесі ғалым Г.К.Ахметованың ғылыми еңбектерінде қарастырылған [5]. Ш.Т. Таубаеваның ғылыми-зерттеу жҧмысында жалпы білім беретін орта мектеп мҧғалімдерінің зерттеушілік мәдениетін дамыту теориялық тҧрғыдан дәлелденіп, тҧжырымдалып кӛрсетілген. Ғалым
мҧғалімнің зерттеушілік мәдениетінің қҧраушысына біртҧтас педагогикалық ҥдерісті, ғылыми-зерттеу жҧмысын, озат 58
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
тәжірибені жинақтауды, мектеп тәжірибесіне педагогика ғалымдарының жетістіктерін ендіруді және инновациялық іс-әрекетті іске асыруға даярлыгын жатқызады. Н.Ш.Чинкина мҧғалімдердің инновациялық әрекет жағдайына ӛзін-ӛзі ынталандырудың педагогикалық негіздері мәселесін қарастырады. Ғалым зерттеу жҧмысында ынталандырудың педагогикалық жҥйесін жобалау, оның стратегиясы мен әдіснамалық ҧстанымдары, ынталандырудың әдістері мен формаларын таңдаудың критерийлерін жан-жақты талдады. М.А.Ғалымжанова мҧғалімдердің кәсіби іс-әрекеттерінде ақпараттық технологияларды қолдану проблемасын қарастырған. Осы айтылған ойлар тӛңірегінде біз зерттеудің әдіснамалық теориясын білім беруді ақпараттандыру арқылы педагогтардың біліктілігін арттыруға сәйкес анықтаймыз. В.Г.Онушкин мен Е.И.Огаревтің пікірінше, мҧғалімдерді даярлау – бҧл білім берудің қолданбалы міндеттеріне қатысты қолданылатын жалпы термин, ол қандай да бір белгілі тҧрақты іс-әрекетке байланысты практикалық, танымдық немесе оқу жоспарындағы арнайы міндеттерді орындауға қолдану мақсатында әлеуметтік тәжірибелерді игеру жӛніндегі мәселелерді қамтиды [6]. Г.Д. Воронцов, Л.Н. Горбунова, Е.Ю.Кулик, И.В.Роберт [7] және т.б. ғалымдардың зерттеу жҧмыстарында мҧғалімдердің біліктілігін арттыру жҥйесінде ақпараттық- коммуникациялық технология қҧралдарын қолданудың тиімділігін анықтаған. Білім беруді ақпараттандыру жағдайында педагогтардың біліктілігін арттырудың оқу ҥдерісі мен білім беруді басқаруда нақты қолданбалы программалық қамтамасыз етуді пайдалана алатын, сондай-ақ, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды оқыту ҥдерісі мен білім беруді басқару ҥдерісіне енгізе алатын әдіскер-ҧйымдастырушыларды, дәлірек айтсақ, білім беру саласында жҥйелі талдау мен ақпараттық модельдеуді жан- жақты білетін осы саладағы аталған мәселелерге байланысты нақты міндеттерді қоя білетін мамандар дайындау қажет. Жоғарыдағы келтірілген пайымдауларды негізге алу педагогтардың біліктілігін арттыру жҥйесінің даму тенденцияларын мына бағытта қҧруға мҥмкіндік берді:білім беруді ақпараттандырудағы мазмҧндық ӛзгерістер;АКТ қҧралдарының динамикалық ӛзгерісі;педагогтардың біліктілігін ҥздіксіз кӛтеру;педагогтардың компьютерлік қҧзырлылығы мен ақпараттық қҧзырлылығын қалыптастыру кезеңдерінің мазмҧнын анықтау;қашықтықтан оқыту технологияларының енуі;АКТ қҧралдарының дидактикалық және танымдық қҧралдар ретінде енгізілуі;педагогтардың қызметіндегі ӛзгерістер;желілік педагогикалық қоғамды қҧрудағы ерекшеліктер. Бҧл жағдайда оқу-тәрбие ҥдерісі міндетті тҥрде олардың кәсіби-компьютерлік біліктілігі деңгейін және кәсіби деңгейіндегі қиындықтардың сипатын, атап айтқанда, педагогтарға АКТ-ны пайдалану қызметі деңгейінде қандай мазмҧны, дағдыны меңгеру қажеттігін, не оқыту нәтижесінде педагогтардың білімі мен дағдыларында қандай жетістіктер болуы қажеттігін талап етеді. Біліктілікті арттыру жҥйесінде АКТ қҧралдарының әсерін мына тҥрде анықтауға болады:ҧлттық білім ортасын қалыптастыру;АКТ бойынша педагогтардың кадрлық және техникалық потенциалын дамыту;білім беруді ақпараттандыруда кадрларды даярлаудың тҧжырымдамалық негізін анықтау;педагогтардың әдістемелік даярлығын қамтамасыз етуде АКТ қҧралдарын жан -жақты қолдану;қҧзырлылық тәсіл ретінде АКТ қҧралдарын қолдану арқылы педагогтардың кәсіби қҧзырлылығын қалыптастыру шарттарын қҧру;педагогтардың біліктілігін арттыруда қҧзырлылық тәсілін қолдану және т.б. Бҧдан педагогтың кәсіби дамуын АКТ қҧралдарының динамикалық ӛзгерістеріне сәйкес
ҧйымдастырылатын курстардың мазмҧндық қҧрылымының ӛзгермелі болатындығын келесі жайттар негізінде байқауға болады:мектеп информатикасының 59
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
қалыптасуы, дамуы, мәні, мақсаты мен мазмҧнына сәйкес ӛзгерістердің енгізілуі;пән мҧғалімдерінің компьютерлік және ақпараттық сауаттылықтарының қалыптасуы;білім беруді ақпараттандыруға байланысты мектептердің материалдық-техникалық базалармен біртіндеп жабдықталуы;қазіргі мектептің ақпараттық инфрақҧрылымына сәйкес ӛзгерістердің енгізілуі;желілік коммуникацияның пайда болуымен және мектептің қызметіне ақпараттық қамтамасыз ету жҥйесінің енгізілуі;қашықтықтан білім беру салаларының дамуы;басқару саласын автоматтандыру;мҧғалімдердің кәсіби іс-әрекеттерін автоматтандыру және т.б. Бҧл жайт мектеп пәндерін оқытудың барлық кезеңдерінде компьютерді дидактикалық қҧрал ретінде қолдануды қажет етеді, ал ол педагогтан осы бағыттағы кәсіби қҧзырлылық біліктілігін талап етеді. Мҧндай жағдайда педагогтардың біліктілігін кезеңдер бойынша ҧйымдастыру мына бағытта жҥзеге асырылады, біріншіден, компьютерді дидактикалық қҧрал ретінде қолдана отырып, электрондық сабақтарды ӛткізіп отыруды қамтамасыз етуге арналса, екіншіден, мультимедиялық электрондық оқу-әдістемелік кешендерін мектеп пәндерін оқыту сапасын арттыру қҧралы ретінде қолдануға бағытталады. Аталған бағыттарда курстарды ҧйымдастыру олардың кәсіби қҧзырлылығын қамтамасыз етуге ықпал етеді. Сонымен, жоғарыдағы пайымдауларды негізге ала отырып, педагогтардың АКТ бойынша біліктілігін арттыру дегенімізкезеңдер арқылы олардың кәсіби қҧзырлылығын ақпараттық-коммуникациялық технология қҧралдарының даму эволюциясына сәйкес біліммен және біліктіліктермен қамтамасыз ету болып табылады. Оқу ҥдерісіне есептеуіш техникалар мен компьютер қҧрылғыларын енгізу және оның мҥмкіндіктерін қолдануға талдаулар жҥргізу арқылы білім беруді ақпараттандыруды шартты тҥрде 3 кезеңге бӛлуге болады:білім беру ҥдерісін электроникаландыру;білім беруді компьютерлендіру;білім берудегі ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.І кезең
білім беру
ҥдерісінэлектроникаландырумен сипатталады. Техникалық мамандықтағы студенттерді оқытуға электрондық және есептеуіш техника қҧрылғыларын енгізу 50-жылдардың аяғы мен 60-жылдардың басында жҥргізілсе, ал гуманитарлық мамандықтағы студенттер ҥшін 60-жылдардың аяғы мен 70-жылдардың басында жҥргізілді. Мҧнда алгоритмдеу мен программалау негіздерін, алгебра логикасының элементтері мен ЭЕМ-да математикалық модельдеу бӛлімдерін оқыту қарастырылды. Аталған кезеңде алгоритмдік ойлау қабілетін дамыту, программалау тілдерін меңгерту және есептегіш-логикалық алгоритмдер арқылы ЭЕМ-да жҧмыс жасау дағдыларын игерту сияқты әрекеттер студенттердің білімі мен біліктілігін дамытып, қалыптастыруға игі әсерін тигізді. Ал педагогтардың біліктілігін арттыру саласында мҧғалімдерді қайта даярлау мәселелерін қамтумен ғана шектеледі.II кезең білім беру ҥдерісін компьютерлендірумен сипатталады. Бҧл кезең біліктілікті арттыру жҥйесінде педагогтардың компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен айқындалды. Сонымен бірге бҧл кезеңде педагогтардың компьютерлік сауаттылығын қалыптастыру мектептерде орналасқан компьютерлер мен программалық жабдықтарға сәйкес ҧйымдастырылды. Педаогтарға мультимедиялық электрондық оқулықтармен жҧмыс жасау әдістер бойынша курстар ҧйымдастырылып, ӛткізілді. Білім беру ҧйымының басшылары ҥшін автоматтандырылған жҧмыс орнын қалай ҧйымдастыруға болатындығы және оны қҧру жолдары тҥсіндіріліп, мектептерге біртіндеп енгізілді.ІІІ кезең білім
берудегі ақпараттық-коммуникациялық технологиялармен сипатталады. Бҧл кезең педагогтардың біліктілігін арттыру жҥйесін ақпараттандырумен байланысты жҥргізілді. Педагогтардың ақпараттандыру бойынша біліктілігін арттыру модульдік негізде ҧйымдастырылып, сараланып, кезеңдерге бӛлу арқылы ӛткізілді. Бҧл кезеңдер білім беру саласына ақпараттық-коммуникациялык технология қҧралдарын тиімді қолданудың әдіснамасымен, теориясымен, практикасымен қамтамасыз 60
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
ететін психологиялық-педагогикалық, әлеуметтік, физиологиялық-гигиеналық, технологиялық, ғылыми-практикалық, тҥрдегі зерттеулерді сабақтастыра жҥргізу ретінде қарастырылды. Білім беруді ақпараттандыру қоршаған орта мен пәндік салалардың заңдылықтарын танудың сабақтастырылған ҥдерісін ғаламдық коммуникацияның қазіргі ақпараттық қоғам сҧранысы мен талаптарына сәйкес жеке тҧлғаның барабар дамуына жетелейтін ҥйретуші мен ҥйренушінің іс-әрекеттерін автоматтандыру ҥдерісі ретінде кӛрсетілді.
1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. 2. Лапчик М.П. Новые информационные технологии в подготовке и повышении квалификации педагогических кадров. //Компьютер в школе и педвузе. Методические разработки.- Новосибирск, Одесса, 1990.-Ч.И.-С.11-25. 3. Петров К.В. Новые информационные технологии в обучении // Подготовка кадров управления: Модель обучения. – М.: РАУ, 1992. 4. Альмухамбетов Б.А. История становления и тенденции развития системы повышения квалификации педагогических кадров в Казахстане: автореф. ... д.п.н. - Алматы, 2002. - 40. 5. Ахметова Г.К. Престиж професии учителя //Менеджмент в образовании. - 2012, №2 Тҧрғынбаева Б.А. Мҧғалімдердің шығармашылық әлеуетін біліктілікті арттыру жағдайында дамыту: теория және тәжірибе. -Алматы,2005. - 250 б. 6. Онушкин В.Г. Повышение квалификации педагогов в системе непрерывного образования // Вестник высшей школы. – 1998. 7. Горбунова Л.Н. освоение педагогами новых компетенций в исследовательски ориентированном повышениии квалификации. М., 2014.
ФОРМИРОВАНИЕ ТВОРЧЕСКИХ СПОСОБНОСТЕЙ СТУДЕНТОВ ВУЗА ПОСРЕДСТВОМ ДЕКОРАТИВНО-ПРИКЛАДНОГО ИСКУССТВА Акимбаева М.К. Жетысуский государственный университет им. И.Жансугурова, г. Талдыкорган, mrs_madina@mail.ru Проблема познания сути творчества сложна и многогранна. Над основными аспектами теоретического анализа понятия «творчество» работали философы, психологи, педагоги. В своих работах они отмечали роль творчества в процессе становления человеческой личности. В узком смысле творчество – человеческая деятельность, порождающая нечто качественно новое, никогда раньше не бывшее и имеющее общественно-историческую ценность. В более широком и весьма распространенном в психологии смысле творчество – это всякая практическая или теоретическая деятельность человека, в которой возникают новые, по крайней мере, для субъекта деятельности результаты знания, решения, способы действия, материальные продукты. Творчество имеет свои критерии оценки, свою шкалу ценностей, свою психофизическую структуру, свое субъективное и объективное значение в развитии личности. Понимание природы
61
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
творчества неотделимо от рассмотрения психолого-физиологических особенностей личности индивида. Понятие творчества предполагает личное начало и употребляется по преимуществу в применении к деятельности человека. В современной социокультурной ситуации становление творчества уже нельзя оставлять воле случая. Творчество должно стать объектом целенаправленной гуманистической педагогической практики. Поэтому в ряду «теория и методология (философия, культурология, историческая психология) – психология (собственно психологические механизмы творчества) – педагогика – педагогическая практика (методика, условия формирования творчества)» все возможные связи и отношения между ними одинаково важны и незаменимы [1, С. 331]. В последнее время значительно активизировалось изучение вопросов взаимодействия учебного и творческого процессов, закономерностей развития творчества, использования форм и методов построения учебного процесса для формирования творческих способностей, выявляются механизмы раскрытия изначально заложенных в студенте возможностей. Многие педагогические исследования направлены на совершенствование процесса образования, в частности - на раскрытие творческого потенциала личности. Способности человека развиваются и формируются посредством овладения знаниями, умениями и навыками, требуемыми для данного вида творчества. Следовательно, формирование творческих способностей связано с овладением человеком знаниями, накопленными поколениями в материальной и духовной культуре. Как указывает А.Н. Леонтьев, «процесс овладения миром предметов и явлений, созданных людьми в процессе исторического развития общества, и есть тот процесс, в котором происходит формирование у индивида специфически человеческих способностей и функций» [2]. Автор подводит нас к пониманию того, что деятельность и познание необходимо рассматривать как источник и фактор формирования творчества. Творческие способности, указывает А.Н. Лук, разделяют на три группы. Одна связана с мотивацией (интересы и склонности), другая – с темпераментом (эмоциональность) и третья группа – умственные способности [3]. Анализ исследований по данной проблеме позволил нам сформулировать определение «Творческие способности», положенное в основу нашей работы [4]. Творческие способности – это возможности студентов, проявляющиеся в умении выполнять действия творческого характера и реализующиеся в конкретных продуктах деятельности. Каждая сфера деятельности требует формирования и развития соответствующих способностей. Это положение подтверждается многовековой художественной, музыкальной и педагогической практикой. Творческие способности, не являясь исключением в комплексе человеческих способностей, а скорее их закономерностью, получают свое развитие во время тождественного вида деятельности, а именно творческого. Следовательно, в учебном процессе должна учитываться качественная индивидуальность, что определяет интерес и успехи студента, выбор учебных предметов и своеобразие индивидуальной образовательной траектории [5]. В плане нашей проблемы представляет интерес изучение деятельностной стороны творчества, которая направлена на создание объективно или субъективно новых продуктов деятельности. Причем, для целей обучения важно, чтобы субъективно новое создавалось путем осуществления действий творческого характера. Таким образом, способности студента развиваются и формируются посредством овладения знаниями, умениями и навыками, требуемыми для данного вида творчества. Следовательно, формирование творческих способностей связано с овладением |