28-29 қазан, 2016 ж.
УДК 582.734.3
ПРАКТИКА СОХРАНЕНИЯ И ВОССТАНОВЛЕНИЯ ГЕНЕТИЧЕСКИХ
РЕЗЕРВАТОВ MÁLUS SIEVÉRSII В ЖОНГАР-АЛАТАУСКОМ ГНПП
Игембаев С.Б., Степанова Ю.Е., Бахтаулова А.С.
РГУ «Жонгар-Алатауский государственный национальный природный парк»,
Жетысуский государственный университет им. И.Жансугурова, Талдыкорган
gongar_alatau@mail.ru
Яблoня Сивeрсa зaнимaeт oсoбoe мeстo в числe цeнных рaститeльных видoв
Жoнгaр–Aлaтaускoгo гoсудaрствeннoгo нaциoнaльнoгo прирoднoгo пaркa кaк
фoрмирующaя знaчитeльныe (1,05% oт плoщaди пaркa) мaссивы дикoплoдoвых
нaсaждeний. Популяции яблoни Сивeрсa нaхoдятся нa aбсoлютнoй высoтe 900-1800м и
прeдстaвлeны oтдeльными мaссивaми, чaстo oтoрвaнными друг oт другa, плoщaдью oт
нeскoльких сoтeн квадратных мeтрoв дo нeскoльких дeсяткoв гeктaр. Oбщaя плoщaдь
насаждений дикoй яблoни нa тeрритoрии Жoнгaр–Aлaтaускoгo ГНПП сoстaвляeт 8,573
тыс. гa [1-2].
Проблема сохранения яблоневых лесов требует проведение оперативного
исследования текущего состояния и их востановления не только сотрудниками Жонгар-
Алатауского ГНПП, но и учеными республики. Данное исследование направлено на
изучение современного состояния насаждений яблони Сиверса на территории парка,
анализ различных способов содействия естественному возобновлению дикоплодовых
лесов с учетом их генетической чистоты. В дальнейшем на основании результатов
исследований и многолетнего мониторинга состояния плодовых лесов будет
разработана система методов и способов лесовосстановления естественных популяций
яблони Сиверса.
Учитывая усиливающуюся деградацию дикоплодовых лесов, для их сохранения
необходимо рассмотреть и применить разные методы лесовосстановления и
лесоразведения. При этом, посадочный материал должен быть получен из генетически
чистых насаждений, размножение случайного (гибридного) материала приведет к
внедрению чужеродных генотипов в природные популяции и разрушение естественных
лесов дикой яблони примет необратимый характер. Природные популяции яблони
Сиверса необходимо сохранить, прежде всего, как генетическую основу культуры
яблок на планете (рисунок 1).
Рирсмок 1.Цветение яблоневых лесов на территории Жонгар-Алатауского ГНПП
129
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
28-29 қазан, 2016 ж.
Для восстановления пространственных границ природных популяций яблони
Сиверса проводятся универсальные и обязательные мероприятия:
- сбор семян в «маточном саду» и закладка «чистого» питомника сеянцев
данной популяции;
- предотвращение интродукции чужеродных видов угрожающих экосистемам,
местам обитания вида, установление состава чужеродных видов древесных растений,
не свойственных природному флористическому району;
- классификация степени агрессивности чужеродных видов по характеру
современного воздействия на природные фитоценозы [3].
На территории Жонгар-Алатауского ГНПП в лесоплодовой зоне выделены 6
лесных генетических резерватов яблони Сиверса общей площадью 510 га (рисунок 2).
Резерваты прошли государственную аттестацию и приказом Комитета лесного и
охотничьего хозяйства МСХ РК от 5 мая 2011 года № 138 включены в государственный
перечень лесных селекционно-генетических объектов Республики Казахстан.
Рисунок 2. Генетические резерваты яблони Сиверса
В 2011 году при поддержке проекта ПРООН/ГЭФ «Сохранение in-situ горного
агробиоразнообразия в Казахстане» был проведен первичный отбор маточных
деревьев, а также отбор растительных образцов для проведения оценки внутривидового
разнообразия яблони Сиверса молекулярно-генетическими методами ISSR-
маркирования [4].
Анализ полученных данных показал, что на территории Жонгар-Алатауского
ГНПП только труднодоступные и наиболее удаленные резерваты (Кокжота 1, 2) общей
площадью 88 га, или 17% считаются лучшими насаждениями, не затронутыми
процессами генетической эрозии и не содержат ДНК Мalus domestica. Они могут быть
использованы для получения генетически чистого посадочного материала (рисунок 3).
Рисунок 3. Отбор образцов для проведения генетического анализа
Лесоводственная оценка насаждений яблони Сиверса показала, что состояние
популяции за последние 3 десятилетия кардинально изменилось в сторону ухудшения.
Большинство лесных генетических резерватов яблони Сиверса имеют спелый и
перестойный возраст при недостаточном естественном возобновлении [5].
Сотрудниками природного парка регулярно проводится мониторинг плодовых
лесов по следующим основным направлениям: мониторинг генетических резерватов,
мониторинг чужеродных видов. По результатам проведенных мониторингов
130
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
28-29 қазан, 2016 ж.
разрабатываются мероприятия по восстановлению и сохранению популяций яблони
Сиверса, эффективность применения которых оценивается по состоянию экосистемы.
При проведении исследований были учтены: состояние сохранности генетических
ресурсов растений in situ т.е сохранение биоразнообразия в естественных местах обитания;
уровень поддержания и восстановления жизнеспособных популяций видов и экосистем в
природных условиях; степень сохранения яблони Сиверса в естественных местах обитания
с использованием семян для естественного возобновления; соблюдение экологических
законов, наблюдаемых в природных условиях, с возвращением видов в естественные места
обитания.
Возникновение естественных насаждений молодой поросли яблони на участках
бывших пастбищ и сенокосов объясняется тем, что в желудочно-кишечном тракте
животных происходит своего рода стратификация семян яблони, что повышает их
всхожесть и сохранность от болезней и грызунов (рисунок 4). Лесоводами уже давно
отмечалось, что яблони, выросшие после стратификации в желудочно-кишечном тракте
животных (КРС, лошади), меньше подвергаются болезням и практически не повреждаются
грызунами. Эти наблюдения определили методику проведения исследований.
Рисунок
4.
Естественные насаждения яблони на участках
бывших пастбищ и сенокосов
Осенью 2015 года сотрудниками природного парка был заложен многолетний опыт
на территории генетических резерватов. Для выращивания посадочного материала сеянцев
яблони Сиверса были созданы экспериментальные участки площадью 25 м
2
среди
яблоневых лесов, в качестве субстрата для выращивания сеянцев из семян использовали
экскременты (навоз) КРС, лошадей и диких животных, уложенных в контейнеры и
брикеты. Это совершенно новый метод выращивания яблони Сиверса на естественных
участках произрастания, расположенных в ареале обитания вида, обеспечивает
прорастание семян с защищенной корневой системой (рисунок 5).
На территории генетических резерватов «Черная речка», «Солдатская и Пихтовая
щель» для проведения экспериментов нами были подобраны участки с устойчивой
популяцией дикой яблони Сиверса, от которых были заготовлены плоды. Затем в
специальном загоне эти плоды скармливалась КРС и лошадям. Навоз с семенами
помещали в ранее заготовленные специальные брикеты, коробочки и контейнеры, которые
в дальнейшем высаживались на заранее подготовленные участки. Посадку брикетов
проводили в позднеосений период, что обеспечивало весеннее прорастание семян в
условиях материнской популяции.
Рисунок 5. Посадка семян яблони Сиверса в брикетах на специальных участках
131
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
28-29 қазан, 2016 ж.
Также в проводимый эксперимент были включены брикеты, коробочки и
контейнеры с экскрементами диких животных: медведей и кабанов. В качестве
контрольного варианта были подготовлены брикеты, заполненные горным черноземом.
В эти брикеты были посажены семена яблони Сиверса, отмытые из экскрементов КРС
и лошадей. Всего на экспериментальных участках было размещено 140 коробок,
брикетов и контейнеров.
Во время зимнего периода и при прорастании семян всходы сеянцев не
повреждались грызунами, так как неприятный запах экскрементов отпугивал грызунов.
Однако, в питомнических хозяйствах сеянцы, вышедшие после зимнего покоя,
зачастую очень сильно повреждаются грызунами.
Семена яблони Сиверса сохраняют жизнеспособность в течение нескольких лет,
поэтому результаты опытов будут отслеживаться в течение 5 лет. Весной 2016 года
семена в отдельных брикетах дали хорошие всходы и сформировали сеянцы первого
года (рисунок 6). В течение исследований на заложенных экспериментальных
площадках будут проводиться регулярные ручные прополки от сорняков для
уменьшения угнетающего воздействия травянистой растительности на молодые сеянцы
дикой яблони. Ожидается, что в течение 5-10 лет на экспериментальных участках
сформируется молодая популяция яблони Сиверса, идентичная естественным
насаждениям дикого вида. Рисунок 6. Сеянцы яблони Сиверса, сформировавшиеся в
течение вегетационного периода 2016 года
Сеянцы яблони Сиверса, выращенные на экспериментальных площадках с
защищенной корневой системой, будут использованы для проведения
восстановительных работ на территории генетических резерватов. Данный способ
получения сеянцев яблони Сиверса можно закладывать как в позднеосенний, так и
весенний сроки. Сроки закладки будут определяться периодом проведения
лесохозяйственных мероприятий.
Учитывая, что в яблочниках в течение вегетационного периода формируется
очень высокая травянистая растительность, которая заглушает развитие и нарастание
сеянцев дикой яблони, посадка в контейнеры обеспечит естественные условия для
нормального роста и развития.
В настоящее время для сохранения уникальных экосистем дикоплодовых лесов
и восстановления их площадей для Жонгар-Алатауского национального природного
парка РГП «Казгипролесхоз» разработал «Рабочий проект облесения, не покрытых
лесом угодий (яблоня Сиверса), в республиканском государственном учреждении
«Жонгар-Алатауский ГНПП». Из обследованных 705,9 га для создания лесных культур
рекомендованы земли площадью 262,6 га или 37,2% обследованной территории [6].
Посадка культуры яблони Сиверса предусмотрена в плодовой зоне высотой
1000-1600 м над уровнем моря, по склонам северных экспозиций. Культуру дикой
яблони рекомендовано создавать чистыми посадками без смешения с другими
породами, соблюдая схему размещения посадок.
Однако разработка системы проведения восстановительных работ на территории
генетических резерватов требует проведения предварительной проверки естественных
132
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
28-29 қазан, 2016 ж.
популяций яблони Сиверса на генетическую чистоту вида, что в свою очередь,
позволит снизить риск генетической эрозии во вновь восстанавливаемых
дикоплодовых лесах. Так как, мероприятия по созданию искусственных участков среди
естественных насаждений может привести к появлению гибридных особей дикой
яблони с яблоней домашней.
ЛИТЕРАТУРА:
1.
Джангалиев А.Д. – Дикая яблоня Казахстана. Алма-Ата, 1977 г.
2.
Мищенко А.Б. К оценке современного состояния дикоплодовых лесов на
территории Джунгарского и Заилийского Алатау. г. Алматы, 2012 г.
3.
Заключительный отчет по генетической оценке сортообразцов M.Siversii.
Проект «Сохранение in situ горного агробиоразнообразия в Казахстане», 2011 г.
4.
Основные положения организации и ведения лесного хозяйства Алматинской
области. Алматы, 2005 г.
5.
«Дикоплодовые леса Казахстана: вопросы сохранения и рационального
использования генофонда глобального значения». Сборник материалов международной
научно-практической конференции. г. Алматы, 23-24 февраля 2012 г.
6.
Рабочий проект облесения, не покрытых лесом угодий (яблоня Сиверса) в
республиканском государственном учреждении «Жонгар Алатауский ГНПП».
Республиканское государственное предприятие «Казахский государственный проектно-
изыскательский институт по проектированию лесного хозяйства». Алматы, 2015 г.
ҼОЖ 82-91
НӘТИЖЕГЕ БАҒДАРЛАНҒАН ОҚЫТУ - БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУ НЕГІЗІ
Исабекова А.
А.С.Макаренко атындағы №6 орта мектеп
Білім – әлеуметтік тәжірибенің бірінші элементі болса, оның екінші элементі -
әлеуметтік тәжірибедегі іс-әрекет тәсілдерін оқушыға ҥйрету, білімді қолдануға
дағдыландыру, дәлірек айтсақ адамзат жасаған іскерлік пен дағдыларды меңгерту
болып табылады. Танымдық (оқу және оқудан тыс) іс-әрекет оқушының ой-ӛрісін
кеңейтіп, дҥниені танудың маңызды қҧралдарының бірі білім алуға, ӛздігінен білім
алуға ынталандырып, ақыл- ойдың дамуына, ғылыми білімдерді жҥйелі меңгеруге
кӛмектеседі. Қоғамдық іс-әрекет оқушының әлеуметпен байланыс орнатуына
кӛмектесіп, азаматтың бет-бейнесін қалыптастырады. Қарым-қатынастық іс-әрекетке
бос уақытты ҧйымдастыру арқылы ҥйретіледі. Іс-әрекетке ҥйрену ҥшін оқушы
ҥлгілерге қарап жҧмыс істеп, жаттығулар орындайды. Менің ойымша, егер оқушылар
білім алуға оң кӛзқараспен қараса, онда олардың оқудағы табыстары жақсы болады.
Психологтардың дәлелдері бойынша жағымды эмоциялар адамды шабыттандырады.
Мәселелік оқытудың элементтерін қолданған оқушы ӛзі ҥшін жаңалық ашып қуанышқа
бӛленеді. Адамның сезіміне ӛнер де орасан зор әсер етеді. Білім беру мазмҧнының және
жеке тҧлғаның негізгі мәдениетінің барлық бӛліктері бір-бірімен байланысты. Білімсіз
іскерлік болмайды, шығармашылық іс-әрекет белгілі бір білім және іскерліктерге
сҥйеніп атқарылады, мотивсіз, сезім, ерік-жігерсіз оқыту дҧрыс жҥрмейді.
Білім беру жҥйесі – сабақтастығы бар білім беру бағдарламалары мен әр тҥрлі
деңгей мен бағыттағы мемлекеттік білім беру стандарттары жҥйесінің, оларды әртҥрлі
ҧйымдастыру қҧқықтық формадағы, типтегі және тҥрдегі білім беру мекемелерінде іске
133
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
28-29 қазан, 2016 ж.
асырушы тармақтардың, сонымен бірге білім беруді басқару органдары жҥйесінің
жиыны. Бiлiм беру жҥйесi қоғамның әлеуметтiк – экономикалық дамуында жетекшi
рӛл атқарады, сондай – ақ оны әрi қарай айқындай тҥседi. Ал бiлiмнiң қалыптасып,
дамуының жалпы шарттары философияның негiзгi мәселесi – рухтың материяға,
сананың болмысқа қатынасы тҧрғысынан зерттелетiн iлiм таным теориясы деп аталады.
Таным теориясының басқа ғылыми теориялардан тҥбiрлi айырмашылығы – ол бiлiмнiң
қалыптасуы мен негiзделуiнiң жалпы ҧстанымдарын, объективтiк қатынастарды
қалыптастырады. Орыс педагогі К.Д. Ушинский айтқандай, қазіргі заман талабына сай,
әр мҧғалім, ӛз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гӛрі, жаңа талапқа сай
инновациялық технологияларды ӛз сабақтарында кҥнделікті пайдаланса, сабақ
тартымды да, мәнді, қонымды, тиімді болары сӛзсіз. Бҧл жӛнінде Қазақстан
Республикасы «Білім туралы» Заңының 8-бабында «Білім беру жҥйесінің басты
міндеттерінің бірі – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді
ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап
кӛрсеткен. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев жолдауында айқандай: «Болашақта
ӛркениетті дамыған елдердің қатарына ену ҥшін заман талабына сай білім қажет.
Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін – білім».
Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жҥйесінің алдында оқыту ҥрдісінің
технологияландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әртҥрлі технологиялары
сарапталып, жаңашыл педагогтардың іс-тәжірибесі зерттеліп, мектеп ӛміріне
енуде.Қазіргі білім беру жҥйесінің мақсаты - бәсекеге қабілетті маман дайындау.
Мектеп
–
ҥйрететін
орта,
оның
жҥрегі
–
мҧғалім.
Ізденімпаз
мҧғалімнің шығармашылығындағы ерекше тҧс - оның сабақты тҥрлендіріп, тҧлғаның
жҥрегіне жол таба білуі. Ҧстаз атана білу, оны қадір тҧту, қастерлеу, арындай таза
ҧстау - әр мҧғалімнің борышы. Ол ӛз кәсібін, ӛз пәнін, барлық шәкіртін, мектебін
шексіз
сҥйетін
адам.Ӛзгермелі
қоғамдағы
жаңа
формация
мҧғалімі
–
педагогикалық қҧралдардың барлығын меңгерген, тҧрақты ӛзін-ӛзі жетілдіруге
талпынған, рухани дамыған, толысқан шығармашыл тҧлға қҧзыреті. Жаңа формация
мҧғалімі табысы, біліктіліктері арқылы қалыптасады, дамиды. Нарық жағдайындағы
мҧғалімге қойылатын талаптар: бәсекеге қабілеттілігі, білім беру сапасының жоғары
болуы, кәсіби шеберлігі, әдістемелік жҧмыстағы шеберлігі. Осы айтылғандарды
жинақтай келіп, жаңа формация мҧғалімі- рефлекcияға қабілетті, ӛзін-ӛзі жҥзеге
асыруға талпынған әдіснамалық, зерттеушілік, дидактикалық - әдістемелік, әлеуметтік
тҧлғалы, коммуникативтілік, ақпараттық және тағы басқа қҧзыреттіліктердің жоғары
деңгейімен сипатталатын рухани-адамгершілікті, азаматтық жауапты, белсенді,
сауатты, шығармашыл тҧлға. Нәтижеге бағытталған білім моделі мен басқарудың жаңа
парадигмасы аясында жекелеген ҧғымдар мен нормаларды және тиімді педагогикалық
технологияларды меңгеру ҥшін педагогтардың кәсіби мәдениетін дамытуға
бағытталған оқу қажеттіліктері туындылап отыр. Біліктілік арттыру жҥйесінде
педагогтардың оқу қажеттіліктері нақты білімнің мәнін тҥсінуге, соның нәтижесінде
ӛзіндік іс- әрекетке енуге және жеке ӛміріндегі тәжірибені жетілдіру мақсаттарына
байланысты қалыптасады. Осы заманғы мҧғалім оқуға ҥлкен потенциалдық
мҥмкіндіктермен келеді. Сондықтан олардың функционалдық сауаттылықтарын кәсіби
шеберлікпен ҧштастыру ҥшін нәтижеге бағытталған білім беру ҥлгісінде мақсатты
тҥрде білім беретін, қалыптастыратын, дамытатын андрогогикалық процесс
қажет. Басқаша айтқанда ересектерге арналған, жалпы және кәсіби білімнің
қажеттілігін дамыту, ғылым, білім мен мәдениет жетістіктері арқылы адамдардың
жалпы мәдениеті мен әлеуметтік белсенділікті дамытуға бағытталған танымдық іс-
әрекетке ынталандыру ҥшін білім беру. Қазіргі білім беру парадигмасы «білікті адамға»
бағытталған білімнен «мәдениет адамына» бағытталған білімге кӛшуді кӛздейді. Бҧл
134
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
28-29 қазан, 2016 ж.
білім беру жаңаша ҧйымдастыру-оның философиялық, психологиялық, педагогикалық
негіздерін, теориясы мен тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді. Сондықтан
бҥгінгі кҥні еліміздің білім жҥйесінде оқыту ҥдерісін тың идеяларға негізделген
жаңа мазмҧнын қамтамасыз ету міндеті тҧр. Француз қайраткері «Адамға оқып –
ҥйрену ӛмірде болу, ӛмір сҥру ҥшін қажет» дегендей оқыту процесін
технологияландыру, осыған сәйкес оқу бағдармаларын жасау, ғалымдар мен жаңашыл
педагогтардың еңбектерімен танысу жҧмыстары мҧғалімдердің ҥздіксіз ізденісін
айқындайды. Жаңа педагогикалық технологиялардың негізгі мәні пассивті оқыту
тҥрінен активті оқытуға кӛшу оқу танымын ҧйымдастырудағы бастамашылдығына
жағдай туғызу, субьективтік позицияны қалыптастыру. Білім сапасын арттыру және
нәтижеге бағытталған ҥлгіге беталуы барысында мҧғалімдер мемлекеттік стандарт
берілген нәтижелерге жетуде кәсіби шеберлікпен меңгерген зерттеу біліктері мен
дағдылары нәтижесінде проблеманың шешімін таба алатын, ақпараттық –
коммуникативті мәдениеті жоғары тҧлғалық - дамытушылық функцияны атқарады.
Қазіргі заман адамның осы қҧзыреттілікті меңгере отырып тек «кәсіби икемділігін
оңтайландыруды қамтамасыз ету ғана емес, іске асырылу мҥмкіндігін «ҥнемі оқып –
ҥйрену және ӛзін-ӛзі жасау талабын қалыптастыра алады. Қазақстандағы білім беруді
дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы жобасында
Қазақстанда
оқитындарды
сапалы
біліммен
қамтамасыз етіп,
халықаралық
рейтингілердегі білім кӛрсеткішінің жақсаруы мен қазақстандық білім беру
жҥйесінің тартымдылығын арттыру ҥшін, ең алдымен, педагог кадрлардың мәртебесін
арттыру, олардың бҥкіл қызметі бойына мансаптық ӛсуі, оқытылуы және кәсіби
біліктілігін дамытуды қамтамасыз ету, сондай- ақ педагогтердің еңбегін мемлекеттік
қолдау мен ынталандыруды арттыру мәселелеріне ҥлкен мән берілген. Осыған
байланысты қазіргі таңда еліміздің білім беру жҥйесіндегі реформалар мен сыңдарлы
саясаттар, ӛзгерістер мен жаңалықтар әрбір педагог қауымының ойлауына, ӛткені мен
бҥгіні, келешегі мен болашағы жайлы толғануына, жаңа идеялармен жаңа жҥйелермен
жҧмыс жасауына негіз болары анық. Олай болса, білімнің сапалы да саналы
тҥрде берілуі білім беру жҥйесіндегі педагогтердің, зиялылар қауымының деңгейіне
байланысты. Дәстҥрлі білім беружҥйесінде білікті мамандар даярлаушы кәсіби білім
беретін оқу орындарының басты мақсаты – мамандықтарды игерту ғана болса, ал қазір
әлемдік білім кеңестігіне ене отырып, басекеге қабілетті тҧлға дайындау ҥшін адамның
қҧзырлылық қабілетіне сҥйену арқылы нәтижеге бағдарланған білім беру жҥйесін
ҧсыну – қазіргі таңда негізгі ӛзекті мәселелердің бірі.
Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жҥйесі жасалып, әлемдік білім
беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бҧл оқу-тәрбие ҥрдісіндегі елеулі ӛзгерістерге
байланысты болып отыр. Себебі, білім беру парадигмасы ӛзгерді, білім берудің
мазмҧны жаңарып, жаңа кӛзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болуда. Келер
ҧрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мҧғалімдердің инновациялық іс-
әрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі.
Ғылым мен техниканың жедел дамыған, ақпараттық мәліметтер ағыны кҥшейген
заманда ақыл-ой мҥмкіндігін қалыптастырып, адамның қабілетін, талантын дамыту
білім беру мекемелерінің басты міндеті болып отыр. Ол бҥгінгі білім беру
кеңістігіндегі ауадай қажет жаңару мҧғалімнің қажымас ізденімпаздығы мен
шығармашылық жемісімен келмек. Сондықтан да әрбір оқушының қабілетіне
қарай білім беруді, оны дербестікке, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеуді
жҥзеге асыратын жаңартылған педагогикалық технологияны меңгеруге ҥлкен бетбҧрыс
жасалуы қажет. Ӛйткені мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқу ҥрдісін
ҧйымдастыру жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Білім беру
саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі – оқытудың әдіс
135
Достарыңызбен бөлісу: |