«заманауи сын-тегеуріндер мен қОҒамның жаһандану жағдайында қазақстандағы білім мен ғылымның инновациялық Ҽлеуеті»
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
жүктеу/скачать 5,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ»
- ҼОЖ 37.032.2 ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ ТҦЛҒА ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
ДЗЮДО КҤРЕСШІЛЕРІНІҢ ТЕХНИКА-ТАКТИКАЛЫҚ ДАЙЫНДЫҒЫНЫҢ МАҢЫЗЫ Нурдаулетов Е.Н., Куракбаев Е.У. І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті eldar.kurakbaev@mail.ru Дзюдо кҥресінде комплексті жылдамдық сапасымен кездесеміз. Спортсменнің қандай да болсын техникалық қимылымен орындалу ҧзақтығы жеке қимыл қозғалыс шапшаңдығына байланысты. Кӛптеген практикалық аңызды элементарлы қалыпта емес біріккен қимыл-қозғалысының жылдамдығының орындалуында. Бірақ та кҥрделі қимыл қозғалыстың жылдамдығы тек қана жылдамдық сапасының даму деңгейінде емес, басқа да факторлармен байланысты Мысалы: дзюдо кҥресінің лақтыру жиілігі техникалық қызмет жҥйесінің. Дистанциядан, қарсыласының қимыл қозғалысына да байланысты. Жаттығу процессінде жылдамдық пен кҥшті ажырату оңай емес, ӛйткені жоғарғы разрядты дзюдоистің бойында екеуі тығыз байланысты. Жылдамдық тҥрін жас кҥресшілерінің дайындағанда дамиды, ал одан ҥлкен жаста оның дамуы тек қана әртҥрлі жаттығу орындау не болмаса рационалды техникалық қызметтерден ӛседі. Сонымен, қысқаша ғылыми методикалық әдебиеттердің зерттеуі айрықша орынды жылдамдық –кҥш жетілдіру сапасына береді. Даму әдісі мен техникалық дайындығының байланысы кеңінен зерттелген. Бірақта дзюдода әлі кӛптеген шешілмеген жағдай бар, жоғарғы разрядты дзюдоистердің жылдамдық –кҥш жетілдіу дайындығы басқа да спорттың жекпе-жегіне қарағанда маңызды. Практика куәландырғандай әртҥрлі дене шынқтыру жаттығуларын спортсменнің ағзасы ерекше бағытта қабылдайды. Бәрімізге де тҥсінікті жайт ол жылдамдық-кҥш жетілдіру сапасының нәтижелі дамуы қолданатын ілімі тҥрімен, қомплексті дене шынықтыру жаттығуларын пайдаланумен тығыз байланысты. Жылдамдық-кҥш жетілдіру дайындығы әртҥрлі әдіс пен ілімді қамтиды, атлеттің максималды тез қимыл- қозғалысқ тойтарыс беретін қабілетін дамытуға бағытталған тҥрі қамтылған. Бҧл жағдай жаттығу әдісін таңдау тҥрінде спорт ілімінің маңызы болып табылады. Кҥресушілерді жылдамдық-кҥш сапасының жоғары нәтижесінде нысаналы бағытта тәрбиелеуге, жаттықтырушы тек қана олардың қимыл-қозғалысын білу емес, сонымен қатар арнайы жаттығу таңдауда әрқашан кӛңіл бӛліп отыруы керек. Осы жағдай да ғана дҧрыс әдіс таңдалып, спортсменнің сапалы жаттығуы мҥмкін. Бәрімізге белгілі жайт, дзюдоист жарыс кезінде табысты кҥрес әдістерін пайдалану ҥшін, жылдамдық кҥш жетілдіру дайындығы жоғары деңнейде болу керек. Дзюдошыға жылдамдық кҥш жетілдіру сапасының биік деңгейде болғаны қажет, ӛйткені жасӛспірім дзюдошыларының жекпе-жекке шыққанда қарсыласымен қарсыласу және шабуыл жасау, қорғаныс тҥрінде ӛте қажет. Дзюдоист қарсыласын қорғаныс тҥрінен алып шығу ҥшін тек қана ҥлкен кҥш иесі болу емес, сонымен қатар кҥшін дҧрыс пайдалана білу керек. Бҧлшық еттің қатаюына, техникалық қызметтің дҧрыс тәрбиеленгені жӛн. Осы мақсатта арнайы жаттығулар техникалық қызмет жҥйсінің сәйкес болуына қарай таңдау керек. И.П Ратовтыңзерттеуі кезінде бҧлшық еттер арасындағы координация (ҥйлесім) арқасында жылдамдық кҥш сапасы жақсарып, ең негізгі ауырпашықыты кӛтеретін бҧлшық еттердің жҧмысы жақсарған. Бірақ та, егер де бҧл жағдайда бҧлшық ет
241
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
жҧмысының деңгейі жақсарса. Онда жылдамдық-кҥш сапасын артқанымен зорлық келтірмейтіндей, нәтижелі болу ҥшін оптималды тҥрде дайындалған жӛн. Осыған нзар аудара отырып, координалды әдістің зорлық тҥсіретіні тиімсіз деп, И.П. Ратов былай деп жазады: «бҧлшық еттердің қарқындылқ негізінен жоғарғы нәтиже іздемей, одан да белсенділік тҥрінде қимыл-қозғалыс фазасының ауысуынан сол жоғары нәтижені алуға болады. Автордың ойынша, бҧндай қиын да кҥрделі сҧраққа қолайлы әдістемелік тҥрде және техникалық әдістемені ӛз керегімен қолданғаны жӛн. Кҥресте жылдамдық-кҥш сапасының дамуына практикалық тҥрде қолданған кӛптеген әдістер мен ілімдер бар. Ғылыми-методикалық әдебиеттерде зерттеу барысында «мҥмкіншілікті жылдамдық» әдісін таңдаған. Сонымен қатар В.Н. Короновский, М.А Яковлев және В.Н Спиридов арнайы жаттығудың мәні бҧлшық етпен ағзаны кҥресте дҧрыс пайдалану арқасында нәтижелі әдістер орындауға болады, деп санайды.А.Николаев пен Э.Эйберг кҥресте белдесуде кҥші басымырағы жеңеді дей келе, мынадай ҧсыныстар береді. Қарсыласына қарсыласу мҥмкіндігін кӛбірек беріп максималды жағдайға жеткізіп, содан соң ӛз әдісін қолдану керек дейді. В.П. Волков пен Р.А Школьников. Мынадай әдістер ҧсынады: кҥш дамытуға кӛмегі тиетін жаттығулар ҧсынады снарядтармен және снарядсыз (қҧралсыз). (Қҧрал ретінде қҧм салынған қаптар, галтельдер, иіс шығарғыштар және т.б.), ал мына авторлар А.А. Харлампиев, К.Г Коберидзе және А.П. Соловов жылдамдық –кҥш жетілдіру сапасының дамуына жалпы дене шынықтыру дайындығын жҥгіру, лақтыру, баскетбол т.с.с. ҧсынады, И.И Алиханов болса кҥш дамыту әдістемесі ілім ретінде кҥресті ҧсынады. Г.Г Ратишвили ӛз зерттеуінде қиындатылған жаттығу тҥрлерінің жеке техника элементтерінің кҥрес кезінде ҥлкен нәтиже береді дейді. Сонымен қатар автор кҥрестердің сапалы әдіс тҥрін орындаумен және кҥш дамыту дайындығын тығыз байланыстырады. Н.Н. Сорокин мен А.Б Еганов былай деп сендіреді, дайын дамушылардың неғҧрлым дене шынықтыру дайындығы жоғары болса сол ғҧрлым тез және табысты тҥрде әртҥрлі кҥрделі жаттығуларды меңгереді. Спорттық кҥресте кҥштің орыны маңызды деп санай отырып кӛптеген әдістерді тҧрыста (тіреулерде) жылдамдатылған тҥрде орындау қажет десе де екеуін жылдамдық кҥш сапасы деп қоспайды Дзюдо кҥресшілерінің шапшаңдық кҥш дайындығының маңызы зор, ӛйткені, әдіс-тәсіл шеберлігінің ӛсу деңгейі оның тән әзірлігінің биік шамада қалыптасуында. Бірақ, дзюдоистің жаңа техникалық әдісі қолдану барысын тездетуге осы дайындық тҥрін ғана қолдануға болмайды да, және де нысаналық бағытта дамыту мҥмкін емес. Бҧл жағдайда, егер де концентратты тереңдетілген дайындықтың шапшаңдық кҥш бағытын қолданбаса, онда спортсмендердің әдіс-тәсіл шеберлігіне жетілдіру барысында жылдамдық- кҥш санасының даму деңгейі онша кӛтерілмейді. Ӛйткені, мамандандырлған спортсмендердің спорттық жетілдіру кезеңінде жалпы физиолигиялық деңгейде және арнайы дайындығы бір шама орнығады, оның ҥстіне, бҥкіл жарыс кезінде шапшаңдық-кҥш сапасын жоғары деңгейде ҧстап отыру мҥмкін емес.
Ӛйткені, жарысқа қатысу дайындығын жоспарлау барысында, миға қонымды демалыс уақытын және кӛлемі ҥлкен жҥктемені ескеру қажет. Сондықтан да жылдамдық-кҥш дайындығының нысналық бағытта қолданылуы негізгі жарысқа дайындық кезінде жасӛспірім дзюдоистердің жаттығу барсында керекті қағида болып табылады. Техникалық қозғалыстың қиындығы және нҧсқасы техника кӛмегімен, кӛбейтіледі, сонымен қатар физикалық сапа әртҥрлі, осыларды жетілдіру зерттеу мҥмкіндігі. Сонымен бірге жаттығудың қҧралдарымен әдістерін қолдану. Осылардың 242
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
ең белсендісі жаттығу, даму бағытын кҥшейту, спорт қозғалысының техникасын жақсартуды бағдарлау. Жылдамдық-кҥш қабілеттігінің дамуы барлық деңгейде қарсылық білдіреді, кҥрестердің ӛзіне лайық әрекеті, бірқалыпта ӛсіп кӛтеріледі максималды кҥш және жылдамдық мӛлшері спорт дайындығын жаңа бастаған спортшылар ҥшін тиімді шеңберлік деңгейінің кӛтерілуі барысында байқалатын жағдай қарқындылық пен мамандық ықпалын пайдалану. Кҥш және жылдамдықтың ҥйлесуі жоғары квалификациялық спортшылардың максималды кҥш салуы ӛсу кӛрсеткішінің артықшылығы болып табылады. Ю.В. Верхошанскийдің айтуына ең ҥздік қҧрал арнаулы жылдамдық-кҥш дайындығына ӛзіндік жарыс жаттығуы болады. Ал енді практикада бҧл жағдайлар физикалық энергиямен нерв жҥйесінің жҧқаруына әкеліп соғады. Сыртқы қҧралдарды мҧқият тексеріп алу керек, бір шеңберден аспайтын және ӛзгеше әсері болу керек. Машықтану әрекетінде қолданылатын қҧрал максималды кҥш салуда координациялық байланыстардың ӛрекнделуіне жаттығудың қисыны бар. Қазіргі уақытта жыдамдық -кҥш қабілетінің дамуына ҥш тҥрлі жолы бар. - Бҧлшық еттер арасын ҥйлестіруді жетілдіру. - Ішкі бҧлшық еттерді ҥйлестіруді жетілдіру. - Ӛз бҧлшық еттерінің әрекет қабілеттігін жетілдіру. -Бірінші жол ол жаттығуды қолдану, жарыспен ҧқсас. -Екінші жол- ҥш кӛрсеткішіне әрекет ету қажет. Қозғалыс бірлігінің оңтайлы саны. Жоғары импульс мотонейроны, мотомирондардың барлық сихронды оңтайлығы яғни жаттығуды ҥлкен қиындылқпен салмақ салумен қолдану қажет. Ҥшінші әдіске салмақ салуды қолдану айласы келеді. 7-13 ( қайталау максимумы), культуристердің жаттығу әрекеттерінде қолдануы. Спорт кҥрестерінде кҥш қабылетін зерттеу, ерекшелігіне қарай дзюдода, кҥрестердің спорт шеберлігінің деңгейін айтатын нәрсе, ол кҥрестердің кҥш салуының маңызы оның (жарылыс) әрекетіне кӛрсетеді. Осындай жағдайда, әртҥрлі кҥштердің пайда болуы жылдамдылық-кҥш мҥмкіндігінің айрықша маңыздылығы болып табылады. Осындай жаттығудың кӛмегінің арқасында ерекше маңызды кӛзтартарлық шабуыл қимылдарында қарсыластың маңызды қарсылығының орынды жауап беруі пайда болады. Арнаулы физикалық дайндықтағы даму деңгейінің кӛтерілу маңыздылығына теориялық және эксперименттік зерттеулер куә болды. Ерекшелігіне қарай арнаулы жылдамдық-кҥштің сатысы
спортшылардың техникалық шеберлігін тиімді
қалыптастыруына әсерін тигізеді. Осының бәрі жылдамдық кҥш жетілдіру сапасының дамуы әртҥрлі техникалық қимылдарда маңызды екенін анықтайды арнайы зерттеулер кҥрескерлердің арнайы жылдамдық-кҥш жетілдіру және техникалық дайындықтарының ӛзара байланысын қҧптайды. А.В. Медведьтің айтулары бойынша атақты кҥрескерлер тек қана жоғары деңгейдегі физиологиялы дайындығы және виртуозды техника қолдану ғана емес, сонымен бірге шапшаңдық қимылды уақытнда қолдану қабілетімен де ӛзгешеленгені. В.С Фарфель алғашқы болып, жылдамдық кҥш сапасының тҧрақты массада шапшаңдықты кӛбейту арқылы кӛрсетуге болады деп мінездеме берген. Артынан осы жағдай нақтыланған: айрықша қимыл-қозғалыс жҥйесінде жылдамдық-кҥш сапасы максималды қимыл-қозғалыс кҥшінің тездетіп даму қабілеті ретінде қаралған. Біз кӛргендей бҧл жерде жылдамдық кҥш жетілдіру дайындғының маңызы анық кӛрсетілген-жекеше немесе жылдамдық және қимыл-қозғалыс кҥшінің колплексті тҥрде дамуы, ӛз-ӛзімен жарысу жаттығуларының ҧқсас жҥйесі айқын кӛрсетілген. 243
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Адамның қимыл-қозғалыс қабілетін зерттеуден М.А. Годик (20) ҥш тҥрлі жылдамдық бар деп тҧжырымдаған: А) Қимыл-қозғалыс кезеңдегі латентті уақыт; Б) Жеке қимыл қозғалыс жылдамдығы; В) Қимыл – қозғалыс жиілігі. Оның ҥстіне ол қимыл-қозғалыстың жылдам басталу қабілетін айрықша атады. Таза жылдамдық ӛте оңай бір буынды қимылдарда байқалады (теппинг-тест- қолды бір ыңғайда сермеу. Жылдамдық деген ҧғымда адам ағзасының функционалдық жиынтық қызметінің қимыл-қозғалыс шапшаңдығы анықтайды. Дара кӛрсеткіш кезінеде жҥгірендегі жылдамдық пен шапшаңдық және әртҥрлі жаттығу жасау кезінде тығыз корреляция жоқ.
В.В Кузнецов, пен Л.А Васильеваның айтуы бойынша арнайы жылдамдық – кҥш жетілдіру дайындық процессін синтетикалық, аналитикалық және вариативтік кҥш дамуы және физиолониялық сапаға қарасты жылдамдық компоненті бейім. Осыған қарамастан қысқартылған қайталай методі (ілімі) негізі деп саналады. Әртҥрлі қозғалыста : қайталау, вариантивті ж/т қолданады. Спорсмендердің ерекше қимыл- қозғалыс жҧмыстарында олардың салмағы әртҥрлі екенін ескеру қажет. Бҧндай жағдайда арнайлы жылдамдық-кҥш сапасының даму және жетілдіру мақсатында келіспеушіліктер де туындайды. Ю.В. Верхошанский, В.В. Кузнецов, С.В. Качаев мынадай тҧжырымға келген, арнайы жылдамдық – кҥш жетілдіру дайындығына комплексті жҥйе әдісін қолдану ҧсыну. Сонымен қатар Б.М. Рыбалко, В.Е. Рудницкий, А.В. Медведь былай деп санайды: жаттығудың әртҥрлі қиындығы кҥштілік дамуынан немесе шапшаңдық кҥш компонентіне байланысты. Егер де бір компоненттің дамуы артта қалса, онда соған кӛбірек кӛңіл бӛлу керек. С.А. Преображенский болса, керісінше басқа кҥштірек сапасын жетілдіруді ҧсынады. Жылдамдық-кҥш сапасының дамуына әртҥрлі региональдық және глобальдік тҥрде қолдану қажет. Бірақ та, арнайы ӛзі таңдаған спорт тҥрінің дауымен арнайы дайындалған жаттығулар сол таңдалған спорт тҥріне жақын жаттығу тҥрлері нәтижелі болмақ. Сонымен қатар таңдалған спорт тҥрінің ӛзгешелік сапасының дамуына және техникалық жетілуіне бағытты ықпал жасау қажет. А.Н. Ленцтің тҧжырмдамасы бойынша кҥрескердің белдесу кезінде қимылы кӛбінекей шалт, жылдам, кҥшті болады, сондықтан да рационалды жҥйені бҧзбай максималды тҥрде орындау қажет. Жылдамдық кҥш жетілдіру жаттығуларына таңдау жасай отыра, ол кҥш дамыту және шапшаңдықты арттыруды біріктіреді. С.Ф. Ионов ӛз зерттеуінде мынаны кӛрсеткен, арнайы жылдамдық кҥш жетілдіру дайындығында әдістер мен ілімдерді пайдалану самбо кҥресінде техникалық қимылдардың негізгі деген. Кҥрескерлердің арнайы жылдамдық кҥш дамыту жаттығуларын біріктіріп Б.М Рыбалко мынадай тҧжырымдама жасайды, ең жақсы әдіс ерекше бҧлшық етердің дамуына қолайлы әрі жақын арнай дайындаған жаттығулар. А.Е Воловик жылдамдық кҥш сапасының дамуына қарсыласының спарингке шығу тҥрін ҧсынады, ӛйткені онда шапшаңдық жылдымдық. Шалт қимылдар бар. П.А. Стешенконың айтуы бойынша, қимыл –қозғалыстың жылдамдығын дамыту ҥшін кҥрделі жаттығуларды қосу керек. СССР-ға еңбегі сіңген жаттықтырушы С.А. Преображенский ӛзінің бай практикалық машығына сҥйене отырып қимфл- қозғалыстың жылдамдығы мен кҥштілігін дамытуға аздаған қиындығы бар жаттығуларды максималды жылдамдықта және қайта –қайта қайталауын ҧсынады. Техникалық әдістерге сҥйене отырып, А.К. Морозов оның нәтижелілігі мен ҥлкен бҧлшық еттердің кҥштілігі жҧмыстағы жоғарғы бірлестікпен, бҥкіл әдіс фазаларының орындауынан деп болжайды. 244
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
Салмақты жаттығуларды кҥрес кезінде пайдалануға Б.М Рыбалко, В.И. Рудницкий, А.В Медведь былай деп тайды, шалт қимыл мен бҧлшық ет арасының қимыл қозғалыс жасы нәтижеге жету ҥшін жаттығу ҥстінде салмақты кҥшті жаттығулармен шынықтыру. Шалт (жылпың қимыл) қимылын дамытуға спортсмен бір әдістен екінші әдіске кӛшіп, қарсыласына дес бермеуге тҧру керек. И.В. Шинелевтің жазғанында осы кӛрсетілген қаюілет тҥрі кҥрескердің техникалық шеберлік деңгейін анықтайды. Шалт қимыл немесе шапшаңдық кҥшті тәрбиелегенде, бҧлшық еттердің алдын ала созылғанына кӛңід аудару керек. Бҧл алдын ала созылған бҧлшық еттің қайта орнына келуіне тырысатыны тез әрі қаттырақ қатаюына кӛмектеседі. Кӛбірек осындай жаттығу жасағаннан, соншалықты кӛбірек нәтиже шығарады. Бірақ кӛп жағдайда кҥрескерге алдын ала ондай жағдай болма қалады, сондықтан да дайындықсыз шалт қимыл жасауға тура келеді. Арнайы жылдамдық кҥш санасының бір-бірімен байланысқан компонентінің ӛзгеруін жарыстағы жҧмыс ерекшелігіне айыруға болдаы. Жасӛспірім спорт теориясында кӛптеген публикациялы ақырғы кездегі жасӛспірім спортсмендердің жекеше физиологиялық дайындығының ерекшеліктерін негізгі физиологиялық сапасының биік деңгейде дамыған кӛз жеткізе жазған. О.Б. Коптевтің және Ю.И Чунконың. Зерттеулерінде мынаны тапқан, дзюдошылардың физиологиялық санасының деңгейін, соның ішінде жылдамдық кҥш жетілдіруі бҧлшық ет талшықтарының генетикалық жҥйесімен тығыз байланысты. Осының негізінде автор кҥрескерлерді ҥш тҥрге бӛледі: 13-14 жастағы дзюдо кҥресшілердің – кҥшін жетілдіру дайындығы мҥлтіксіз методикалық бағытта болу ҥшін жарысқызметінің ӛзгешеліктерімен сәйкес болу керек. Ол ҥшін неғурлым келешегі бар техникалық қызмет тҥрін әр салмақ категориясындағы дзюдо кҥресшілердің нәтижелі жылдамдық – кҥшін жетілдіру дайындық бағдарламасын анықтап беруді ҧсынады. Жылдамдық – кҥшін жетілдіру дайындық әдістеме бағытын таңдауда нәтижелі методикалық ӛңдеу кезінде жеке шабуыл арсеналы мен қорғану қызмететін қолдана отырып белгілі бір спорттық нәтиже деңгейіне жеткен дзюдошының еңбегін ҧмытпаған жӛн.
Әр спортсменге комплекстік жаттығу таңдау кезінде кӛбінекей ӛзі жақсы кӛретін әдіс-тәсілдері мен ҧқсас болуын ҧсынады. Соған байланысты сол спортсменге дайындық жоспарын қҧрғанда, айла-тәсілдерін қолданғанда жылдамдық-кҥш жетілдіруде, кӛп жҧмыс істейтін бҧлшық ет топтарына ыңғайлайды. ҼДЕБИЕТТЕР: 1.
Алабин В.Г. Комплексный контроль в спорте // Теория и практика физической культуры. – 1995, № 3. – с. 43 – 46. 2.
физическом воспитании. – М., 1978. – 228 с. 3.
Бабасян М.А. Исследование методики скоростно-силовой подготовки на этапе предварительной спортивной тренировки // Теория и практика физической культуры. – 1970, № 6. – с. 8 – 14. 4.
Благуш Г. К теории тестирования двигательных способностей: Пер. с чешского. – М.: Физкультура и спорт, 1982. – 165 с. 5.
– М.: Физкультура и спорт, 1987. – с. 144. 6.
Бутенко Б.И. О путях развития быстроты // Теория и практика физической культуры. – 1968, № 4. – с. 12 – 15. 245
«ЗАМАНАУИ СЫН-ТЕГЕУРІНДЕР МЕН ҚОҒАМНЫҢ ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ МЕН ҒЫЛЫМНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҼЛЕУЕТІ» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 28-29 қазан, 2016 ж.
7.
Быстров В.М., Филин В.П. Сравнительный анализ уровня развития скоростно-силовых качеств у спортсменов разного возраста и различных специализаций // Теория и практика физической культуры. – 1971, № 2. – с. 41 – 45. 8.
Физкультура и спорт, 1977. – с. 24 – 28. 9.
Верхошанский Ю.В. Основы специальной силовой подготовки в спорте. – М.: Физкультура и спорт, 1977. – 215 с. 10.
спортсмена. – М.: Физкультура и спорт, 1988. – 330 с.
ҼОЖ 37.032.2 ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ ТҦЛҒА ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университет, Талдықорған қаласы, madnurmad@mail.ru ., aydana.toleugalieva@mail.ru
Қазақстан Республикасындағы білім беру талаптары мен стандарттары білім беру саласындағы қазіргі заманғы басқару нысандарын лайықты деңгейде енгізуге, инновациялық білім беру бағдарламалары мен ғылыми жобаларды іске асыруға мҥмкіндік бермеді. Осыған байланысты инновациялық білім беру бағдарламалары мен ғылыми жобаларды іске асыру ҥшін қажетті білім беру саласындағы қазіргі заманғы басқару нысандарын енгізу, академиялық еркіндік пен дербестікті дамыту ҥшін 2011 жылғы 19 қаңтарда «Назарбаев Университеті», «Назарбаев Зияткерлік мектептері» және «Назарбаев қоры» мәртебесі туралы Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды. Елбасы Нҧрсҧлтан Назарбаевтың бастамасымен қолға алынған зияткерлік мектептер мен Назарбаев университеті – «Интеллектуалды ҧлт – 2020» жобасын жҥзеге асырудың негізі. Қазір елімізде осы бағытта кешенді жҧмыстар жасалып жатыр. Елбасы Жолдауында: «Қазір халықаралық стандарттар негізінде Назарбаев Университеті мен зияткерлік мектептер ойдағыдай жҧмыс істеп тҧр. Олардың тәжірибесін Қазақстандағы бҥкіл білім беру жҥйесіне енгізу қажет және барлық білім беру орындарын солардың деңгейіне жеткізу керек» деп тапсырды. [1] Демек, қазіргі қоғамға лайықты бәсекеге сәйкес интеллектісі жоғары тҧлғаны дамыту қажет. Интеллект термині ӛзінің ғылыми мағынасына қарамастан, кҥнделікті және әйгілі шексіз санды талдауларға толы. Оқу-тәрбие ҥрдісінде тҧлғаның зияткерлік әлеуетін анықтап және оны дамыту мәселесіне кӛптеген философтар, педагогтар, психологтар, әлеуметтанушылар ғылым ӛкілдері ҥлес қосты. «Интеллектуалды ҧлт – 2020» жобасында Елбасымыздың бҥкіл халық алдына қойған негізгі идеясы экономиканы дамыту, халықтың әлеуметтік жағдайын кӛтеру, рухы жоғары білімді тҧлғаны қалыптастыру арқылы қоғамды дамытуды кӛздейді. Бҥгінгі қоғамның алдында рухы кҥшті тҧлға, халық қуатты мемлекетті қалыптастыру мәселесі тҧр. Осы тҧрғыда тҧлғаның зияткерлігін дамытуда жалпы мектептегі білім беру жҥйесі бәсекеге қабілетті жас ҧрпақтың рухының биіктігін, біліктілігі мен білімінің табыстылығы нәтижесінде тҥйінді қҧзыреттілікті меңгертуді қамтамасыз ететін деңгейде ҧйымдастырылуы қажет.
|