Зат есім (Қазақ грамматикасы бойынша) Айналамызды қоршаған дүниедегі зат пен жан-жануар атаулыға, барша құбылыс пен оқиға-болмыс атаулыға есім, атауыш болып келетін сөздердің бәрі- зат есімдер


Есімдерден зат есім тудыратын өнімсіз жұрнақтар



бет12/13
Дата06.01.2022
өлшемі78 Kb.
#14382
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Есімдерден зат есім тудыратын өнімсіз жұрнақтар

1. дақ, -дек, -лақ, -лек, -тақ, -тек: құмдақ, саздақ, тайлақ. Омоним сын есім тудырады: жеңілтек, кеспелтек.

2. –кеш, -паз, -қор, -қой, -хана, -стан

3. –т, -ат, -іт, -айт, -ейт, -пақ, -қал


Етістіктерден зат есім тудыратын өнімді жұрнақтар

1. –ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе: омоним - сын есім тудырады: қырма сақал, терме бау. Етістіктің болмсыз түрі: ілме, көмбе, суырма, саптама, кеспе, түсіндірме, мазмұндама, көшірме.

2. –м, -ым, -ім: алым, білім, сенім, түсім.

3. –қы, -кі, -ғы, -гі: омоним жұрнақ – бұрғы, сүзгі, шапқы, шалғы.

Етістіктен етістік тудыратын: жұлқы, сырғы.

Етістіктен сын есім: жинақы, бұралқы.

Есімдерден туынды сын есім: қайдағы, қашанғы.

4. –ыс, -іс, -с: омоним жұрнақ: айтыс, ұрыс; ортақ етіс әрі сын есім.

5. –у омоним: зат есім тудырады – ауру, қашау. Сын есім тудырады – жүдеу, бітеу. Етістік – оқу, байқау.

6. –қ, -к, -ық, -ік, -ақ, -ек – омоним: тарақ, қазық, пышақ, төсек, сұрақ, жинақ, жазық, т.б.

7. –ынды, -інді, -нды, -нді – құранды жұрнақ. Жуынды, шайынды, қорытынды, сарқынды, т.б.

8. –ғыш, -гіш, -қыш, -кіш (-қаш, -кеш, -ғаш, -геш): сыпырғыш, өшіргіш, ескерткіш, тұтқыш, сүзгіш, т.б.

9. –ыш, -іш, -ш: қуаныш, өкініш, жұбаныш, қызғаныш, т.б. Көбінесе өздік етіс формаларына жалғанып, абстракт ұғымды білдіретін зат есім.

10. –уыш, -уіш – күрделі жұрнақ: өлшеуіш, елеуіш, желпуіш түйреуіш, бастауыш, баяндауыш, т.б.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет