Зат есім (Қазақ грамматикасы бойынша) Айналамызды қоршаған дүниедегі зат пен жан-жануар атаулыға, барша құбылыс пен оқиға-болмыс атаулыға есім, атауыш болып келетін сөздердің бәрі- зат есімдер


Етістіктерден зат есім тудыратын өнімсіз жұрнақтар



бет13/13
Дата06.01.2022
өлшемі78 Kb.
#14382
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Етістіктерден зат есім тудыратын өнімсіз жұрнақтар

1. –мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек: ілмек, піспек, оймақ, шақпақ, сырмақ, т.б.

2. –сын, -сін – омоним. Етістік тудырады – кедейсін, керексін; зат есім – бұрқасын, бөгесін, ықтасын.

3. –мыс, -міс, -мыш, -міш: тарамыс, қылмыс, болмыс, жазмыш, өтеміс, т.б.

4. –мал, -мел: ашымал, саумал, түнемел, сүйемел, т.б.

5. –ман, -мен, -бан, -бен: көрермен, шабарман, т.б.

6. –ыр, -ір, -р, -ар, -ер – омоним. Үңгір, шұқыр, көшір, шоғыр, қайнар, т.б.

7. –ыт, -іт, -т – омоним: бөгет, шабыт, іркіт (уыт, қырат, жеміт – есімнен есім тудырып тұр).

8. –уыл, -уіл – құранды: бөгеуіл, қарауыл, шабуыл, тосқауыл, жортуыл, кешеуіл.

9. –қын, -кін, -ғын, -гін: қуғын, қашқын, босқын, қырғын, көшкін, т.б.

10. –асы, -есі: аласы, бересі, көресі, шығасы, т.б.

11. –ын, -ін, -н: боран, келін, жуын, құйын, жиын; омоним – етістік тудырады: күрсін, шегін, талпын.

12. –шақ, -шек – омоним: емшек, бөлшек.

13. –ашақ, -ешек:көрешек, туашақ.


Реңк мәнін тудыратын жұрнақтар

1. –еке, -қа, -ке

2. –й

3. –тай


4. –жан

5. –қан, -ақан: балақан, бұзауқан

6. –қай, -кей: шешекей

7. –шақ (-шек): келіншек, шынашақ

8. –шық, -шік: бүршік, бүркеншік, төбешік, түйіршік

9. –ша, -ше: кітапша, сандықша

10. –ш: қалқаш, серкеш

11. –сымақ: ақынсымақ, батырсымақ

синоним жұрнақтар

12. –шығаш, -шігеш: байшігеш, ершігеш



13. –екеш, -егеш: тас екеш тас та өзгереді.

Бұл жұрнақ категориясы ретінде қалыптасып кетпеген, жұрнақ пен көмекші (шылау) сөз категориясы арасында тұрған форма.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет