11. Глюкозаның аэробты тотығуының гликолитикалық жолы. Энергетикалық баланс. Сатылары:
I. глюкозаның ПЖҚ-на дейін тотығуы (цитоплазмада гликолиз);
II. ПЖҚ-ның тотығудан декарбоксилденіп, АСҚ түзуі;
III. АСҚ-ның ҮКЦ-де тотығуы;
IV. БТ (энергия және эндогенді судың түзілуі;
V. ТФ, АТФ түзілуі. ІІ-V сатылары митохондрияда өтеді.
ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ.
цитоплазмада 2 АТФ және 2 НАДН2 түзіледі. глюкозаның 1 молекуласы аэробты жолмен тотыққан кезде 2 молекула ПЖҚ түзіледі.
ПЖҚ митохондрияға түсіп тотығудан декарбоксилденіп, 2 АСҚ және 2 НАДН2 түзеді. Түзілген НАДН2 БТ-да тотығып, ТФ нәтижесінде 3х2=6 АТФ түзеді. 2 АСҚ Кребс циклінде тотығып, 6 НАДН2,
2ФПН2 және 2АТФ, түзеді, сонда 2 АСҚ тотыққанда 2х12=24 АТФ түзіледі.
Цитоплазмада 2АТФ Митохондрияда 6 АТФ + 24 АТФ Шөрнек механизмдері 4 немесе 6 АТФ. Сонымен глюкозаның 1 молекуласы
тотыққанда 36 немесе 38 АТФ түзіледі.
12. Глюкозаның пентозофосфатты тотығу жолы және маңызы Пентозофосфатты цикл (ПФЦ) глюкозаның цитоплазмада анаэробты жағдайда СО2 дейін
тотығуы. •Бауыр, сүт және бүйрекүсті бездерінің қыртысында, қанның қызыл жасушаларында, май
тінінде өтеді.
МАҢЫЗЫ. ПЕНТОЗАФОСФАТТЫ ЦИКЛ.
ПФЦ маңызы: •НАДФН2-ң 50%-ы пентозофосфатты жолда түзіледі. НАДФН2 келесі үрдістерге жұмсалады: а) бос май қышқылдары, холестерол
және кетон денелерінің биосинтезіне;ә) ксенобиотиктер мен кейбір эндогенді
метаболиттерді залалсыздандыруға; б) тотыққан глутатионды
тотықсыздандыруға; г) қан жасушаларының НАДФНоксидазды жүйесінің жұмысына. ПФЦ маңызы:
•Пентозалар түзіледі. Пентозалар: нуклеин қышқылдарының; нуклеозидтрифосфаттардың; коферменттердің; гликозамингликандардың (ГАГ) түзілуіне жұмсалады. Пентозалардың артық мөлшері глюкозаға
айналып, ол гликоген түрінде қорға жиналуы мүмкін.
13. Көмірсулар алмасуының соңғы өнімдерінің бөлінуі. Көмірсулар алмасуының соңғы өнімдері
Н2О және СО2. СО2 карбоксилдену реакцияларына (БМҚ биосинтезіне) пайдаланылуы мүмкін, СО2 негізгі бөлігі өкпе арқылы бөлінеді. Н2О биологиялық тотығу кезінде түзіледі және гидролиз, гидратация үрдістеріне
пайдаланылады, ал қалған бөлігі бүйрек, тері бездері, дем алған ауамен, аз мөлшері тоқ ішек арқылы бөлінеді.
