Ўзбекистон республикаси
бошчасини ёстиққа қўймоқ, ўғилчамга
жүктеу/скачать 3,07 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- -жон, -бой, -бек, -қул, -той
- -хон, -ой, -бека, -пошша, -биби, -бону, -нисо, -пари, -гул
- Пошшахоним ранжимасинлар,-дея гап бошлади титроқ овозда... (З.Самадий). В) қавм-қариндошлик атамаси таркибида -пошша
| бошчасини
ёстиққа қўймоқ, ўғилчамга атадим, чиройлигина қушча , булбулчамдан ўргилиб кетай; В) кичрайтириш-ҳурматлашни: Қизиқ эртак экан, отинча, энди зерикмайдиган бўлдим (Ойбек). Г) кичрайтириш-камситишни: 1. Сал ўзингизни босиб олинг, йигитча! (Ҳ.Наз.). 2. Сен, йигитча дейман, мактаб очаман деб мунчча катта кетмасанг (Ч.Айтматов). Д) сўзловчининг шахсий-салбий муносабатини: Қани, гапир, галстуг таққан махсимча ! (Мирмуҳсин). Хўш, бой, хотинчангизга раҳмингиз келдими?! (Ҳамза). -чоқ, -чак қўшимчаси: А) кичрайтириш-эркалашни: қўзичоқ, келинчак, тойчоқ, тугунчак; Б) кичрайтириш билан бирга сўзловчининг муносабатини: 1. Ҳа, тойчоғим , нега ухламаяпсан? (Ч.Айтматов). 2. Алла болам, алла-ё, қўзичоғим алла-ё (Қўш.); В) камситишни: Ҳа, келинчак , шуни ҳам билмайсизми?! Эркалаш шакли парадигмаси гина (-кина, -қина), -жон, -хон, -бой, - бек, -қул, -той, -ой, -бека, -пошша, -биби, -бону, -нисо, -пари, -гул, -лоқ шаклидан иборат бўлиб, қуйидагича маънони ифодалайди: гина (-кина, -қина) қўшимчаси: 265 А) эркалаш ва кичрайтириш-эркалашни: болагинам, Ойқизгинам, тентаккинангиз, тойчоққинам, холагинанг, қўзичоққинам; Б) кичрайтиришни: қизгина (қизча), қушгина (қушча), болагина (болача); В) эркалаш ва ҳис-ҳаяжонни: 1. Худоё умргинангиз узун бўлсин, бола- чақаларингиз орзусини кўринг (П.Турсун). 2. Дўтгинам , хаёлан қучаман сени, Хазон даврасида кутаман сени (А.Орип.). 3. Бироқ кета олмайди, дилгинаси доғлидир, Чунки қай бир бешафқат қўлларга у боғлидир (О.Матжон). -лоқ қўшимчаси: Фақат кичрайтириш-эркалаш маъносини ифодалаш учун хизмат қилади: қизалоқ, чақалоқ, тойлоқ, бўталоқ. -жон, -бой, -бек, -қул, -той аффиксоиди: А) асосан эркак кишининг атоқли отига қўшилиб эркалаш-маъносини ифодалайди: Аҳмаджон, Раҳимбой, Озодбек, Мелиқўул, Омонтой; Б) қавм-қариндошликни билдирувчи сўзга қўшилиб эркалаш ва қурматлаш маъносини ифодалайди: бобожон, отахон, опажон, келинжон, сингилжон; В) бадиий асарда салбий маънодаги исмга қўшилиб, кинояли муносабатни: Олғирбой, Тўймасбек, Сўқиржон, /айратқул, Ёмонтой. -хон, -ой, -бека, -пошша, -биби, -бону, -нисо, -пари, -гул аффиксоиди: А) асосан аёл кишининг атоқли отига қўшилиб, эркалаш маъносини: Сохибахон, Асалой, Қутлибека, Хушрўйбиби, Хуршидабону, Баҳринисо, Аноргул, Султонпошша; Б) исмдан бошқа сўзга -хон аффиксоиди қўшилганда киноя маъно муносабатини :1. Пошшахоним ранжимасинлар,-дея гап бошлади титроқ овозда... (З.Самадий). В) қавм-қариндошлик атамаси таркибида -пошша аффиксоиди киноя, кесатиш маъносини: 1. Айланай келинпошша , биз сенитушгача эркаланиб ётсин деб келин қилганимиз йўқ (М.Шолохов). 2. Бунинг сирини жүктеу/скачать 3,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|