Зоология пәнінен оқу-дала практикасын жүргізуге арналған әдістемелік

1.1.Сұр жармасқы – Mediodactylus russowii – серый геккон – Transkaspischer Bogen-fingergecko

1.2.Шиқылдақ жармасқы – Alsophylax pipiens – пискливый геккончик – Kaspischer Geradfingergecko
Бұл биотопта құстар класынан Тауықтәрізділер, Көкқарғатәрізділер, Күндізгі жыртқыштар, Жапалақтәрізділер мен Торғайтәрізділер отрядтарының 7 тұқымдасына жататын 11 түрі кездеседі (қара: Қосымша, кесте 7). Олар:

1отряд Тауықтәрізділер –Galliformes –Курообразные - Curculate

1.1.Кеклік – Alectoris chukar – кеклик – chukar

1.2. Сақалды шіл – Perdix daurica - бородатая куропатка – Daurian Partridge

2 отряд Көкқарғатәрізділер – Coraciiformes –Ракшеобразные- Cowo

rkers

ТұқымдасБоздақтар – Meropidae - Щурковые –Schurkovye

2.1.Сары боздақ – Merops apiaster - золотистая щурка – Bee-eater

3отряд Күндізгі жыртқыштар – Falconiformes - Дневные хищные – Sacchariformes

Тұқымдас Қырғитектестер –Accipitridae –Ястребиные - Hawk

3.1.Ақсары не жамансары – Buteo buteo – обыкновенный канюк или сарыч – Common Buzzard

4отряд Жапалақтәрізділер – Strigiformes - Совообразные - Owis

Тұқымдас Нағыз жапалақтар – Strigidae - Совы настоящие –Owis are real

4.1.Үкі –Bubo bubo - филин - Eagle Owl

5отряд Торғайтәрізділер – Passeriformes – Воробьинообразные - Sparrows

Тұқымдас Қараторғайлар – Sturnidae – Скворцовые - Starling

5.1.Қарала торғай –Pastor roseus –розовый скворец - Starling

5.2.Биші шақшақай – Oenantheisabellina - каменка-плясунья - Isabelline wheatear

5.3.Қасқа шақшақай – Oenanthe pleschanka - плешанка – Pied wheataer

Тұқымдас Қарлығаштар – Hirundinidae - Ласточковые – Swallows

5.4.Күреңбел қарлығаш – Hirundo daurica - рыжепоясничная ласточка – Red-rumped Swallow

5.5.Жартас көктекесі – Sitta tephronota - скалистый поползень – Eastern Rock Nuthatch

5.6. Жарқұс – Tichodroma muraria - стенолаз – Wall Creeper

1отряд Кеміргіштер – Rodentia – Грызуны – rodents

1.1.Қызылқұйрық құмтышқаны – Meriones libycus - краснохвостая песчанка – Libyan jird

2.6 Елді мекен биотопында кездесетін омыртқалы жануарлардың алуантүрлілігі

Елді мекен - мәдени ландшафтының бір бөлігі. Оған қала, ауыл, қыстақ, айналасында ағаш-бұталар өскен жекелеген үйлер, мал ұстайтын қора-жайлар және т.б. жасанды құрылыстар жатады. Бұл айтылғандардың жануарлар үшін қорғаныштық маңызы үлкен және көбею үшін қолайлы орындар болып табылады (сурет 19). Сол сияқты қоректік ресурстар да жеткілікті. Баспананың және қоректің мол болуы бұл биотопта жануарлардың түрлік құрамы мен олардың сан мөлшерінің көп болуына жағдай жасайды.

Сүтқоректілердің құстармен салыстырғанда елді мекенмен байланысы төмен. Тек кейбір өкілдері ғана адам тіршілігімен тығыз байланысты және сан мөлшері де біршама жоғары болады. Сүтқоректілер де бұл жерден өздеріне қолайлы қорғаныш және мол қорек табады. Елді мекендерде әдетте кеміргіштер (қаптесерлер, сұр егеуқұйрықтар) және олармен қоректенетін жыртқыштар (сасық күзендер, жабайы мысықтар-мәлін) кездеседі. Бұлармен қатар қолқанаттылар (жарқанаттар) көптеп кездеседі. Соңғылары үйдің шатырларында, қоралардың қабырғасындағы қуыстарда, ағаштардың қуыстарында тіршілік етеді.

Далалық оқу практикасы өтетін ауданда елді мекендер мен адам қолымен жасалған түрлі құрылыстарда омыртқалы жануарлардың мына түрлері кездесуі мүмкін.

Оқу практикасы өтетін ауданда бұл биотоптанегізінен синантропты омыртқалы жануарлар - Құстар және Сүтқоректілер кластарының 5 отрядына бірігетін 8 тұқымдасының 11-ден аса түрін кездестіруге болады.

1 отряд Кептертәрізділер – Columbiformes -Голубеобразные – Dove-shaped

1.1.Көк кептер – Columba livia - сизый голубь – Rock Dove

1.2.Сақиналы түркептер – Streptopelia decaocto - кольчатая горлица – collared Dove

1.3.Кәдімгі түркептер – Streptopelia turtur - обыкновенная горлица – Turtle Dove

2 отряд Көкқарғатәрізділер – Coraciiformes –Ракшеобразные- Coworkers

ТұқымдасБәбісектер – Upupidae -Удодовые –hoopess

2.1.Бәбісек –Upupa epops - удод - Hoopoe

3отряд Жапалақтәрізділер – Strigiformes - Совообразные - Owis

Тұқымдас Нағыз жапалақтар – Strigidae - Совы настоящие –Owis are real

3.1.Байғыз – Athene noctua - домовый сыч – Little Owl

4отряд Торғайтәрізділер – Passeriformes – Воробьинообразные - Sparrows

Тұқымдас Қараторғайлар – Sturnidae – Скворцовые – Starling

4.1.Сарыжағал – Acridotheres tristis - майна – Common Mynah

4.2.Қыстау қарлығашы – Hirundo rustica - деревенская ласточка -Swallow

4.3.Ұзақ қарға – Corvus monedula - галка -Jackdaw

4.4.Үй торғайы –Passer domesticus – домовый воробей - House Sparrow

4.5.Жау торғай – Passer montanus – полевой воробей -TreeSparrow
Сүтқоректілерден бұл биотопта 1 отрядтың 1тұқымдасына жататын 1түрі мекендейді (қара: Қосымша, кесте 8). Ол:

1отряд Кеміргіштер – Rodentia – Грызуны – rodents

1.1.Үй қаптесері –Mus musculus - домовая мышь –house mouse

2.7. Коллекция дайындау тәсілдері

Жазғы оқу практикасында студенттерді омыртқалы жануарлардың коллекциялық материалдарын жинау тәсілдерімен таныстыру оқу процесінің бір бөлімі болып табылады. Коллекция үшін материалдар жинау арнайы рұқсатпен жүргізіледі. Осыған орай ғылыми коллекциялар жинаудың негізін майда торғайтәрізді құстар мен майда кеміргіштерді (мысалы, қаптесерлер, құмтышқандары және т.б.) аулау арқылы жүзеге асыруға болады. Ұсталған нысандарға міндетті түрде этикетка толтырылады.Этикетка – ғылыми құжат, этикеткасыз коллекцияның ешқандай ғылыми құндылығы болмайды.