3 Дәрісбаян Шолу дәрісбаяны: Әрлеу жабдықтары. Тігін өндірісінің ылғамен жылумен өндейтін жабдықтары

3 Дәрісбаян 
Шолу дәрісбаяны: Әрлеу жабдықтары.
 
Тігін өндірісінің ылғамен жылумен өндейтін жабдықтары 
Кейбір ылғалымен, жылумен қндеу операцияларын қарасақта олардың негізгі мақсаты 
киімді көріктендіру болады. Мысалыға, тігістерді жатқызын үтіктеу, киім өнірін қалыптау, жалпы 
үтіктеу кезінде киімнің көрінісі жақсарады. Бұлар түгіл киімді булау арқылы өндегенде де, 
бұрынғы өңдеу кезіндегі талшықтағы кернеуге байланысты деформациядан пайда болған киімнің 
кейбір жердегі жылтырларды кетіреді. Тек, бұл кезде киімді деформациялау үшін сыртқы күш 
түсірілмейді, талшықтағы серпінді күштерге қажетті деформацияға жеткізу жағдайы жасалады.
Ылғалмен-жылумен өндеудің көптеген түрімен операциялары кезінде өнделетін жартылай 
фабрикаттардың қалындағын жұқартады. Осы көрсеткіш кейжағдайда өңдеу операциясының 
сапасын бағалау үшін қолдану мүмкін. Тек, булау операциялары кезінде ғана өнделетін бұйымның 
қалындағы өседі.
Киімдерді өндеу кезіндегі жалпы еңбек сыйымдылығының 15-20 % пайызы ылғалмен, 
жылумен өндеу операциясына кетуі. Бұл жағдай тігін өндірісіне ылғамен-жылумен өндеу 
жумыстарын маңыздылығын көрсетеді. Сонымен қатар, бұл операциялардың дайын киімнің сырт 
пошымның көркемділігін артуда маңызы зор.
Ылғалмен-жылумен өндеу кезінде буйымның сыртқы бетінде орналасқан талшықтарының 
кейбірінің жартылай бүліну де байқалатынып ұмытпаған жөн. Әрине өңдеу әлпін өадағалап 
физика-механикалық сипаты өзгермейді. 
Бүл оқу қуралынды қысқа түрде ылғамен-жылумен өңдеу ғамалиясына, оларды атқаратын 
құрал жабдықтар қарастырылған. 
Оқұлық қурал өнеркәсібіне байланысты мамандықтар білімгерлеріне арнлған.
Тігін өндірісінің ылғалмен, жылумен өндейтін жабдықтары 
Киімді өндеуде,ылғалмен, жылумен өндеудің (ЫЖӨ) белгілі мағызы бар. Киімді өндегендегі 
еңбек жалпы көлемнің 15-20 пайызы ылғалмен жылумен өндеу операциясна жұмсалады. ЫЖӨ 
бұйымдардың сапасын артуға мүмкіндік береді, киімдерді керекті қалыпқа келтіреді. Матаның 
майысқан, жиірілген бөлшектерін туралайды, тігістерді жатқызып үтіктейді.
Қайсыбір ылғалмен, жылумен қндеу операцияларын алып қарасақта, олардың негізгі 
мақсаты тігін буйымдардын, немесе олардын жеке бөлшектерін деформациялау, буйымдардың 
сыртқы көрініс бейнесінің сапасың жоғарлатуға. Сонымен қатар, ЫЖӨ операциялары киім 
бөлшектерін өз-ара термопластикалықжелімдермен біріктіргенде, кейбір синтетикалық (табиғи 
емес) маталардың жиегін, кетпес үшін балқытқанда қолданылады. 
ЫЖӨ, буйымдарды өндіру кезде пайда болатн, мата талшықтарындағы кернеуді азайтуға 
мүмкіндік береді. ЫЖӨ кезіндегі жұмыс әліпін таңдап алу, матаның қасиетіне, бұл қасиеттің 
ылғалдың, жылудың және механикалық әсерінің арөасындағы өзгеруіне байланысты. 
Тігін өнеркәсібінде ылғалмен, жылумен өндеудің булау, утіктеу және пресстеі тірлері 
кездеседі.
Булау (бумен өндеу)кезінде мата талшықтарында алғашқы өндеу кезінде пайда болған 
кернеудің көп бқлігі төмендетіледі. Матаны кейінгі өндеу кезінде оның шууын азайтуға арналған 
бумен өндеуді «декотировка» - ден атайды. Үтіктеу дегеніміз ылғалмен, жылумен өндеудің бір 
түрі. Бұл кезде ылғанданған матаның бетімен, белгілі қысыммен үтік табаны (киім бөлшегінің) 
утіктеу жазыөтармен .лкен күш әсерімен қысуды айтамыз.