Болтаева ә. М



бет64/89
Дата19.06.2023
өлшемі350,96 Kb.
#102180
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   89
Байланысты:
2022 Болтаева А.М. ОПНИ

Фридманның

X 2 - критерийі


r
Критерий тағайындалуы:


X 2 -критерийі бір таңдаудағы зерттелушілердің 3


r
немесе одан көп жағдайларда өлшенген көрсеткіштерін салыстыру үшін

пайдаланылады.
X 2 -көрсеткіштер биіктігінің бір жағдайдан келесі жағдайға


r
өтудегі өзгерісін анықтауға мүмкіндік береді37.
X 2
Сипаттамасы: Бұл критерий r T -Вилкоксон критерийінің 2 ден көп
өлшеу жағдайының таратылуы болып табылады. Алайда мұнда жылжулардың абсолюттік биіктіктері емес зерттелушінің индивидуалды мәндері рангіленеді.

Пайдаланудағы шектеулер:


  1. Таңдаулар тобына төменгі шегі әрқайсысы 3 тен кем емес

(c  3)
өлшеуден


X

2
өткен 2 ден артық
(n  2)
зерттелуші болуы тиіс.

2. c  3 ,
n 9 жағдайында алынған эмпирикалық мәнінің мәнділік деңгейі r

XІІ–A кестесі арқылы ал
c  4 ,
n  4
жағдайында XІІ –Б кестесі бойынша


X
2
анықталады. Зерттелушілер мен жағдайлардың одан да көп жағдайында r -


37 Сидоренко Е. В. Методы математической обработки в психологии. -СПб: ООО «Речь», 2007.
– 350с.-94б

эмпирикалық мәні кестесі бойынша).
2

X
r критерий мәнімен салыстырылады. (1 қосымшаның ІХ

Бұл
2 2

X

X
r критерий
критериімен таралым жағынан ұқсастығымен

түсіндіріледі және еркіндік дәрежесі V төмендегі дәреже бойынша анықталады.
V C 1
C - өлшеу жағдайларының саны.

Болжамдары:


H 0 әртүрлі жағдайларда алынған көрсеткіштер арасында айырмашылықтар кездейсоқ.

H 1
әртүрлі жағдайларда алынған көрсеткіштер арасында

айырмашылықтар кездейсоқ емес.



r
Фридман критерийін ( X 2 ) есептеу алгоритмі




Есептеулер мазмұны

1

Зерттелушінің әр өлшемдегі (1,2,3) алынған индивидуалды мәндерін анықтау.

2

Барлық зерттелушілер мәліметін осы жолмен өңдеу.

3

Рангтердің өлшеулер жүзеге асырған жағдайлар бойынша қосындысын шығару. Рангілердің жалпы қосындысының есептеу қосындысымен сәйкестігін тексеру.

4

X 2 критерийін эмпирикалық мәнін анықтау
r
X 2 12 (Tj2 )  3  n  (c  1)
r n c  (c  1)
 

5

X 2 шеткі мәнін анықтау.
r
а) c 3 , n 9 жағдайында 1 қосымшаның 8 –A кестесі бойынша б) c 4 , n 4 жағдайында 1 қосымшаның 8–Б кестесі бойынша

6

Зерттелушілер мен зерттеу жағдайлары санының көп жағдайында еркіндік деңгейінің V санын анықтау.
V C 1; Мұндағы C - өлшеу жағдайының саны.
Еркіндік деңгейінің V санына сай X 2 шеткі мәнін анықтау (Қосымша 4).
r
2
Егер X 2 эмпирикалық X шеткі мәніне тең немесе басым түссе
r
айырмашылық сенімді, яғни H қабылданады.

      1. Пейдж L- тенденциялар критерийі

Критерий тағайындалуы: L -критерийі бір таңдаудағы зерттелушілердің 3 немесе одан көп жағдайларда өлшенген көрсеткіштерін салыстыру үшін

пайдаланылады. L -белгілер биіктігінің бір жағдайдан келесі жағдайға өтудегі өзгеру тенденцияларын анықтауға арналға38.

X
2
Оны Фридман критерийінің жалғасы ретінде қарастыруға болады. r
критерийінен негізгі айырмашылығы ол тек бұл айырмалар мен қатар өзгеру тенденцияларының бағытын да анықтайды.
Сипаттамасы: L -критерийі өлшенетін белгілердің жастық немесе ситуативті шарттастырылған өзгерістері туралы жорамалдарды тексеруге мүмкіндік береді. Ол өлшемдердің бірінен екіншісіне өту кезіндегі белгілер мәндерінің өзгеру тенденциялары туралы бірнеше өлшемдерді біртұтас болжамға біріктіреді.

L - критериінің шеткі мәндер кестесі шағын таңдау тобына
(n  12)
және

салыстырылатын өлшемдер
(c  6)
шектеулі саны есептелген.

Егер бұл шектеулер орындалмаған жағдайда Фридманның пайдалануға тура келеді.

Пайдаланудағы шектеулер:


1. Таңдау тобының төменгі шегі әрқайсысы 3 - тен кем емес
2

X
r -критерийін
(c 3) өлшеуден

өткен 2-ден артық (n 2) зерттелуші болуы тиіс. Жоғарғы шегі -16 зерттелуші

және 6 жағдай болуы қажет
(n 12, c 6) . L -критерийін мәні статистикалық мәні 3

деңгейді қарастырады.

Болжамдары:


p  0,05
p  0,01
p 0,001 (J.Greene MP/Olіveta 1989).

H 0 индивидуалды көрсеткіштердің бірінші жағдайдан келесі жағдайға өтудегі жоғарылауы кездейсоқ.
H 1 индивидуалды көрсеткіштердің бірінші жағдайдан келесі жағдайға өтудегі жоғарылауы кездейсоқ емес.


L - критерийі есептеу алгоритмі




Есептеулер мазмұны

1

Бірінші зерттелушінің әр өлшемдегі (1,2,3) алынған индивидуалды мәндерін рангілеу.

2

Барлық зерттелушілер мәлімет осы жолмен өңдеу. Мұнда бірінші ретінде кез-келген зерттелушіні алуға болады.

3

Рангтердің өлшеулер жүзеге асырылған жағдайлар бойынша қосындысын шығару. Рангілердің жалпы қосындысының есептеу қосындысымен сәйкестігін тексеру.

4

Барлық жағдайларды олардың рангілік қосындысының өсу реті бойынша орналастыру.





38 Сидоренко Е. В. Методы математической обработки в психологии. -СПб: ООО «Речь», 2007.
– 350с.-101б

5

L эмпирикалық мәнін есептеу.
L (Tj j)
Tj - берілген жағдайдағы рангтер жиыны
j - реттік номер.

6

Берілген зерттелушілер n мен зерттеу жағдайларына (с) сай шеткі
мәндерін анықтау(Қосымша 4).
Егер L эмпирикалық мәні шеткі мәнге тең болса немесе басымдылық танытса өзгеру тенденциясы сенімді, яғни H 0 шеттетіліп,
H 1 қабылданады.

4.5.5 - Колмогоров –Смирнов критерийі
Критерий тағайындалуы: - критерийі екі таралымды салыстыруға арналған. а) эмпирикалық пен теоретикалықты салыстыру;
б) бір эмпирикалық таралым басқа эмпирикалық таралымдармен салыстыру критерийі екі таралым арасындағы жиынтық алшақтаулардың саны көбею нүктесін табуға және бұл алшақтаулардың сенімділігін бағалауға мүмкіндік береді39.
Сипаттамасы: X 2 әдісінде екі таралымның жиілігі әрбір дәреже бойынша бөлек салыстырылса критерийінде жиілікті алдымен бірінші дәреже бойынша салыстырып, одан соң біріншінің қосындысы бойынша екінші дәрежеге жиілігін, екіншінің қосындысы бойынша үшінші дәреженің жиілігін салыстырылады.

Пайдаланудағы шектеулер:


  1. -критерийі таңдау көлемінің үлкен болуын талап етеді. Екі эмпирикалық

таралымды салыстыру үшін
(n1,2 50) . Әр топтағы зерттелушілер саны 50 ден

жоғары болуы керек. Эмпирикалық таралымды теоретикалық таралымдармен

салыстырудың кей жағдайларында Е.В.1978)
n  5
жағдайы қарастырылады. (Гублер

  1. Дәрежелер қандайда бір белгінің өсу немесе кему реті бойынша реттестірілуі қажет. Белгілер міндетті түрде оның қандайда бір өзгерісін бейнелеуі қажет.

Болжамдар:






39 Сидоренко Е. В. Методы математической обработки в психологии. -СПб: ООО «Речь», 2007.
– 350с.-142б

H 0 екі таралым арасындағы айырмашылықтары сенімді емес.

H 1
екі таралым арасындағы айырмашылықтары сенімді.

Бұл болжамдар екі таралым арасындағы алшақтаулардың максималды жиынтықтарының нүктесі бойынша бағаланады.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   89




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет