Бұрғылау қондырғысы - ұңғыманы бұрғылауға арналған құрал-жабдықтар кешені.
Ол бұрғылау тәсіліне қарай: айналмалы бұрғылау қондырғысы (көп тараған түрі) және соққылы бұрғылау қондырғысы болып екіге бөлінеді. Айналмалы бұрғылау қондырғысының құрамына бұрғылау мұнарасы, күштік жетек, түсіріп-көтеру операцияларын механикаландыруға арналған құрал-жабдықтар, бұрғылау сорғылары, шайғыш ерітіндіні дайындауға, тазалауға және оны өңдеп қайта қолдануға арналған құрал-жабдықтар, т.б. енеді. Бұрғылау қондырғысы мұнай, газ және терең геологиялық барлау ұңғымаларын бұрғылауға арналған тұрақты бұрғылау қондырғысы, көбіне геологиялық барлау жұмыстарында, су астындағы бұрғылауда және құрылыс жұмыстарында қолданылатын жылжымалы бұрғылау қондырғысы, негізінен қопарылыс ұңғымаларын бұрғылауға арналған (жабдықтары шынжыр табанды не доңғалақты сүйреткіштерге, автомобильге, тракторға, катерге, т.б. орнатылған), өздігінен жүретін бұрғылау қондырғысы және жетуі қиын жерлерде бұрғылау жұмыстарын жүргізуге арналған тасымалды бұрғылау қондырғысы болып ажыратылады. Тау-кен ісінде бұрғылау қондырғысы бұрғылау станоктары деп аталынады.
Бұрғылау - бұрғы жәрдемімен тұтас материалдың жоңқасын жонып алу жолымен бітелмеген немесе бітеу цилиндрлік тесік тесу процесі[1]; тау жыныстарын бұзу арқылы қимасы дөңгелек болатын кен қазбасын жасау процесі.[2]
Геологияда[
Жер қыртысын геологиялық зерттеу, кен орындарын іздеу және барлау, жер астынан қатты, сұйық және газ күйіндегі түрлі кен байлықтарды алу, батпақты жерлерді құрғату, жер асты коммуникацияларын жүргізу, т.б. көптеген жұмыстар Бұрғылау арқылы іске асырылады. Ұңғыма Бұрғылау кезінде тау жыныстарын бұзып қопарудың қазір қолданылып жүрген тәсілдері негізінен екі түрге бөлінеді. Оның біріншісі — бұрғылау аспабының тікелей әсер етуі арқылы тау жыныстарын бұзып қопаратын механикалық әдіс, ал екінші тәсіл бойынша тау жыныстары әр түрлі физикалық (термиялық, ультрадыбыстық, т.б.) әсерлер арқылы бұзылады. Бұрғылаудың механикалық әдісі айналдыра бұрғылау және соққылап бұрғылау болып екіге бөлінеді. Бұрғылау аспабының түріне (шнекті, штангалы, алмасты, тісті доңғалақты, т.б.), бұрғылау машинасының түріне (перфораторлы, пневмосоққылы, турбиналы, т.б.), сондай-ақ, ұңғыма қазудың тәсіліне (көлбеу, тармақты, т.б.) қарай Бұрғылау бірнеше түрге бөледі. Тау жыныстарына физикалық әсер арқылы Бұрғылау тәсілдерінің ішінде термиялық Бұрғылау кең тараған. Қопарып Бұрғылау тәсілін өндіріске енгізу қолға алына бастады. Бұрғылаудың техникалық жабдықтары негізінен бұрғылау қондырғылары мен тау жынысын бұзып қопаратын аспаптардан тұрады. Ал ұңғыма Бұрғылау жұмыстары кенжардағы (забой) тау жыныстарын талқандау, бұзылған жыныстарды сыртқа шығару, орнықсыз (опырылмалы) ұңғыма қабырғаларын бекіту сияқты процестерден құралады. Талқандалған тау жыныстарын ұңғыма кенжарынан үздіксіз сыртқа шығарып тұрмаса бұрғылау жылдамдығы бәсеңдеп, тіпті тоқтап қалуы да мүмкін. Сондықтан бұрғылау кезінде бөлінетін ұнтақтардан тазалау үшін ұңғыманы сумен, балшық ерітінділерімен үнемі жуып немесе сығылған ауамен үрлеп тұрады. Орнықсыз жыныстарды Бұрғылау кезінде ұңғыма қабырғасын опырылудан сақтау үшін әр түрлі әдістер (арнаулы ерітінді, жылдам қатаятын қоспа, цемент) қолданылады.
Бұрғылау станоғы – тұтас материалда жена отырып тесік өңдейтін станок тар. Бұрғылау станок тары келесі түрлерге бөлінеді: тігінен бұрғылау (вертикально-сверлильные); көлденеңінен бұрғылау (горизонтально-сверлильные); орталаушы (центровальные); біршпиндельді жартылай автомотор (полуавтоматы одношпиндельные); көпшпиндельді жартылай автомотор (полуавтоматы многошпиндельные); радиолы бұрғылау (радиально-сверлильные); СББ бұрғылау станок тары (сверлильные станки с ЧПУ).
3 а бұрғылау; б бұрғылап кеңейту; в зенкерлеу; г кеңейту; д калибрлеу; е ішкі бұранда салу; ж цековкалау; з ұңғылау. Бұрғылау станок тарында тесіктерді өңдеу түрлі жолдармен жүргізіледі:
4 Тесіктерді өңдеу жолдары А сверление сверлом; сверление сверлом В Борштанга. Растачивание на токарном станке; Растачиваниетокарном станке С зенкерование зенкером; D развёртывание развёрткой; зенкерованиезенкеромразвёртываниеразвёрткой E,F цекование цековкой; G зенкование зенковкой; цекованиезенкованиезенковкой H нарезка резьбы метчиком резьбы метчиком
5 Арнайы аспаптар мен саймандарды қолдана отырып, бұрғылау станок тарында тесік тесуге, қаңылтыр материалдарында диаметрі үлкен тесіктер кисуге, тесіктерді дәлдеп женуға және т.б. жасауға болады. Бұрғылау станок тарын машина жасау зауыттарының механикалық, жинақтау, жөндеу және саймандық цехтарында, сендай-ақ көлікке, құрылысқа, ауыл шаруашылығына қызмет көрсететін жөндеу шеберханаларында қолданады. Бұрғылау тобының станок тарында тесіктерді өңдеу жүргізіледі: бұрғылармен, зенкерлермен, развертками, бұранда кису метчик термин.
6 Бұрғылау станок тарының негізгі сипаттамалары Орташа қаттылықтағы болатты бұрғылаудың ең үлкен шартты диаметрі; Шпиндель конусының номірі; Шпиндельдің ұшы (шығуы); Шпиндельдің шетінен үстелге және фундаменттік плитаға дейінгі ең төменгі және ең жоғарғы арақашықтығы.
7 Бұрғылау станогының басты қозғалысы сайманы бар шпиндельдің айналуы болып сана лады. Бұрғылау станок тарындағы қозғалыс Қозғалыс берілісін шпиндельге бекітілген сайман жүзеге эстрады Қозғалыс берілісін шпиндельге бекітілген сайман жүзеге эстрады.
Advertisements
9 Тігінен бұрғылау станок тары
10 Тігінен бұрғылау станок тарының негізгі түйіндері: 1.Табаны; 2.Тігінен бағыттауыш ұстын; 3. Дайындамалар бекітілетін станоктың үстелі; 4. Сайман бекітілген шпиндель; 5.Бұрғылауыш басы; 6.Ұстынның жоғарғы көлденең бөлігінде жылдамдықтар қорабы орналасқан.
11 Тігінен бұрғылау станок тарындағы қозғалыс Тігінен бұрғылау станок тарындағы басты қозғалыс бекітілген сайманмен бірге шпиндельдің айналуы Тігінен бұрғылау станок тарындағы басты қозғалыс бекітілген сайманмен бірге шпиндельдің айналуы. Станоктардың бұл түрлерінде беріліс қозғалысы шпиндельдің тігінен орын ауыстыруымен жүзеге асырылады. Дайындаманы станоктың үстеліне орналастырады.
12 Тігінен бұрғылау станок тарының қолданылуы Тігінен бұрғылау станок тары Тігінен бұрғылау станок тары – металөңдеудегі бұрғылау станок тарының кеңінен таралған түрі; жеке және аз сериалы өндіріс жағдайында бөлшектерде салыстырмалы түрде өлшемі аз тесіктер жасауға қолданылады. Сайманды бөлшекті Сайманды (бұрғы, зенкер, кеңейткіш және басқалар) тігінен орналасқан шпиндельге, бөлшекті – станоктың үстеліне бекітеді. Өңделетін тесік пен сайманның өстерін бөлшекті жылжыта отырып келтіреді (қосалқы қозғалыс).
13 2С132Л тігінен бұрғылау станогы Келесідей опреацияларды орындауға арналған: Бұрғылау; Зенкерлеу; Кеңейту; Әртүрлі материалдарда бұранда салу.. Жиналатын үстелінің болуы станокта өлшемі үлкен бөлшектерді өңдеуге мүмкіндік. Станок аз сериалы өндірісте, шағын кәсіпорындарда, жөндеу шеберханаларында қолданылады. Станокта майлау-салқындату сұйықтықтарын беру станциясы орнатылған.
14 Көлденеңінен бұрғылау станогы Көлденеңінен бұрғылау станок тары әдетте терең тесіктерді өңдеу үшін қолданылады (мысалы өстерде, біліктерде, ату және артиллериялық жүйелердің оқпандарын және т.б. өңдеуге)