Буаз сиырларды азықтандыру кіріспе
жүктеу/скачать 23,11 Kb.
|
Мұратбай Зәуір Пропедевтика
|
Буаз сиырларды азықтандыру 1. Кіріспе Ірі қара төлін өсірудің маңызы Мал тұқымын асылдандыру, олардың онімділігін жылдан-жылға арттыру және Сүтті мал шаруашылықтарында бұзауларға қолдан сүт беру тәсілін Төл өсірудің теориялық негізі Ірі қара малының сүттілік және еттілік тұқым қуалау Малдың организімі мен сыртқы ортада тығыз байланыс бар, Малдың өнімдік және тұқымдық қасиетінің қалыптасуы дұрыс азықтандырумен Малды азықтандыру мөлшері және оның жоспарлы түрде салмақ Егер төл етке арналған болса, олардың барлық өсіп-даму 2. Негізгі бөлім 2.1.Мал қораларын жобалаудың нормативтік базасы Мал шаруашылығы құрылыстарын белгіленген зоогигиеналық норма мен ветеринариялық-санитариялық Ауылшаруашылық өндірісінің технологиясы. Ауылшаруашылық кәсіпорынның негізін белгілі бір Технология табиғи – климаттық және экономикалық жағдайларға сай, Мал шаруашылығын жүргізу технологиясы алдын ала жасалған жобаға, Мал шаруашылығы объектілерін салуды ұйымдастыру. Қазіргі уақытта әр жеке шаруашылықтар малға арналған құрылыстарын Жобалық ұсыныстар мен тапсырмаларды жасауға мал мамандары белсенді Мал қораларының құрылыстары оларды жобалаудан басталады. Құрылыс салу Құрылысты бастамас бұрын нысанды жобалау үшін бөлінген қаржы Кәсіпорынның, ғимараттың және басқа құрылыстардың жобасы техникалық құжаттар Жобалау – құрылыс салудың алғашқы да маңызды кезеңі. Келтірілген цифрлар малдың түрі мен олар бекітелген жылдарды Жоба түрлері: Көрсетілген жобалық тапсырмаға сәйкес жобалар: дербес, Дербес жоба айырықша сирек оъектілер үшін жасалады. Дербес Экспериментальдық жоба тікелей өндірістік жағадайларда жаңа техникалық шешімдерді Қайта қолданылатын жобалар барынша сәтті жасалған дербес жобаларды Типтік жоба біртекті объектілерді жаппай салуға және қолдануға Жұмысшы жобаны типтік жоба бойынша салынатын кәсіпорын нысандарына 2.3.Буаз сиырларды азықтандыру Мүйізді ірі қара мал қарыны көп бөлімді күйіс Сүт құрамында төл тіршілігіне қажетті баолық дерлік, минералды Сиыр етін өндіру үшін етті бағыттағы мүйізді ірі Сауылған буаз сиырды азықтандыру 11 -12 айлық өндірістік айналымда сиыр басының бұзау Осыған байланысты буаздықтың басында ұрық сиырдың энергетикалық мұқтаждығын . Буаз сиыр қанындағы қортылған қоректі заттарды сүт түзіміне Сауым бойы сүт түзген сиыр организмін демалтып, құндылығын Біріншіден, сүтті сиыр өнімі сүт пен бұзау болғандықтан, Екіншіден, 10 ай сауым бойында сауылған сиыр организмі Сондай заттарды денедегі қорын толықтырып, сиыр организімін Буаз сиыр мұқтаждығы тіршілікті қамтамасыз ету деңгейінің қоңдылығына Буаз малды көп көлмде азықтандырудан туындайтын ацетонемия мен Суалтылығы кезеңінде буаз сиырының жүйке – гуморальдқ жүйесінің Буаздық сиырдың құрамдық заттарға мұқтажығы артады. Жылдық Қосымша салмақ қосып құндылығын арттыру үшін құнажындар мен Сирды суалтуды азықтандыру деңгейін өзгерту арқылы жүргізетіндіктен, Суалған буаз сиыр рационын таза сапалы азықтардан құрастырады. Суалған буаз сиырдың 100кг тірілеі салмағына шаққанды... 2 Суалтылығынан кейін бөлек топтастырылған суалған буаз сиырды қысқы Жазғытұры суалтылған сиырларға мейлінше мол көкшөп жеткізіп құнарлы Суалтылған кезеңнің соңына қарай, бұзаулауына 6 – 7 Суалтылған кезеңде сиырдың дұрыс азықтандырғанын тірілей салмақ қосуымен Суалған бауз сиырды азықтандыру Бір жылда берілетін сүті, кг Тірілеі салмағы, кг 2500- 3000 400-450 6,6-7,0 700-800 70-75 35-45 300-350 45 3001- 3500 451-500 7,3-7,8 810-910 83-93 45-50 350-400 50 4001- 4500 501-500 8,5-9,0 970-107 95-105 55-60 400-450 60 5000- нан жоғары 551-600 9,5-10,5 1100-1200 110-115 65-70 500 65 Жылына майлылығы 3,8-4 пайыз 3500 кг сүт беретін, Азық түрлері Тәулігіне берілетін мөлшері кг Азық өлшемі кг Қортылатын протеин Кальций Г Фосфор г Каротин г 1 2 3 4 5 6 7 Сүрлем 15,0 2,8 270 24 16 225 Жем 2,0 2,2 230 3 8 Пішен (50 % бұршақты азықтар 4,0 2,0 300 40 10 135 Жаздық дақылдар Сабаны 5,0 0,4 20 9 10 10 Ас тұзы 0,05 - - - - - Азық Преципитат 0,07 - - - - - Рацион құрамы - 7,4 820 76 35 370 Сиыр шаруашылығын өндідірістік негізінде өркендету үшін жемшөп мол Сауын сиыр шаруашылықтарындағы қырдын қызыл, қара ала, алатау, Рацион құрамын бағалағанда, оның сапасына, азық өлшемінің өзіндік Сауын сиырларды азықтандыруда ғылыми негізделген сауын сиырлардың сүт Сауын сиыр шаруашылықтары үшін, олардың азық өлшемінің мөлшеріне Сауын сиырлардың сүті көбейген сайын жүгері сүрлемін аз, Сауын сиырдың сүт өніміне, жем-шөптегі қорытылатын протеин мөлшеріне Ғылыми зерттеулер бойынша мал азығы құрамында қорытылатын протеин Азық құрамында клечатка құрғақ заттың 22-25%-дан аспағаны жөн. Егер жем-шөпте протеин жетіспейтін болса, қосымша синтетикалық азотты Тәулігіне 15-20кг сүт беретін сиырдың азық құрамында 85-100 Сауына сиыр рационында витаминді азықтардың болғаны жөн. Қыс 2.2.Ветеринариялық-санитариялық нысандарға қойылатын санитариялық талаптар Қиды сақтау технологияларына қойылтатын – санитариялық талаптар Көнді өндеу, сақтау және пайдалану қоршаған ортаны ластанудан Қою және сұйық көңді дада аймағына тасу техникалық Көңсақтағыш конструкциясы, оның сиымдылығы және орналасу орны көнеді Көңсақтағыштар мал қора – жайына 60м кем емес Көңсақтағыштарда қи органикалық тыңайтқыштар жасау үшін сақталады. Оның Жабық көңсақтағыш міндетті түрде желдету жүйісімен қамтамсыз етілуі Сұйық көңге арналған көңсақтағыш 2-5м тереңдікте темір – Мал қора – жайы мен көңсақтағыш арасында алдын Мал өліксілерін жинау және утильдеу Мал өліксілерін уақытша жинау және утильдеу – малдын Жұқпалы аурудан өлген мал өлексесі мен ішкі ағзалардан Биотермиялық шұңқырлар арнайы жолмаен салынадын. Биотермиялық шұңқырлар құрғақ, Ветеринариялық – санитариялық утильзауыты арнайы жоба бойынша елді Лас аймақта шикі затты қабылдау, өлікселерді сою, терісін Таза аймақта шикізаттарды термиялық жолмен залалсыздандырып, технологиялық Өліксе немесе басқада өндіріс қалықтарын алып келген арнайы 2.4.Буаз сиырлар ішетін суға және су көзіне қойылатын Судың санитариялық – гигиеналық маңызы Біздің планетамыздағы тірі жәндіктердің денесінің үштен екісі судан Су дегеніміз негізгі биологиялық сұйық. Су организмге үш Ұлпалардағы су құрамының ондағы зат алмасудың белсенбілігімен тығыз Шөлдеу организмді интоксикацияға ұрындырады. Себебі, бауы, бүйрек, қан Су жетіспесе органдар мен ұлпалардың шөліркеп зат Организімде су көбейген кезде электролиттер айтарлықтай көбейіп кетеді, Организімдегі бүкіл процесс (ассимиляция, диссемиляция, резорбция, диффузия, осмос Ас қорыту, азқазан – ішек жолдарында азықтың қорытылу Ол зат алмасу кезінде құрылған түрлі зиянды заттарды Су малдың кейбір індетті, вирустық және инвазиялық аурулардың 2.5. Буаз сиырларды күтіп-бағу технологиясын,күтуді, пайдалануды санитариялық гигиеналық Мал қораларын желдету жүйелері Желдетудың негізгі қызметі – қора-жай ішінен ластанған ауыны Желдетудің түрлері. Мал қораларында желдетудің табиғи, механикалық және Табиғи желдету ешқандай энергия көзін шығын етпей сырткы Табиғи желдету құбырлы және құбырсыз болып бөлінеді. Құбырсыз Құбырлы желдету жүйесі құбырсызға қарағанда анағұрлым тиімді. Буаз сиырларды күтіп-бағу технологиясы Буаз сиырдың іштегі (жатырдағы) төлі қарынның оң жағында Буаздықтың екінші жартысынан бастап сиырдың жүйке-гуморальдық жүйесіндегі өзгерушілікткерден 8-кесте Сиыр буаздығының күнтізбесі Ұрықта-нуы Бұзау-лауы Ұрықта-нуы Бұзау-лауы Ұрықта-нуы Бұзау-лауы Ұрықта-нуы Бұзау-лауы Қаңтар Қазан Көкек Қаңтар Шілде Көкек Қазан Шілде 1 12 1 1 1 12 1 12 5 17 5 5 5 16 5 17 10 22 10 10 10 21 10 22 15 27 15 15 15 26 15 27 20 1.XI.20 20 30 20 I.V. 20 I.VIII 25 6.XI 25 7.II 20 6.V 25 6.VIII Ақпан Қараша Мамыр Ақпан Тамыз Мамыр Қараша Тамыз 1 13 1 10 1 12 1 12 2 17 5 14 5 17 5 17 10 22 10 19 10 22 10 22 15 27 15 24 15 27 15 27 20 2. XII. 20 I.III. 20 I.VI. 20 25 7. XII. 25 6. III. 25 6. Нурыз Желтоқсан Маусым Наурыз Қыр-күйек Мау-сым Желтоқсан Қыр-күйек 1 11 1 13 1 12 1 2 5 15 5 17 5 17 5 16 10 20 10 22 10 22 10 21 15 25 15 27 15 27 15 26 20 30 20 1.IV 20 1.VIII 20 1.X 25 4.I 25 6.IV 25 6.VIII 25 6.X Мысалы, буаздықтың 7-айында 16 кг тартатын іштегі төл, Буаз сиырды суалтудың екі ұшты маңызы бар. Біріншіден, Суалаиын сиырдың тәуліктік сауымы 3-4 кг-нан аспаса, оны Суалтылған сиырдың алғашқы күндері желінінің сүтке қатты толып, Сауын сиырдікімен салыстсрғанда суалған буаз сиыр рационында шырынды Суалтылған кезеңнің бірінші онкүндігінде сүтке толмауы үшін рациондағы Буаз сиырды кең, таза қорада ұстап, басқа малмен Сиырдың бұзаулауына 2-3 апта қалғанда ол желіндей бастайды Әдетте сиыр 1 сағатта бұзаулайды. Алдымен ұрпақ қағанағы Мал қорадағы жылу балансы (тепе - теңдігі) Қора – жайдағы жылу тепе – теңдігі. Мал Қорадағы жылу баланысы – ол жылудың кірісі мен Жылу баланысын мына төмендегідей жағыдайларда есептейді: Қораны жобалау кезде жергілікті климаттық жағдайларда; Қораның қоршау жақтауларының жылулық қасиеттерін анықтау үшін; Сыртқы температураның ең төменгі деңгейін анықтау үшін (бұл Ең суық кезеңде қорадағы температураны болжау үшін; Жылу жүйелерінің қуаттылығын анықтауүшін. Қорадағы жылу баланысын есептеудегі басты мақсаты – мал Малқорада жылудың шығына үш бөліктен тұрады: Сырттан кіретін ауаны жылтуға (есепті ауа алмасу Қоршау жақтарынан жоғалатын жылу (қоршау жақтауларын қалың болған Еден, астау және т.б. дымқыл беттерден шығатын судың Жылубаланысын есептегенде жылудың барлық шығысын қосып кіріспен салыстырады.Жылу 2.6.Ірі қара шаруашылық нысандарын инфекциялық және инвазиялық аурулардан Дизинфекция Мал шаруашылықтарының ветеринариялық жағнан қауіпсіздігі көбінесе, тұрған Дизинфекция (франц. Dec – жоямын, лат. Infectio – Мал шаруашылығында пофилактикалық (сақтық) дезинфекциясының басты міндеті – Мал қорасын дезинфекциялау екі кезеңде жүргізіледі. Бірінші – Аусыл Аусыл - әдетте ірі қарада, қойда жиі кездесетін Қоздырғышы – Рибонуклеин қышқылынан тұратын, сыртқы қабаты белок Аусыл қоздырғышы сыртқы ортаның қолайсыз әсеріне төзімсіз келеді. Вирус көптеген химиялық-дезенфекциялағыш заттардың әсеріне де төзімді келеді. Эпизоотологиясы. Әдетте аусылмен барлық жұп тұяқты жануарлар аурады. Солардың Аусыл негізінен ауру малдан жұғады. Аурудың жасырын өту Аусылдың жұғу жолдары көп. Ол малдың несебі, нәжісі Аурудың өршуі және оның белгілері. Аусылдың қоздырғыш вирусы мал организмдеріне ауыздың, танаудың кілегей Кейбір малда күлдіреуіктер тұяқ кеніресіне, бақай арасына, май Ауруды анықтау. Аусылды эпизотологиялық деректерге, клиникалық белгілеріне және өлекседегі өзгерістерге Аусылды оған ұқсас ауруларданда ажырата білу керек. Емі. Ауру малды табаннан әдейі оңашалған қораға бөліп алып, Ауру малдың аузын және желінін марганец қышқылды калидің Аурудан сақтану шаралары. Егер шаруашлық немесе дербес шаруашылық малы арасында аусыл Карантин кезінде ауру мал тұрған қора тазартылып, қиын Ауруды болдырмау мақсатымен елімізде ондаған вакциналар дайндалып, олармен Вирустік диарея Вирустік диарея ірі қараның ішек-қарнының, ішкі органдарының кілегей Бұл ауруға табындағы малдың тез арада жартысынан көбі Қоздырғышы. Көлемі өте кішкентай, арнаулы жасалған сүзгіден өтетін Вирус төменгі температураға өте төзімді келеді, мысалы 40-60 Эпизоотологиясы. Вирустың диареямен табиғи жағдайда көбінесе бұзаулар тайыншалар Ауру вирустық диареяға шалдыққан малдан жұғады. Кейбір жағдайда Аурудың өршуі және оның белгілері. Ауру негізінен алғанда Малдың іші өткенде қиынан сасық иіс шығады, газ Ауру жітілеу түрде өткенде аз уақытқа малдың Ару мал өлексесінің патоанатомиялық өзгерістерінен қатты арып, етінің Аруды анықтау. Вирустық диарея ауруын клиникалық белгілерін эпизоотологиялық Вирусті бөліп алу үшін оларды клеткада өсіру Емі. Бұл арудың арнайы емдеу әдісі әзірге жоқ. Аурудан сақтандыру шаралары. Әр уақытта мал дәрігерлік-санитарлық ережелерді Малды тек вирусты аурулардан таза шаруашылықтардан ғана әкелу Ал малдан вирустік деарияның белгілері байқалатын болса оларды Қарасан Қарасан ірі қараның жіті түрде өтетін жұқпалы ауруы. Қоздырғышы. – Клостридиум Шово деп аталатын түзу немесе Ауру қоздырғышы табиғаттан кен таралған. Оларды топырақтан көңнен, Дезенфекциялық дәрілердің ішінде ең жақсы әсер ететіні-формальдегиттің 4 Эпизоотологиясы. Қарасанмен көпшілік жағдайда 3 айлық бұзаудан 4 Қарасан негізінен алғанда малда сирек кездеседі, бірақ ірі Аурудың өршуі және оның белгілері. Қоздырғыш спорасы табиғи Ауру жіті түрде өткен жағдайда мал денесінің қызуы Малдың жалпы күйі аурудың өршуіне тығыз байланысты. Ауру Ауруды анықтау. Бұл мақсатта эпизоотологиялық мәліметтері мен клиникалық Лабораторияға ісініп, зақымданған тұстан алынған сұйық, жүректен алынған Емі. Қарасан жіті түрде өткен жағдайда ауру малды Аурудан сақтандыру шаралары. Аурудын алдын алу үшін Шаруашылықта (фермада) қарасан ауруы шығатын болса оған карантин Оқаушауланған мал тұратын қора күн сайын дезенфекцияланады. Дезенфекция Кампилобактериоз Кампилобактериоз-сиыр мен қойлардың жыныс жолдарын зақымдап, ұрықтану қабілетін Қоздырғышы-вибрио фетус. Оны алғаш рет 1909 жылы Англияда Казақстанда кампилобактериоз ірі қара мен қой шаруашылығына Індет қоздырғышы «кампилобактер» деп аталады. Бұл терминнің грек Микроскоппен қарағанда иілген екі таяқша тәрізді немесе ұшып Кампилобактер 0,15 пайыздық жартылай сұйық қоректік ортада 36-48 Ыстыққа өте төзімсіз келеді, мәселен 100 градуста бірден Мал қораларында ауру қоздырғышын жою үшін күйдіргіш натрийдің 2 пайыздық ерітіндісін қолданып зарарсыздандырады. Эпизоотологиясы. Кампилобактериоз ауруы ірі қарады жылдың кез-келген маусымында кездеседі. Індет сиырға жыныс қатынасы арқылы Осы індеттен сақтандыру үшін сиырды қолдан ұрықтандырудың Ауру белгілері. Сиырдың ауру белгілері екі түрде байқалады. Ауру сиыр 5-7 ретке дейін күйлейді. Жыныс циклінің Ауруды анықтау. Кампилобактериозды анықтау үшін эпизоотологиялық деректеріне, аурудың Ауруды анықтағанда биохимиялық, серологиялық әдіске сүйенген орынды. Емі. Ауру сиырдың бұлшық етіне тірілей салмағының әрбір Аурудан сақтандыру шаралары. Кампилобактериоз індетін бұқалар тарататын болғандықтан Шаруашылықтардан тұқымдық бұқалар мен қашарлар сатып алғанда оларды 2.7. Мал шаруашылығы еңбекшілерінің жағдайын жақсартуға арналаған ветеринариялық-санитариялық шаралар және антропоозондардың алдын алу. Техникалық қауіпсіздік және өндірістік санитариялық шаралар жиынтығы малшыларды Малшылар еңбек қорғау ережелерімен танысу үшін әкімшілік оларға Жұмыс орнындағы нұсқауды топ жетекшісі жүргізеді. Бұл нұсқау Мал шаруашылығында еңбек шарты қора жай ауасының зиянды Мал шаруашылығында жұмысшылар арнайы және санитариялық киімдермен қамтамасыз Санитариялық киім – бұл ет және ет өнімдерінің, тігілген халат, қалпақ, орамал жатады . Ауру малмен, өлексемен, қимен жанасу нәтижесінде жұмысшыларға кейбір Қызмет көрсетушілер ауру малды күту барысында міндетті түрде Зарарданған қи мен өлекселерді резеңке етік, қолғап, комбинизон Кейде жұмысшылардың оқыс қимылынан мал шошып, адам денесіне Қызмет көрсетушілер толық медециналық тексеруден өткен соң ғана Дезертіндімен және аэрозольдермен жұмыс істеу кезінде темекі шегуге Дезинфекция немесе аэрозольды дезинфекциядан кейін жайларды 6-24 сағатқа Дезинфекция мерзімі біткен сон, жайлардың іші бір тәулік Улы химикаттармен жұмыс жасаған соң, киімді шешіп тазалау Мал шаруашылығындағы жұмысшылардың барлығында санитариялық инспекция бекіткен Туберкулезбен, бруцелезбен және басқа да адаммен малға ортақ Сүт фермасында жұмысшылардың жеке басының гигиенасынын сақтаудың маңызы Ветеринариялық-санитариялық өткелде жұмысшылар мен мамандар өз киімін шешіп, Мал шаруашылығы жұмысшыларын мамандық ауруына шалдғуынан сақтау үшін 3. Қорытынды Қазақстандағы ірі қара малды өсірудегі жетістіктер Ірі қара шаруашылығы – мал шаруашылығындағы ең Ірі қараның конституциясын, экстерьерін және интерьерін зерттегенде, Отанымыздың азық-түлікпен қамтамасыз етуі үшін ірі қара мал Ал кейінгі жылдарда ірі қара мал тұқымдарының асылдануын Қазақстанда ірі қара саны Жылы Ірі қара Соның ішінде сиыр 1916 1928 1941 1946 1966 1970 1975 1980 1985 1992 5040,5 6509,8 3335,2 3489,3 6794,8 7153,5 7714,4 8013,4 9000 9661,9 1868,6 2211,7 1251,1 1305,8 2566,1 2617,6 2619,4 2870,5 3100 3199,4 Буаз сиырдың денсаулығын сақтау және өнімділігін арттырудың маңызы зор. Қорытынды Асыл тұқымды мал өсіру зауыттарында және басқа шаруашылықтарда бонитировкалауды зоотехник-селекционерлер өткізсе, асылтұқымды мал фермаларында бонитировканы зоотехниктер, т.б. мал мамандары өткізеді. Етті ірі қара малы ауыл шаруашылық министрлігінің 1999 жылғы арнаулы нұсқауы бойынша бонитировкалайды, осы бағыттағы малдарды тамыз айының орта шенінен қазаннан аяғына дейін бонитировкалайды. Бонитировка кезінде малды тұқымдығы, ата-тегі, тірі салмағы, сырт пішіні және дене бітімі, сүттілігі, ұрпағының сапасы, төлінің өсу мүмкіндігі және денсаулығы бойынша сынайды. Бонитировканы шаруашылықытың селекционер зоотехнигі, малды асылдандыру қызметкерлері, жекелеген жағдайда тұқым ерекшеліктерін жақсы білетін ғылыми қызметкерлер жүргізеді. Бонитировка негізінде табынды толықтыру, бұзау өсіру, малдың өнімін көтере түсу үшін істелетін шаралар жоспары жасалады. Асыл тұқым мал тіркейтін кітапқа жазылатын мал анықталады. Малды келешекте асылдандыру жоспары жасалынады да, аталық із, аналық ұя малдарын, типтерді, тұқымдарды жетілдіре түсетін, асыл тұқым мал сатып алу және сату шаралары жасалынады Етті бағыттағы ірі қара табынының сипаттамасы: тұқымдылығы, класы, өнімі, сырт пішіні мен дене бітімі, сүттілігі; шығу тегі, тектік құрамы, туыстас топтарының өнімділік қасиеті, жалпы сұрыптаудың әсерін анықтау, мемлекеттік мал зауытындағы жұп таңдаудың жоспарын құру, малдарды бонитировкалаудың маңызы зор. Пайдаланған әдебиеттер тізімі 1. Қобылбаев Қ.П Ірі қараны бордақылау - Алматы Қайнар 1995 ж 2. Төреханов А.Ә, Каримов Ж.К, Даленов Ш.Д, Найманов Д.Қ, Жазылбеков Н.Ә Ірі қара шаруашылығы -Алматы Триумф 2006 ж, 251-269 беттер 3. Каримов Ж.К, Ірі қараны бордақылау - Алматы Қайнар 1995 ж 4. Бусев Г.С. Итоги выращивания и откорма молодняка крупного рогатого скота., 1956. -С. 67-69. 5. Вишневский М.В. Закономерности роста желудочно-кишечного тракта в онтогенезе крупного рогатого скота //Животноводство. -М., 1960. -№7. -С.33-37. жүктеу/скачать 23,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|