Заманауи дидактикалық жүйе (П. Гальперин, Л. Занков, В. Давыдов, К. Роджерс, Брунер). Қазіргі дидактикалық жүйе екі жақты - оқыту және оқу. Олар оқыту процесінде бірге жүреді, екеуімен де дидактика айналысады. Қазіргі дидактикалық тұжырымдама бағыттары: бағдарламалық, мәселелік, дамыта оқыту (П.Гальперин, В.Занков, В.Давыдов), когнитивтік психология (Дж.Брунер), педагогикалық технология, ынтымақтастық педагогикасы.
Дж.Брунердің жетекшілігімен жүргізілген психологиялық-педагогикалық зерттеулердің негізінде құрастырылған модель тұжырымдамаларды қалыптастырудың кілті ретінде қадамдары анықталды
Эдукология (термин-ағылш.) - дидактиканың дифференциация мен интеграция нәтижесі және білім беру туралы заманауи ғылым.
Алғаш рет «Эдукология» термині 1964 жылы Элизабет Стейнер, кейінірек Кристенсенді ұсынған. 1989 жылы Карлос Оливер бұл терминді негіздеуге әрекет жасады, бұл кейіннен қолдау алған, оның ішінде мұндай танымал педагог-зерттеуші Т.Хусеннің президенті сияқты, оны ақтады.
Зерттеулер көрсеткендей, эдукологияның ғылыми саласы Коммуникацияны дамытудың негіздерін іздеуде әдіснамалық тұрғыдан неғұрлым толық.
Білім беру және білім беру жүйелеріндегі Эдукология-бұл жаңа ғылыми сала.
Эдукология өзінің ғылыми ізденісінде білім беру ғылымын әлеуметтік институт ретінде зерттеуге бағытталған. Оның әдіснамалық негізі-әлеуметтік ғылым ретінде білімге жаңа, тәуелсіз көзқарас.
2
9-10 дәріс
Оқытуды ұйымдастырудың ғылыми негіздері Қарастырылатын сұрақтар:
1. Оқытуды ұйымдастырудың ғылыми негіздері
2. Білім беру мазмұны-оқыту үдерісінің базалық компоненті
Оқытуды ұйымдастырудың ғылыми негіздері.Оқытудың философиялық негізіне сәйкес, мазмұн мен форма өзара байланысты екендігі белгілі.
Философиялық категориялар ретіндегі мазмұн мен форма табиғат пен қоғамдағы байланысты көрсетеді. Мазмұн – құбылыс немесе нысанды құрайтын бір ретке келтірілген элементтер мен үдерістердің жиынтығы. Форма – мазмұнның бар екендігінің және оның көрінісінің, әр түрлі модификациясының тәсілі. Форма мазмұнның сыртқы жағы мен ішкі ұйымдастыруын көрсетеді.
Мазмұн мен форманың өзара байланысы төмендегідей. Мазмұн әрқашан қандай болса да формада көрінеді. Форма да өз кезегінде мазмұнды болып келеді. Мазмұн формаға қарағанда жетекші мәнге ие. Бұл оқыту үдерісіндегі басымдылық мазмұнда дегенді білдіреді. Жұмыстың формасын мазмұнға қарап таңдайды және ұйымдастырады.
Оқытудың әдіснамалық негіздерін құрайтын бірнеше теориялар бар. Солардың бірі – бихвеористік бағыт. Бихевиоризм (ағылш. behaviour - іс-әрекет, Behaviorism) - іс-әрекет дағдысының мәні мен адам психологиясындағы кызметін түсіндіру. Биховиоризм ілімі ХХғ. басында АҚШ-та пайда болған психология ағымы. Олар еш негізсіз, нақты дәлелсіз психологиялық болжаулық теорияларға қарсы шығып, адамның іс-әрекет дағдысын тіке күзету және нақты өлшеу арқылы адам психологиясын анықтауға болады деп есептеді. Олар ішкі толғанысқа сенбеді, тәжірибелік нақты зерттеу әдіснамаларын ұсынды.
Оқыту – күрделі процесс. Ол тұлғаға білім беру, тәрбиелеу және ақыл-ойы мен шығармашылық қаблетін, құзіреттілігі мен дағдысын дамытуды жүзеге асырады. Оқыту - оқушы мен мұғалімнің өзара бірлесіп жасайтын әрекетінен тұратын екі жақты күрделі процесс. Өйткені, оқыту – мұғалімнің білім берудегі негізгі іс-әрекеті болса, ал оқу – баланың өзінің танымдық, практикалық іс-әрекеті. Оқыту – мақсатты үдеріс. Оқытудың басты мақсаты қоғам талабынан туындап, ұдайы өсіп отырады. Оқытудың нәтижелі өтуіне негіз болатын түпнұсқа– мақсаттың жүзеге асуы. Оқыту – жоспарлы үдеріс. Мұғалім оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес таным әрекетінің формасы мен әдістерін жоспарланған, ұйымдастырылған түрде жүзеге асырады. Оқыту – даму негізі. Педагогикалық үдеріс өзіне тән екі белгіні: ағзаныңөзіндік дамуына жүйелі түрдегі көмек және жеке бастың жан-жақты жетілуін түйістіреді.
Оқыту үдерісі мұғалімнің, таным жолындағы оқушылардың қи-мылына байланысты. Оқыту – таным үдерісі. Танымның ерекшелігі оқушыда білімге деген қызығушылығы ұдайы өсіп арта түседі.
Оқыту дамыта және тәрбиелей отырып, жеке адамның таным қабілетін мақсатқа сәйкес жетілдіреді. Оқытудың осындай басты мін-деттерінің бірі – шәкірттердің таным қабілетін дамыту.
Дамыта отырып оқыту – бұл оқушылардың таным іс-әрекет-терін барынша дамыту, яғни олардың ой-өрісін дамыту, өз бетімен жаңа білімді іздеп табуға және оны еркін игеруге үйрету, «ең жақын даму аймағын жасау».
Баланың өзіндік дамуына әсер ететін негізгі фактордың бірі – өзара қарым-қатынас жасау іс-әрекеті. Сөйтіп, оқыту процесі – мұға-лімнің баламен үнемі рухани қарым-қатынаста, ынтымақтастық жағ-дайда болуын қажет етеді. Оқыту үдерісінде оқушы тек мұғалімнің әсерін қабылдаушы ғана емес, оның оқу іс-қимылы мен өзінің психи-калық үдерістерін басқаруы, ұйымдастыра білуі оқытудағы субъекті екенін айқындайды.
Проблемалық оқыту. Проблемалық оқыту – өзіндік дүниетанымын қалыптастырудың барынша өзекті құралы. Проблемалық оқытудың тиімділігі ол білім алушылардың сыни, шығармашылық, диа-лектикалық ойлауын қалыптастыру міндетін шешуден тұрады. Проб-лемалық оқыту логикалық тәсілдер жүйесін немесе жекелеген шы-ғармашылық іс-әрекеттерін, жаңа жағдаятта білімін шығармашылық-пен қолдану біліктілігін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ол шығармашылық тәжірибесінің молаюына, зерттеушілік әдістерді меңге-руіне, практикалық проблемаларды шешуге мүмкіндік береді. Проблемалық оқыту оқудың қажеттілігін, уәжін қалыптастыруға, яғни әлеуметтік құзыреттілігін, адамгершілік, танымдық қажеттілігін құ-руға мүмкіндік береді.
Қазіргі таңда білім беру саласында цифрлық, электрондық оқыту, яғни қашықтықтан оқыту, ақпараттық-коммуникациялық технологиялық құралдардың көмегімен оқытуда жүзеге асырылуда
