Египеттің өлшем бірліктері

Египеттің өлшем бірліктері
Метрология - заттардың салмақтары мен өлшемдерін зерттейтін ғылым.
Бұл өте ежелгі ғылым, өйткені адамдар әрдайым заттардың ұзындығы мен 
өлшемдерін есептеуге тырысқан. Шындығында, метрология пайда болғаннан 
бастап, алғашқы адамзат қоғамдарынан бастап, біздің күндердегі керемет 
қалаларға жеткенге дейін адамдардың күнделікті өмірінің бөлігі болды деп 
айтуға болады. Алдымен адамдар өлшемдерді дене бөліктерінің 
арақашықтығына қарай санады; яғни олар өздерінің аяқ-қолдарын заттардан 
қашықтықты белгілеу үшін пайдаланды.
Мысалы, ежелгі мысырлықтар пирамидалардың өлшемдерін шектеу үшін 
шынтақтарын қолданған; Сондай-ақ, олардың алақан мен бас бармақтарды 
қолданғаны белгілі, бұл өлшем бүгінгі күнге дейін қолданылады және біз 
«дюйм» деп білеміз. Кейінірек басқа өлшеу және салмақ жүйелері құрылды, 
мысалы сантиметр, метр, грамм, килограмм және басқалар. 
Ежелгі Египет өркениеті алғашқылардың бірі болып өлшеу жүйесін құрды. 
Шындығында, ұзындықтың алғашқы бірлігі Ежелгі Египетте жасалған деп 
есептеледі. Онда аты жазылған менің, бұл шынтақ деп аударылады; бұл 
қондырғы шамамен 0,45 метрді құрады. Кейінірек, үшінші Египет әулеті 
кезінде оған басқа шаралар жатқызылды: менің Ол вульгарлық шынтақ деп 
аталды (оның өлшемі қол мен жабық жұдырық арасындағы қашықтықты 
қамтыды) және 0,523 метр болатын «нақты локтя» деп аталатын тағы бір 

жүйе енгізілді (ол вульгарлық локтен ерекшеленді, өйткені ол қашықтықты 
есептеді қол және ашық қол). 
Египеттіктер осы бірліктер жүйесінде ізашар болғанымен, локтя басқа жерде 
өлшеу жүйесі ретінде де қолданылған. Алайда, әрбір шынтақтың өлшемі 
аймаққа қарай өзгеріп отырды. Мысалы, Парсы империясының шынтақшасы 
0,500 метр болса, гректің шынтақшасы 0,463 метрді құрады. 
Ежелгі Египетте парсанг, шем деп аталған ұзындық өлшемдері болған. 
Бір парсанг 1/9 шемге, ал ол қазіргі өлшем жүйесі бойынша 6,98 километрге 
тең. Ал 1 шем 62,82 км. болып саналады. 1 канна 5 адымға немесе 4,07 метрге 
тән.
1 адым - 81,44 см. 
1 зерец – 1 1/3 спитам, ол 34,9 см. 
1 спитам – 1 ½ дихас, ол 26,17 см. 
1 дихас – 2 шесп, ол 17,45 см. 
1 шесп – 4 теб, ол 8,72 см. 
1 теб – 2,18 см. 
Ал ежелгі Египеттік салмақ өлшем бірліктері бойынша төмендегідей 
мәліметтер бар: 
1 кантар = 139,78 кг 
1 киккар = 42,5 кг. 
1 ойпе - 8,5 кг
1 кедет = 9,096 г.
 
 
Пайдаланылған әдебиеттер

1)Давыдович Е.А., Материалы по метрологии средневековой Средней Азии. - 
М., 1970. 
www.google.com
 
2)Сергеев А.Г. Метрология. –М., 2005. 
3)Шевцов В.В. Историческая метрология России. –М., 2007. 
4)Шишкин И.Ф. Теоретическая метрология. Часть 1. –М., 2010.