Әлеуметтік институттардың негізгі түрлері мен функциялары Эссе
жүктеу/скачать 18,72 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «институттану»
- Әлеуметтік институттардың функциялары
- Әлеуметтік институттың қызметі
- Екінші топта
- Келесі топта
- Төртінші топта
|
Әлеуметтік институттардың негізгі түрлері мен функциялары Эссе «Әлеуметтік институт» ұғымы қоғамдық байланыстарды стандарттау, реттеу, заңдастыруды сипаттайды. Ал сол стандарттау, реттеу, заңдастыру процесін «институттану» дейді. Ол заңдастырылған немесе заңдастырылмаған ережелер, принциптер, нормалар мен бағдарларды құрайды. Бұлар адамдардың әрқилы қызметтерін, әркелкі іс-әрекеттерін бір әлеуметтік рольдер мен статустар жүйесіне, іс-әрекеттер жүйесіне ұйымдастыру үшін керек. Батыс социологтарының тұжырымдауынша (Липсет, Блау, Ланберг т.б.), әлеуметтік институттар адамдардың, бұқараның тіршілікте қайталанып тұратын іс-әрекеті мен қызметін, дәстүрі мен дағдыларын, мінез-қылық нормаларын саналы түрде реттеп, тұрақтандырады, жаңартып отырады. Әлеуметтік институттардың негізгі мақсаты-қоғамның дамуы барысында тұрақтылыққа қол жеткізу. Осы мақсатқа сәйкес институттардың функциялары бөлінеді: · қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыру · әлеуметтік процестерді реттеу (әдетте бұл қажеттіліктер қанағаттандырылады).
Әлеуметтік институттардың мақсаты-қоғамның маңызды қажеттіліктері мен мүдделерін қанағаттандыру. Қоғамдағы экономикалық қажеттіліктер бір уақытта бірнеше әлеуметтік институттарды қанағаттандырады, және әр институт өз қызметімен әртүрлі қажеттіліктерді қанағаттандырады, олардың арасында өмірлік (физиологиялық, материалдық) және әлеуметтік (адамның еңбекке, өзін-өзі тануға, шығармашылық қызметке және әлеуметтік әділеттілікке деген қажеттіліктері) ерекшеленеді. Әлеуметтік қажеттіліктер арасында адамның жетістікке жету қажеттілігі-қол жеткізуге деген қажеттілігі ерекше орын алады. Оның негізінде Маклелланд тұжырымдамасы жатыр, оған сәйкес әр адам өзін нақты әлеуметтік жағдайда білдіруге, өзін дәлелдеуге тырысады. Әлеуметтік институттың қызметі: мінез-құлықтың тиісті түрлерін реттейтін нақты нормалар мен ережелер жиынтығы; әлеуметтік институттың қоғамның әлеуметтік-саяси, идеологиялық және құндылық құрылымдарына интеграциялануы; нормативтік талаптардың сәтті орындалуын және әлеуметтік бақылауды жүзеге асыруды қамтамасыз ететін материалдық құралдар мен жағдайлардың болуы. Қоғам — әлеуметтік институттардың біртұтас жүйесі. Әлеуметтік институттардың әрқайсысы өзінің функцияларын, міндеттерін атқара отырып, қоғамның қалыпты тіршілігі мен дамуын қамтамасыз етеді. Қоғамдағы орнына, атқаратын міндеттеріне, қызметінің сипатына қарай оларды ғалымдар бірнеше топқа біріктіре отырып қарастырады. Айталық, бірінші топта — экономикалық институттар. Олар ұлттық және трансұлттық корпорациялар, қоғамдық өндірісті, шикізат өнімдерін өңдеуші барлық зауыт, фабрикалар, экономикалық бірлестіктер, шағын және орта кәсіпорындар мен шаруашылықтар, индустрия және ауыл шаруашылығында қызмет көрсетуші субъектілер, шару шаруашылықтары, экономика институттарын өзара байланыстырушы жүйелер, банктер т.б. Екінші топта — қоғамның саяси ұйымы: мемлекет; саяси партиялар; мемлекеттік емес қоғамдық ұйымдар (халық және оның әркелкі әлеуметтік топтарының өмірлік мүдделерін бейнелеу, шешу немесе оны мемлекет алдына қою, мемлекетпен бірлесе отырып іске асыру). Саяси ұйымның аталған үш элементтерінің (институттарының) қызметтері — қоғамның өркениет жолымен басқарылуын, дамуын қамтамасыз ету және өркениетті даму идеологиясын, стратегиясын жасау, құндылықтарын нақтылау негізінде әлеуметтік ұйымдастыру. Келесі топта — әлеуметтендіру институттары: отбасы, балабақша, мектеп т.б. білім мекемелері, арнайы мәдени қызмет көрсету институттары (театр, әдебиет пен өнер, бұқаралық ақпарат құралдары, музей, кітапхана т.б.). Міндетті қызметтері — жас ұрпақты қоғам мен әлеуметтік уақыт талабына сай жан-жақты тәрбиелеу, әлеумет мәдениетін, денсаулығын, интеллектуалдық рухани байлығын, азаматтық тіршілігін қамтамасыз ету. Төртінші топта — әлеуметтік бақылау институттары: сот жүйесі; ішкі қоғамдық тәртіпті, елдің қауіпсіздігін сақтау, ел іргесін қорғау органдары жүйесі және заңды бұзғандарды түзету мекемелері. Бұлардың қызметінің негізі — заң, Ата заң рухында даярланған заңдық — нормативтік құжаттар. Әрине, заңды оны қорғаушылардың өзі бұзса, өте өкінішті. Сөйтіп, аталған әлеуметтік институттар өзінің тиісті қызметтерін барынша тиімді атқарса, қоғамның жоғары дамыған өкениетті әлеуметтік кеңістік екеніне еш күмән болмайды. жүктеу/скачать 18,72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|