Ген, вртегіге, ел аңы зы на айналып кеткен улы мы

А

ъ о

і ж

т л Ш

'

О  Р И С Ш   А С   И   H  A  H 

А У Д А Г Ғ А Н 

.   Ô T E   ЕА  Й  П Р И Л Н Ж Л Ш

Ш

ч

у

W

t

*

( f / A

-ГКДЗАҚТЫҢ  МЕМЛЕКЕТТІК  КӨРКЕМ 

iSCJWE&tlET  БАСПАСЫ

Э З О П   Т У Р  АЛЫ

Эзоп  грек  халқы ны ң  өте  ерте  зам ан да  өмір  сүр- 

ген,  вртегіге,  ел  аңы зы на  айналып  кеткен  улы   мы- 

салш ыл  ж азушысы.  Өткен  д ә у ір і  өте  ертеде  бол- 

ғандықтан  ба,  Э зоп  жөнінен  шәк  келтірмейтін  ақи- 

ңат,  дәл  деректер  ж оққа  тдн.  Грек  халқы ны ң  кейбір 

тарихшы  гал ы м дары   Э зоп  дейтін  мысалш ыл  ж азу- 

шы  б олған   емес,  хальіқ  өзі  ж асаған  ө з  туындысын 

зам ан  бойына  Э зоп  дейтін  кісі  атының  айналасы на 

жинап,  сол  кісінің  атымен  ж ариялап  отьірған  де- 

ген ді  де  айтады.  А л   Геродоттың,  Плутарктың,  тағы 

басқа  тарихшылардың  айтуынша  Э зоп  б іздің   ғасы- 

ры м ы здан  бұры н  (620—560  ж ы лдары)  өм ір  сүрген. 

Х алы қ  аузы н да — ш еж ірелерде,  ескі  әдеби   нұсқа- 

л а р д а   сақталған  деректер  бойынша  Э зоп  ө зі  Са- 

мосц  И адмон  дегеннің  басы байлы   құл ы   болған,  ол 

кейінірек  Эзопты  босатып  азаттық  берген.  М ұнан 

соң  Э зоп  Л и ди я  патшасы  К резаны ң  сарайы нда  қ ы з- 

мет  еткен,.  Осы  К р еза   патшаға  ңызметі  жағып,  ол 

оны  Д олъф ада  түратын  Д ельф и я  сауегөй іне  (А бы - 

зы на)  сый-зияпат  алып  баратын  елш ісінің  бастығы 

етіп  ж ібереді.  Э зоп  Д ельф и яда  көп  тұрақтай  ал- 

майды.  Әділетті,  ар-ұятты,  иіындықты  сүйетін,  тілі 

ащ ы  Эзоп,  А б и зд ьщ   өзіне  де,  оның  халықты  қанап, 

тонап  жатқан  арсы з,  ұятсыз,  қанағатсыз  алдам п аз

неиіе  түрлі  әули ел ерін е  де  ұнамайды.  Сұм,  сұрқия 

әули ел ердің   әр б ір   ш алы с  басқан  қадам дары н  tua-

лы м паз  көз  шалып  қалып,  іиенеп-мінеп  сы қақ  етуін 

қойм аған  соң,  олар  Э зоп  дін  жолынан  тайған,  қү- 

дайды   сенімді  аяқ  асты  етіп,  балағаттап,  келемеж 

ететін  құдайдан  б езген   адам   деп  айыптап,  биік  жар 

тастан  қүлатып  өлтіреді.

Осы  күнге  дейін  Э зоп  ж азған  деген м ы салдарды ң 

үзы н  саны 650 ге жуық.

Қ езін де  ф ранцузды ң  атақты мысаліиыл ж азуиіы- 

сы,  Лафантинге  де,  оры с  халқы ны ң  үлы  мысалш ылы 

К ры ло вқа  да  алғаіи  үл гі  б ол ған   осы  Эзоп.

Б із  Эзоптың  әр  квзде  оры с  тіліне  ауд а р ы л ға н  

көптеген  м ы салдары нан  іріктеп  73  мысалын  ауд а - 

рып  оқуш ы   жүртшылығының  алды на  тартып  отыр- 

мыз.

Б үл  мы салдар  мысал  жазып  ж үрген  жас  ж азу- 

ш ыларым ыздың  қы сқ а  да,  өткір  м ы салдар  ж азуы- 

на  а з  да  болса  үл гі  болса,  жас  оқуш ы лары м ы зды ң 

назары н  аудары п   б ір   м езгіл   оқы рлы ғы на  ж араса 

ең бегім іздің  жүйесін  тапқаны  деп  білем із.

А ударуш ы .

Е К І  Ж О Л Д А С

О р м а н д а   е к і   ж о л д а с   к е л е   ж а т т ы ,

Э р   т ү р л і   ә ң г і м е   е т іп   ө т к е н   ш а қ т ы .

Б і р   а ю   а л д а н   қ а р с ы   ш ы ғ а   к е л і п ,  

Б ұ л а р ғ а   а у з ы н   а ш ы п ,  т ұ р а   ш а п т ы .

А ю д а н   б ұ л   е к е у і   қ а т т ы   с а с т ы ,

Б і р і   қ а л ы п ,   б і р е у і   т ұ р а   қ а ш т ы ,  

Қ а ш қ а н   ш ы ғ ы п   а ғ а ш қ а   ж а с ы р ы н д ы ,  

Ж о л д а с ы н а   қ а р а м а й ,   қ о р ғ а п   б а с т ы .

Ж о л   ү с т і н д е   б і р е у і   қ а л д ы   т ұ р ы п , 

А м а л   т а п п а й   қ а л у ғ а   м о й ы н   б ұ р ы п . 

Ө л г е н   б о л ы п ,  ж ы ғ ы л ы п   ж а т а   к е т т і, 

Б а с қ а   а й л а   т а п п а с т а н   м ы с ы   қ ұ р ы п .

А л ш а ң   б а с ы п   а я ң д а п   а ю   к е л д і ,  

И і е к е л е п   к е л д і   д е ,  б а й қ а п   к ө р д і .

Қ іс і  д е м і н   а л м а д ы  —   т а с т а й   қ а т ы п ,  

« Ө л г е н   ғ о й »   д е п   ө т т і  д е ,  ж ү р е   б е р д і .

А ю   к е т т і,  а ғ а ш т а н   т ү с т і   с е р ік , 

Ж о л д а с ы н а н   с ұ р а д ы   к ү л і п   к е л і п :  

« Қ ү л а ғ ы ң а   о л   н е   д е п   с ы б ы р л а д ы ,  

Ә д е й і л е п ,  б ү р ы л ы п   ж ү р і п   к е л і п ? »

Ж о л д а с ы   с е р і г і н е   а й т т ы   с о н д а , 

Б ұ р ы л ы п   қ а й т а   т ү с і п   к е л г е н   ж о л ғ а :

5

« Қ и ы н   ж е р д е   ж о л д а с ы н   қ и ы п   к е т е р  

Ж а м а н ғ а , —  д е д і , —   с і р ә ,  ж о л д а с

б о л м а ! »

Қ Ү М Ы РЫ С Қ А   М Е Н   И Н Е А ІК

Қ ұ м ы р с қ а   е ң б е к   е т т і   а л а   ж а з д а й ,  

Ш ұ б ы р ы п   к і р е   т а р т ы п ,   т о б ы н   ж а з б а й .  

Ш іл д е д е   с а р ш а т а м ы з   т а ң д а й   к е п к е н  

А з ы ғ ы н   т а с и   б е р д і   а з б а й - т о з б а й .

А з ы ғ ы н   с а р а й ы н а   қ о й ғ а н   қ ұ й ы п ,

К ү з д е г і   ж а у ы н - с у д а н   д ы м қ ы л   т и і п . 

Қ ү р ғ а т ы п   к ү н   к ө з і н е   к е п т і р м е к к е ,  

А л д ы н а   е с і г і н і ң   қ о й д ы   ү й іп .

Қ а л ж ы р а п   ж а у р а п   т о ң ғ а н   а ш   и н е л ік , 

А л д ы н а   қ ү м ы р с қ а н ы ң   ж е т іп   к е л і п :

—   Қ ы р м а н н а н   к е у с е н   б е р і п ,

қ а р а с п а с а ң ,

Д о с т а р - а у ,   қ а л а т ы н м ы н   а ш т а н   ө л і п ...

К ү м ы р с қ а   с о н д а   а й т т ы   и н е л ік к е :

—   Б і р е у д е н   с ү р а п   а л ғ а н   д ү н и е л і к   п е ?  

Қ а м д а м а й   қ ы с   а з ы ғ ы н   ж а з д а   н е г е  

С а н д а л ы п ,   с а ғ ы м   қ у ы п   ж ү р д і ң   т е к к е ?

—   Ө л е ң н е н   а л а   ж а з д а й   қ о л   т и м е д і ,  

Ж и ю ғ а   қ ы с т ы қ   а з ы қ   ж о л   т и м е д і .

Ә н   с а л ы п   ө л е ң   а й т ы п ,

қ о с ы қ   т а р т ы п ,  

М а с т а н ы п   ү м ы т ы п п ы з   қ ы с т ы   т е г і ...

К ү л д і   д е   қ ү м ы р с қ а л а р   м ы н а   с ө з г е ,

—   Қ ы л ы ғ ы ң ,   и н е л і к ж а н , —

д е д і   —   ө з г е , 

Ж а з а с ы н ,   ж а з   ә н   с а л с а ң ,   қ ы с   б е р е д і ,  

Е р і н ш е к   е ң б е к   е т п е й   б о л с а ң   к е з б е ...

6

БҮҒЫ  М Е Н   ЛАҒЫ

Б ү ғ ы н ы ң   ж а с   б ір   л а ғ ы ,  

С е л т и іп   қ а н а   қ ұ л а ғ ы .  

Ә л д е н е г е   т а ң ы р қ а п  

Ә к е д е н   б ір   с ө з   с ү р а д ы :

—   С е н   н е г е   и т т е н   қ о р қ а с ы н ?  

Қ а р у с ы з б ы с ы н   қ о р қ а т ы н ?  

М ү й і з і ң   б а р   с ү й р і к   т ы м , 

Ө з і ң и т т е н   ж ү й р і к с і ң .. .

Ә к е с і  к ү л і п   с ө й л е д і:

—   Ы п - р а с   с ө з і ң   о р ы н д ы . 

Қ ө ң і л г е   т і п т і   қ о н ы м д ы ,

Ө з і   е м е с ,  и т т і ң  д а у с ы   ғ о й  

Қ а й н а т ы п   ж ү р г е н   с о р ы м д ы .

Е с т і с е м   е с ім   қ а л м а й д ы ,  

О й л а у ғ а   м ұ р ш а м   б о л м а й д ы .  

З ы п   б е р і п ,  з ы т ы п   ж ө н е л е м ,  

Б ә р і н е н   о с ы   з о р   қ а й ғ ы .

Қ А С Қ Ы Р   М Е Н   Т Ы Р Н А

С ү й е к к е   қ а с қ ы р   қ а қ а л д ы ,  

С а п с а ң д а т т ы   с а қ а л д ы ,  

Қ а қ а л д ы   д а   м а т а л д ы .

Ж а н   а л қ ы м ғ а   т а қ а л д ы .

Т а ғ а т ,   с а б ы р   қ ы л м а д ы ,  

Ш а қ ы р ы п   а л ы п   т ы р н а н ы .  

« М о й н ы   ұ з ы н   д о с ,  с ы й ы м   б а р ,  

М ы н а н ы   а л ! »   — д е п   ы м д а д ы .  

Т ы р н а   о й л а н д ы   а л м а қ қ а ,  

С ы й ғ а   б а т ы п   қ а л м а қ қ а .  

Е п п е н   ғ а н а   и іл іп ,

Б а с ы н   с ұ қ т ы   т а м а қ қ а .

I

Б і р   к ө т е р іп   и е к т і,

А л ы п   ш ы қ т ы   с ү й е к т і.

Қ а с қ ы р   ж а н ы   ж а й   т а п т ы ,

А ғ ы т қ а н д а й   т и е к т і .

С о н д а   а й т т ы   т ы р н а ң ы з :

« С ы й ы ң ы з   к ә н е ,  м ы р з а м ы з ?  

Б і р   а ж а л д а н   а п   қ а л д ы м ,

К ө п   с а р а ң д ы қ   қ ы л м а ң ы з ! »  

А қ ы р д ы   қ а с қ ы р   ш а м д а н ы п :  

« С ы й   а л м а қ п ы с ы ң   ж а л д а н ы п ,  

А у з ы м д а   б а с ы ң   т ұ р ғ а н д а  

Қ е т п е г е н г е   ш а й н а л ы п ,

Ы р з а   б о л м а й   т ү р м ы с ы ң ,

Ә л і  к е т п е й   а й н а л ы п . .. »

А Т   П Е Н   Е С Е К

Б і р е у д і ң   е с е г і  м е н   а т ы   б о л д ы ,

Б і р   ж а қ қ а   а п а р а т ы н   з а т ы   б о л д ы .

Е с е к   п е н   а т қ а   ж ү г і н   а р т ы п   а л ы п ,

Ш а ң д а т ы п   к е л е   ж а т т ы   ұ з ы н   ж о л д ы .

Е н т і г і п   е с е к   ж ү г і н   а у ы р л а д ы ,

М о н ш а қ т а п   м о й н ы н а н   т е р   с а у ы л д а д ы  

А я ғ ы н   ш а л ы с   б а с ы п ,   ә л і   қ ү р ы п ,

С о н д а   о н ы ң   а т қ а   ө т ін іп   ж а л ы н ғ а н ы :

« Е й   д о с т ы м ,  ж ү р е   а л м а й м ы н ,   ә л і м

б іт т і,

Ш о й ы н д а й   а у ы р   м е н і қ   ж ү г і м   т і п т і.

Т и т ы қ т а п   д і ң к е м   қ ү р ы п ,   т ұ р а л а д ы м ,  

А л м а с а ң   қ а р а й л а с ы п   б і р а з   ж ү к т і » .

Б ү л   с ө з г е   а т   қ ү л а қ   с а л ы п ,   қ а р а м а д ы .  

О й л а н ы п   т е р е ң і р е к   б а р а   а л м а д ы .  

Ж ы ғ ы л ы п ,   ж о л   ү с т і н д е   о м а қ а с ы п .

Ж ү р у г е   е н д і  е с е к   ж а р а м а д ы .

8

О с ы л а й   е с е к   п а қ ы р   б о л д ы   ш ы ғ ы н ,

И е с і   а т қ а   а р т т ы   б а р л ы қ   ж ү г і н .

Т е р і с ін   д е   е с е к т і ң   т а ғ ы   а т қ а   а р т т ы , 

Т а с т а м а й   ж о л   ү с т і н д е   ж а л ғ ы з   т ү г і н .

Б ұ л   ж а ғ д а й   а т   б а й ғ ұ с қ а   қ и ы н   б о л д ы , 

Ж ы л а д ы   е к і   к ө з і   ж а с қ а   т о л д ы . 

Ж о л д а с қ а   а з   ж ү г і н   а п ,  қ а р а й л а с п а й ,  

Қ а р а ш ы   т і л е п   а л ғ а н   м ы н а   с о р д ы .

ҰРЫ   М Е Н   А Н А С Ы

Д ә п т е р і н   с е р і г і н і ң   ұ р л а п   ж а ң а ,

Ә к е л д і   а н а с ы н а   б ір   ж а с   б а л а .

А н а с ы   қ о й   д е м е д і ,   қ ү п т а д ы   о н ы  

А қ ы р ы н   а р қ а с ы н а н   қ а ғ ы п   қ а н а .

Ұ р л а д ы   е к ін ш і   р е т   б а л а   ш е к п е н , 

Б і л г і з б е й   е ш б і р   ж а н ғ а   т і п т і   е п п е н . 

А н а с ы   о н а н   с а й ы н   м а қ т а д ы   о н ы ,

Қ а р с ы   а л ы п ,   қ а б а қ   ш ы т п а й ,  ж ы л ы

л е п п е н .

У а қ ы т   д ә л   о с ы л а й   ө т е   б е р д і .

Ү р л ы қ к а   б а л а   ү й р е н і п   к е т е   б е р д і . 

А л ғ а н   с о ң   ж а н ы   ү й р е н і п   ж а м а н   іс к е , 

Ү з б е с т е н   о н ы   ө н е р   е т е   б е р д і.

Б і р   к ү н і  қ о л ғ а   т ү с т і  ү р л ы қ п е н е н ,

( Е м е с   п е   ү р л ы қ   т ү б і  қ о р л ы қ   д е г е н ) .  

Ә к е л д і   к о л ы н   б а й л а п ,   д а р ғ а   а с у ғ а ,  

Ж е н д е т т е р   ү р ы п - с о ғ ы п   з о р л ы қ п е н е н .

А н а с ы   ж ы л а п - е ң і р е п   ә б д е н   с а с ы п , 

Ж а қ ы н д а п   к е л е   б е р д і   қ а т а р л а с ы п .

Ұ р ы   а й т т ы : —   Ө з і ң е   б ір   а й т а р ы м   б а р ,  

Б е р і   к е л ,  а н а м , —  д е д і , —   ж а қ ы н   б а с ы п .

9

А н а с ы   ж а н а й   б а с ы п   ж а қ ы н   б а р д ы .  

Е с т і м е к   б о л ы п   с ө з і н ,   қ ұ л а қ   с а л д ы .  

К ө з д і   а ш ы п - ж ұ м ғ а н ш а   ұ р ы   ш а п ш а ң  

Қ ұ л а ғ ы н   б і р - а қ   т і с т е п   қ ы р ш ы п   а л д ы .

А н а с ы   о ң б а ғ а н   д е п   о й б а й л а д ы ,  

О н б а ғ а н   қ ы л ы қ   е д   д е п   б ұ л   қ а й д а ғ ы .  

Ұ р ы   м е н   а н а с ы н ы ң   о қ и ғ а с ы н  

Ж ү р г е н   ж ұ р т   т ы ң д а й   қ а л д ы

м а ң а й д а ғ ы .

О л   а й т т ы   а н а с ы н а   с о ң ғ ы   с ө з і н , 

Т о л т ы р ы п   қ а н д ы   ж а с қ а   е к і  к ө з і н :

—   Д ә п т е р д і   а л ғ а ш   ү р л а п   ә к е л г е н д е  

Б ұ р а с а ң   қ ү л а ғ ы м д ы   қ о й   д е п   ө з ің .

Ү р л ы қ т ы   о н а н   к е й і н   е т п е с   е д ім ,

Б ү л   к ү й г е   м а с қ а р а   б о п   ж е т п е с   е д і м . 

Қ а ғ ы н ы п   қ а р ш а д а й д а н   д а р ғ а   а с ы л ы п ,  

Қ и ы л ы п   к ө к   ж у а д а й   к е т п е с   е д ім ...

С а л м а с а   ж а м а н   і с к е   а л д а н   т ы й ы м , 

Б о л а д ы   н а қ   о с ы н д а й   а р т ы   қ и ы н .

Б о л а р   іс   б о л ғ а н н а н   с о ң   п а й д а с ы   ж о қ ,  

Қ а й ғ ы р ы п   м е й л і ң   ж ы л а ,   м е й л і ң   к ү й і н .

КІСІ  М Е Н   СУ  ИЕСІ

Ш іл д е   д е   с а р ш а т а м ы з  —   ы с т ы қ   қ а т т ы .  

Б і р   к і с і   с у   ж а ғ а л а п   к е л е   ж а т т ы .  

Т а л ы ғ ы п   т а н д а й   к е у і п   ш ө л д е г е н   с о ң  

Т а у ы п   а п   т ө м е н   т ү с т і   б ір   с у а т т ы .

Ш а л қ а р   к ө л   к ө р і н б е д і   ж и е к - ш е т і,  

Т е р б е л і п ,   т о л қ ы н   о й н а п   ж а т ы р   б е т і , 

Қ ы з ы ғ ы н   б ы л а й   қ о й ы п   к ө л д е н   к ө р г е н ,  

К і с і н і ң   с у   і ш у г е   к е т т і   н и е т і.

10

Ж а р л ы   е д і   к ү н ін   к ө р г е н   б а л т а   ш а у ы п ,

А з   н е с іп   с о н а н   ғ а н а   ж ү р г е н   т а у ы п . 

А й р ы л ы п   ж а н д а й   д о с ы   б а л т а с ы н а н ,  

Ж ы л а д ы   к ө з д і ң   ж а с ы н   к ө л г е   с а у ы п .

Ж а н ы   а ш ы п   б а л т а ш ы ғ а   ж а с ы н   т ө к к е н  

Қ а р а д ы   қ а з   б е н   ү й р е к ,  ө т к е н - к е т к е н  

А қ   с а п т ы   а л т ы н   б а л т а   қ о л ы н а   а л ы п  

« С у   и е »   ш ы ғ а   к е л д і   с о л   ж и е к т е н

« М ы н а у   с е н і ң   б а л т а ң   б а ? »   —   д е д і   к е л і п , 

« М е н і к і   е м е с , —   д е д і   о л , —  о н ы   к ө р і п » . 

« М ы н а у   с е н і ң   б а л т а ң   б а ? » — д е п   с ұ р а д ы  

Т а ғ ы   д а   к ү м і с   б а л т а   а л ы п   к е л і п .

« Б ұ - д а ғ ы   м е н і к і   е м е с , — д е д і » . —   Ш ы р а к , 

Б ұ л   б а л т а   м е н і к і н е н   т ы м   а ғ ы р а қ » .

Ү ш ін ш і  ө з   б а л т а с ы н   а л ы п   ш ы ғ ы п , 

« М ы н а н ы   т а н и м ы с ы ң ? ! » — д е д і   с ы н а п .

Қ і с і   а л ы п   « м ы я а у   м е н ін   б а л т а м » , — д е д і. 

Қ у а н ы п   « қ а й д а н   т а п т ы ң ,

қ а л к а м ? »   - д е д і .

v  ***

С у   іш т і  т і з е   б ү г іп   ж а р л а у   ж е р д е н ,  

Ж о л ы   ж о қ   ж а ғ а л ы ғ ы   т а р л а у   ж е р д е н  

Ж ү р г е н д е   к ы с а л а қ т а п - с а с қ а л а қ т а п  

Б а л т а с ы   с у ғ а   т ү с і п   к е т т і   б е л д е н .

11

I

Ж а у д ы р ы п   ж а қ с ы л ы қ т ы ң   б ә р і н   с о ғ а н ,  

Ө з і   д е   б ір   д е м   а л ы п   « ә л қ а м »   д е д і.

К і с і г е   ш ы н ы н   а й т қ а н   р и з а   б о л ы п , 

Н ұ р ы н а   а қ и қ а т т ы н   к ө ң і л і   т о л ы п , 

А л т ы н ,  к ү м іс   б а л т а н ы   с ы й ғ а   б е р іп ,

С у   и е с і  ж о ғ а л д ы   ғ а й ы п   б о л ы п .

Б а л т а ш ы   а у ы л ы н а   к е л д і   қ а й т ы п ,  

К ө р г е н і н   к ө р ш і л е р г е   б е р д і   а й т ы п .

Б і р   к ө р ш і   о ң а й   о л ж а   т а п п а қ   б о л ы п , 

Ж ө н е л д і   б а л т а с ы н   а п   с у ғ а   т а р т ы п .

Б а л т а с ы н   к ө л г е   т а с т а п   к ө р д і   ж ы л а п ,  

О т ы р д ы   к ө л   ш е т і н д е   к ө з і н   б ү л а п ,

« С у   и е »   а л т ы н   б а л т а   а л ы п   ш ы ғ ы п :

« О с ы   м а   е д і   б а л т а ң ы з ! »   —  д е д і   с ы н а п .

« М е н і к і - м е н і к і ! »   д е п   а й қ а й   с а л д ы .

С у   и е с і  м ү н а н   с ы р ы н   б а й қ а й   қ а л д ы .  

Ө т і р і к к е   а л т ы н   б а л т а   б ы л а й   т ү р с ы н , 

Ө з і н і ң   д е   б а л т а с ы н   қ а й т а р м а д ы ,

Қ О Я Н Д А Р   М Е Н   Б А Қ А А А Р

Б а р л ы к   к о я н   ж и ы л ы п ,

С ы р   а й т ы с ы п ,  с ы р л а с т ы .

Б і з д е н   с о р л ы   ж а н   ж о қ   д е п  

М ү ң а й ы с т ы ,  м ү ң д а с т ы .

« А д а м   д а ,   и т   т е ,  б ү р к і т   т е  —  

Б ә р і   д е   б і з г е   б ір   т а ж а л .  

Қ ы р ғ и   д а ,   қ ұ с   т а ,   ж ы л а н   д а  - -  

Б ә р і   д е   б і з г е   б ір   а ж а л .

Б ү й т і п   қ о р   б о п   ж ү р г е н ш е  

Ж а н   а й л а с ы н   қ ы л а й ы қ .  

Б ү ғ а - б ү ғ а   ө л г е н ш е  

Ш ы р т   е т і п ,  ш о р т   с ы н а й ы қ .  

Т і р і   а з а п қ а   к ө н г е н ш е  

Б і р - а қ   ө л і п   т ы н а й ы қ .

Ж ү р і ң д е р ш і ,

ж ү р і ң д е р !

С у ғ а   т ү с і п   ө л е й і к ,

А з а п т а н   а з а т   б о л а й ы қ .

Н е г е   ө л е й і к   д е м е й і к . .. »

О с ы н ы   а й т ы п   қ о я н д а р  

Қ ө л г е   қ а р а й   ж а р ы с т ы .  

Ж е л д е й   е с іп   е к п ін і 

Ж а р ы с ы п   к ө л г е   б а р ы с т ы . 

Қ о я н н а н   қ о р қ ы п   б а қ а л а р  

К ү п - к ү п   е т т і  к ө л ін е , 

Ү р е й л е н і п ,  қ о р қ ы с ы п  

Ә л д е   н е н і д   ж е л і н е .

С о н д а   а й т т ы   б ір   қ о я н :  

« Т о қ т а ң ы з д а р ,

ж а р а н д а р !

Б і з д е н   д е   қ о р қ а қ   б а р   е к е н . 

Б а қ а л а р ғ а   қ а р а ң д а р !

Б і з д е н   д е   с о р л ы ,  ж ү р е к с і з  

Т і п т і   қ о р қ а қ   ж ү р т   е к е н .

Т о б а   қ ы л м а й   о с ы ғ а н .

Ө л у і м і з   м ы л т   е к е н » .

13

И Т ,  Қ О Р А З ,  Т Ү Л К І

Ж о л д а с   б о п   и т   п е н   қ о р а з   ж о л ғ а   ш ы қ т ы , 

К е з б е к к е  д ү н и е н і   м а қ с а т   қ ы п т ы .

Ж о л   ж ү р і п   к е ш к е   д е й і н   а р ы п ,  т а л ы п ,  

Б і р   ж е р г е   қ о н б а қ   б о л ы п   к і д і р іп т і .

Қ о ю - қ о ю   қ а л ы ң   а ғ а ш   ә с е м   к ө р і к , 

Қ о й ғ а н д а й   қ ү й қ ы л ж ы т ы п   қ о л м е н   ө р іп  

А ғ а ш қ а   қ о р а з   ш ы ғ ы п   қ о н а қ т а д ы ,

И т   ж а т т ы   б ір   қ у ы с т а   о н ы   қ о р ы п .

Д е г е н д е   т ү н   о р т а с ы   б о л д ы - а у   а н ы қ ,  

Ж і б е р д і   ә л г і   қ о р а з   ә н г е   с а л ы п .

Б і р   т ү л к і   ж ы л п ы ң   е т і п   ж е т іп   к е л д і ,  

Ә т е ш т і ң   ә л д е қ а н д а й   д а у с ы н   т а н ы п .

Т ү л к і   а й т т ы :

—   Ж е р г е   т ү с ш і,   а с ы л   з а т ы м ,  

Қ ұ ш а қ т а п   к ө р і с е р   е м   к е л с е ң   ж а қ ы н .  

Д а у ы с ы ң   с а з д ы ,   к ү й л і ,   ә с е м   қ а н д а й ,  

К ө р г е м   ж о қ   ө м і р і м д е   с е н д е й   а қ ы н .

—   С ө з і ң е   қ ү л а қ   қ о й д ы м ,   т ү л к і   ш ы р а қ .  

М а қ т а у ғ а   с е н і ң   т і л і ң   ү с т а   т ы м - а қ .  

Т ү с е й і н ,  к ө р і с е й і н ,   е с і к   а ш с ы н ,

Ә у е л і   к ү з е т ш і м д і   о я т   б і р а қ .

Т ү л к і   і з д е п   о я т п а қ қ а   к ү з е т ш і н і ,  

Ж а ң ғ ы р т т ы   т ү н ы қ   т ү н д і   ү р г е н   ү н і. 

Т ү л к і н і ң   д а у с ы н   т а н ы п   и т   о я н ы п , 

Ө л т і р д і   ұ с т а п   а л ы п   ш і р к і н   с ұ м д ы .

Т А У Ы Қ   П Е Н   Қ А Р А Ы Ғ А Ш

Ж ы л а н н ы ң   ж ү м ы р т қ а с ы н   т а у ы п   а л ы п . 

Б а л а п а н   ғ ы п   а ш п а қ   б о п   б а с т ы   т а у ы қ .

Ï4

Ө з   б а л а с ы   с е к і л д і   е м і р е н і п ,

Ш а й қ а п   ж а т т ы   с ү й с ін іп   а у ы қ - а у ы к .

Б ұ л   ж ү м ы с т ы   қ а р л ы ғ а ш   б а й қ а п   е д і,

Б а й к а п   б а с ы н   т а у ы қ қ а   ш а й қ а п   е д і.

—   Е й   а қ ы м а қ ,   а ш қ а н ы ң ,   а л д ы м е н е н  

Ө з і ң д і   ж е р ,   с е н   о н ы   б а й қ а   д е д і.

А Р Ы С Т А Н   Т Е Р ІС ІН   К И Г Е Н   Е С Е К

А р ы с т а н н ы ң   т е р і с і н   е с е к   к и д і.

А р ы с т а н   д е п   а ң   м е н   м а л   б а с ы н   и д і. 

Қ о ш е м е т   қ ы п ,  қ ұ р м е т   қ ы п   а л д ы н а   к е п  

Т і п т і   е р е к ш е   к ө р с е т т і   а р т ы қ   с ы й д ы .

Ж е л   ү ш ы р ы п   ә к е т т і   т е р і   т о н д ы , 

А р ы с т а н ы   б ұ л   ж ұ р т т ы ң   е с е к   б о л д ы . 

А л д а п   ж ү р г е н   а й л а с ы   а ш ы л ғ а н   с о ң  

Ж е г е н і   е с е г і н і ң   к е с е к   б о л д ы .