Жаратылыстану ғылымдары мен педагогикасы
жүктеу/скачать 134,86 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ГЛОССАРИЙ Тақырыбы: Геоморфология
- Материктер
- Шоқылар
- Макропішіндер
- Микропішінтдер
- Геосинклиналды белдеу
- Неритті аймақ
- Экзогендік процестер
- Морфометрия
|
Қазақстан Республикасы жоғары ғылым және білім министрлігі М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті “Жаратылыстану ғылымдары мен педагогикасы” «Биология және география» кафедрасы ГЛОССАРИЙ Тақырыбы: Геоморфология Орындаған: Қожахметова Ө Тобы: ЕП-21-18К Қабылдаған: Амирбеков Е Шымкент 2023 Геоморфология – жер бедерінің құрылысын, шығуын, даму тарихын және динамикалық жағдайын зерттейтін ғылым Материктер - жер бетінің ең ірі дөңес пішіндері. Олардың көп бөлігі құрлықтан тұрады, сонымен қатар материктердің біршама бөлігі дүние жүзі мұхиттық түбін қамтиды. Бедер- эндогендік және экзогендік процестердің өзара қарым-қатынас әрекетінен қалыптасқан құрлық беті және мұхит түбі пішіндерінің жиынтығы. Шоқылар- үшкір төбелі, конус пішінді немесе жұмыр шыңды күмбез тәрізді төмпешіктер. Мегапішіндер жүздеген және ондаған мың шаршы километр ауқымды қамтиды. Бұларға материктер аумағындағы таулы жүйелер және кең-байтақ жазыкқтар, мысалы, Гималай, Альпі немесе Кавказ тау жүйелері, Батыс-Сібір жазығы, Орта Сібір қыраты, Тянь-Шань тау жүйесі, Тибет таулы қыраты т.с.с. мұхит өңірінде ірі-ірі суасты ойпандар мен көтерілімдер жатады. Макропішіндер - мегапішіндердің құрамдас бөлігі. Олардың аумағы жүздеген, мындаған кейде он мыңдаған шаршы километрге дейін жетеді. Макропішіндерге таулы аймақтардың жеке қыраттары немесе ойыс жерлері жатады . Мезопішіндердің аумағы әдетте бірнеше шаршы километр немесе ондаған шаршы километр. Бұларға жотаның тарамдары, жыралар, сайлар, жеке аңғарлар, ірі аккумуляциялық пішіндер (шағыл тізбектері) жатады. Микропішінтдер - ірі пішіндердің бөлшегі болып саналатын кішігірім кедір-бұдыр түрлері мысалы, карст шұңқырлар, эрозиялық қазбалар, ұсақ құм төбелер, көлдеулер және т.б. Нанопішіндер - макро- мезо- және микропішіндердің үстін шиелендіріп бөлшектейтін өте ұсақ кедір-бұдырлар. Геосинклиналды белдеу – жер қыртысынаң ауқымды , өте қозғалмалы , бір бағытқа созылған белдеуі. Абиссалды аймақ – мұхиттар мен терең теңіздердің абиссалдық фауна тіршілік ететін терең ойыстары. Неритті аймақ – теңіз (мұхит) суының жакрық сәулелерімен жақсы қаныққан Батиалды аймақ – материктік қайран мен теңіз түбі (төсеніші) аралығын қамтитын, яки негізінен материктік беткейге жапсарлас орналасқан батиальды фаунаның тіршілік етуіне қолайлы теңіз деңгейі Эндогендік процестер – жердің ішкі энергиясына , ауырлық күшіне және жер айналған кезде пайда болатын күштерге байланысты оның қойнауында жүретін геологиялық процестер. Экзогендік процестер – сыртқы процестер. Күн энергиясы мен жердің өзіне тарту күшіне негізделген неологиялық процестер жинағы. Морфология – Бедер пішіндерінің таралуы мен бөлінуі заңдылығын зерттейді. Морфометрия – белгілі бір өлшем бін немесе дерексіз көрсеткіштер. Рельеф формаларын санда сипаттама әдісімен өлшеу. Генетика – бүкіл тірі организмдерге тін тұқым қуалаушылық пен өзгергіштігін зерттейді. Эолдық процес – жел әрекетінен пайда болатын бедер түзуші процестер. жүктеу/скачать 134,86 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|