Жаратылыстану және география институты тҧңғышбаева З. Б. Цитология және гистология
жүктеу/скачать 6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жҥйке талшықтары
- Миелинсіз (жұмсақ затсыз); 2. Миелинді (жұмсақ затты) Миелинсіз
|
Микроглия – жасушалары микроглиоциттер, жүйке жүйесінің макрофагтары, пішіні сопақша, әрбір ұшынан жуан ӛсінді тарайды. Сүйектің қызыл кемігіндегі моноциттерден дамиды. Микроглиоциттер қозғалмалы, лизосомалары мен Гольджи аппараты жақсы жетілген. Атқаратын қызметтері инфекциядан, зақымдардан қорғау және ыдырау ӛнімдерінен тазарту. Тітіркену процесі кезінде олардың пішіні ӛзгереді, сол кезде оларды дән тәрізді шарлар деп те атайды. Яғни, микроглия қорғаныс қызметін атқарады. Жҥйке талшықтары глиялық қабықшалармен қапталған жүйке жасушаларының ӛсінділері. Жүйке талшықтары ағзадағы орталық жүйке жүйесі ми мен жұлынның ӛткізуші жолдарын құраса, олардан шет жақтарда жүйкелерді құрайды. Жүйке талшықтары мидың ақ затының құрамына кіреді. Жүйке талшығының басты бӛлігін орталық (ӛстік) цилиндрлер құрайды. Олар қабықшамен қапталған. Қабықшасының құрылысына қарай жүйке талшықтарының екі түрі бар: 1. Миелинсіз (жұмсақ затсыз); 2. Миелинді (жұмсақ затты) Миелинсіз жүйке талшығы Шванн жасушаларымен қоршалған бірнеше (7—12) орталық цилиндрлерден тұрады. Жұмсақ затсыз қабықшаның құрамында миелин болмайды. Жұмсақ затсыз жүйке талшығы жұқа дәнекер ұлпалық базальдық мембранамен қапталған. Электрондық микроскоппен зерттегенде талшықтың орталық цилиндрі Шванн жасушасының цитоплазмасына батып тұрғандай, ал жүйке жасушаларының ӛсінділері Шванн жасушаларының плазмалеммасының қос қатпарына ілініп тұрғандай болып кӛрініс берген. Плазмалық мембранада кӛрініс берген қос қабатты мезаксон дейді. Бұл терминді Гассер 1959 жылы ұсынған. Мезаксон мен глиялық жасушалар арасындағы шекара жарық микроскопымен кӛрінбейді. Аксон мен оны қоршаған Шванн жасушасы ӛз бетінше жеке құрылымдар. Олардың саңылаумен бӛлінген мембраналарының ені 10—15 нм құрайды. 172 Жоғары сатыдағы омыртқалылардың Шванн жасушасы бір ядролы, оның цитоплазмасында жақсы жетілген түйіршікті эндоплазмалық тор, Гольджи аппараты және кӛптеген митохондриялардың болатынын электрондық микроскоп анықтаған. Бұл органоидтардың болуы осы жасушалардың белсенділігінің жоғары екенін кӛрсетеді. Миелинді жүйке талшықтары орталық және шеткі жүйке жүйесінде байқалады. Бұл талшықтар жүйке импульстерін ӛте тез және дәл ӛткізеді. Орталық цилиндрге тікелей жанасып, оны қаптап тұрады. Изоляторлық рӛл атқарады деп есептейді. Миелин жүйке талшығын толықтай қаптамайды, белгілі аралықта үзіледі. Үзілген жерін Ранвьенің үзілісі деп атайды (4 - суреттер). Бұл жерлер Шванн қабықшасымен қапталмайды. Жүйке талшықтарының ең соңғы терминальді бӛлігін - жүйке ұштары деп атайды. Олар сезгіш нейрондардағы дендриттердің тармақталған ұштарымен аяқталады. Функциялық ерекшелігіне қарай жүйке ұштарын екіге бӛледі: жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|