Kazakh national pedagogical university after Abai хабаршы вестник bulletin «Тарих және саяси-әлеуметтік ғ ылымдар»

1 

Сауд Арабиясы 

-46.7% 

Ресей 

5.7% 

Ангола 

-35.9% 

Оман 

1.1% 

Ирак 

21.4% 

Иран 

-50.8% 

Кувейт 

-22.3% 

Бразилия 

5.3 

8.6% 

Біріккен Араб Әмірліктері 

5.1 

-7% 

Венесуэла 

5.1 

-30.3% 

Колумбия 

3.1 

92.2% 

Судан  

2.9 

13 

2.3 

14 

1.9 

15 

1 

-69.4% 

Жоғарыдағы  кестеден  2015  жылы  Ресейден  Қытайға  жеткізілген  мұнай  көлемінің  едәуір  артқаны 

арасындағы бәсекелестікті қыздырып, Таяу Шығыстан теңіз жолымен келетін мұнайға деген Қытайдың 

тәуелділігін азайтады [13]. Ресейден мұнай импорттаудың (Ресей мұнайы Қытай экономикасы үшін араб 

мұнайына қарағанда қымбатырақ) Қытай үшін аса маңызды екенін баса айта кеткен жөн. Себебі, Қытай 

осылайша  мұнай  импортын  әртараптандырып,  Таяу  Шығыста  жиі-жиі  орын  алуы  ықтимал 

шиеленістерден туындайтын тәуекелдердің алдын алу мүмкіндігіне ие болады [14]. 

РФ  мен  ҚХР  арасында  ортақ  ерекшеліктердің  бар  болғанына  және  қырғи-қабақ  соғыстан  кейінгі 

кезеңде  екіжақты  байланыстардың  тереңдей  түскеніне  қарамастан,  әлі  де  болса  ашық  бақталастық  пен 

қарама-қайшы  мүдделердің  бар  екені  көзге  батады.  Мәселен,  РФ  мен  ҚХР-дың  шекаралас  жатқан 

аудандарында ҚХР халқының басымдығы және мұның Ресей үшін аса үлкен қауіп тудыруы мүмкін екені 

анық  байқалады.  Дәлірек  айтқанда,  РФ-ҚХР  шекарасының  Ресей  тарапында  7  миллионға  жуық  халық 

өмір  сүрсе,  Қытай  тарапындағы  халық  саны  100  миллионға  жетіп  жығылады.  Бұған  тағы  Қытайдан 

Ресейге  жұмыс  істеу  үшін  келіп,  Ресей  аумағына  қоныстанған  қытайлықтарды  қосқанда  қауіптің 

қаншалықты ауыр екенін сезіну қиынға соқпасы анық. Болжамды статистикалық мәліметтерге қарағанда 

бүгінде 300 мыңнан астам Қытай азаматы Ресейге жұмыс істеу үшін қоныс аударған. Ресейдің бұқаралық 

ақпарат  құралдарында  Қытайдың  саналы  саясаты  арқылы  Ресейдің  Тынық  мұхит  жағалауындағы 

аймақтарын кері қайтарып алуды көздейтіні және сол үшін өз азаматтарына орыстармен отбасы құруға 

һәм іскерлік қарым-қатынас орнатуға демеу беріп, қолдау көрсететіні жиі-жиі айтылуда.  

Десек те, жаһандық күш-қуатынан бас тартқысы келмей отырған РФ қазіргі таңда және орта мерзімде 

Қытаймен достық һәм әріптестік байланыс орнатуға тырысып бағуда. Әсіресе, В.В.Путиннің 2000 жылы 

билік  басына  келуімен  бірге  Ресейдің  бар  мүмкіншіліктерін  пайдаланып,  аймақтағы  мемлекеттермен 

ынтымақтастық  орнатуға  ұмтылып  жатқанын  аңғаруға  болады.  Ресейдің  әскери  базалары  мен  жақын 

маңдағы  елдерге  әскери  технологиялар  сату  арқылы  әскери  салада  басымдық  орнатуды  көздеуі,  атом 

станциялары  мен  мұнай-газ  құбырларының  желісі  арқылы  энергетика  саласында  үстемдікке  қол 

жеткізуге ұмтылуы, маңайдағы елдермен өзара сауда-экономикалық байланыстарын нығайтуға ден қоюы 

және  экономикаларының  бірін-бірі  толықтыруы  өзге  бақталастарына  қарағанда  ресми  Мәскеудің 

аймақтағы ықпалы мен белсенділігінің күшеюін қамтамасыз етпек. Әлбетте, бұл жағдай ұзақ мерзімде РФ 

мен  ҚХР-дың  өзара  қарым-қатынасына  кері  әсерін  тигізіп,  Қытай  билігінің  бұның  алдын  алуға 

бағытталған сыртқы саясат ұстануға бет бұруына әкеп соқтыруы мүмкін. Ендеше, Ресейдің де, Қытайдың 

да  өз  мүдделерін  ескере  отырып,  Орта  Азия  мемлекеттерінің  қажеттіліктері  мен  сұраныстарын 

қанағаттандыруы үшін көзқарастары мен құралдарын ұдайы үйлестіріп отыруы тиіс.  

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар» сериясы, №3(58), 2018 ж. 

155 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 

1. Жизнин С.З. Основы энергетической дипломатии. – Москва:МГИМО, 2013.- с. 32. 

2. Калицкий Ж.Х. Энергетика и безопасность. –Вашингтон, 2005. - с. 142 

3.  Симония  Н.А.  Нефть  в  мировой  политике.  Москва:  Международные  процессы,  2005, 

http://www.intertrends.ru/nineth/001.htm, (дата обращения: 20.10.2017). 

4. Миронов Н.Б. Международная энергетическая безопасность, Москва,2003.- с. 81. 

5. Жизнин С. Российская энергетическая дипломатия и международная энергетическая безопасность 

(геополитика и экономика), // Вестник Российского государственного университета им. И. Канта. 2010 

(1).- с. 24 

6.  Макаров  А.А.,  Лаверов  Н.П.  Предложения  по  уточнению  энергетической  стратегий  России, 

Проблемы национальной безопасности. Москва.-2008. - с. 259 - 270 .  

7.  Moran  D.,  Russell  J.  Energy  Security  and  Global  Politics.  The  militarization  of  resource  management. 

Routledge, 2009. – p. 62. 

8.  Фергюсон  Ч.  Стратегическое  использование  мягкой  силы:  нормативные  направления  китайско-

российского «стратегического партнерства». Журнал стратегических исследований.-2012, 35(2), с. 197-

199 .  

9.  Войнаков  В.  Российско-китайские  отношения:  основные  направления  сотрудничества  в  XXI  веке, 

Центр  стратегических  оценок  и  прогнозов,  URL:  http://csef.ru/ru/politica-i-geopolitica/416/rossijsko-

kitajskie-otnosheniya-osnovnye-napravleniya-sotrudnichestva-v-xxi-veke-6190  ,  21.03.2015,  (дата  обращения: 

15.10.2017).  

10.  MiroslavMareš  and  Martin  Laryš,  “Oil  and  natural  gas  in  Russia’s  astern  energy  strategy:  Dream  or 

reality?” Energy Policy 50 (2012), pp. 436-448;  

11.  A.  Gabuyev,  A  “soft  alliance”?  Russia-China  relations  after  the  Ukraine  Crisis,  European  Council  on 

Foreign Relations, pp. 4-5  

12.J.P.,  Cabestan,  The  Shangai  Cooperation  Organization,  Central  Asia,  and  the  Great  Powers,  an 

Introduction: One Bad, Different Dreams?, Asian Survey, 53(3), 2013, pp. 423-435  

13. T. Tang, China’s natural gas imports and prospects, Durham: Duke University, 2014, pp. 36-38 

14. James Henderson & Tatiana Mitrova, “Energy Relations between Russia and China: Playing Chess with 

the Dragon”,Oxford Institute for Energy Studies,August 2016, pp. 35-37 

 

УДК 327.7  

ГРНТИ 03.01.17 

 

Munassipova M.E. 

1 

1

 Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Department of Economics and Finance, 

Candidate of Economic Sciences, munasipova62@mail.ru 

 

Ydyrys K.S. 

2 

2

Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Department of International Relations, PhD, 

ydyrys.kanat@mail.ru 

 

Ydyrys S.S.

3 

3

 Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Department of Economics and Finance, Doctor of 

Economic Sciences, professor, serikbay-s@mail.ru 

 

жүктеу/скачать 9,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: