Соңғы уақытта мәліметтер базасын басқару жүйелерінің (ДҚБЖ) тұтынушылық сапаларының деңгейі өсті: орындалатын функциялардың әртүрлілігі, пайдаланушыға ыңғайлы интерфейс, бағдарламалық өнімдермен жұптастыру, желі бойынша жұмыс істеу мүмкіндіктері және т. б.
Ең көп сұранысқа ие ДҚБЖ-ның бірі-MS Access. Бұл ДҚБЖ MS Office қолданбалы бағдарламалар пакетіне енгізілген, көп жадты қажет етпейді, пайдалану оңай, сондықтан MS Access Үлкен емес кеңсе бағдарламалары үшін қолданылады.
Кез келген ДҚБЖ ақпаратпен төрт қарапайым операцияны орындай алады:
- кестеге бір немесе бірнеше жазбаларды қосу;
- бұл жазбаларды кестелерден жою;
- бір немесе бірнеше жазбалардағы таңдамалы өріс мәндерін жаңарту операциясы;
- берілген шарт бойынша жазбаларды іздеу.
Барлық операцияларды іске қосу үшін сұрау механизмі қолданылады. Сұраулардың нәтижесі-берілген критерийлер бойынша таңдалған көптеген жазбалар немесе кестелерде редакциялау.
Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі Қазіргі компьютерлік әлемде Microsoft Access ДҚБЖ пайдаланушыға әртүрлі көздерден ақпаратты қолдану және біріктіру үшін көптеген мүмкіндіктер береді. Сонымен қатар, қазіргі уақытта Microsoft Access ДҚБЖ кең қолданысқа ие болды, өйткені ол мәліметтер базасын құру үшін бағдарламалау тілдерін пайдалану кезінде жасалуы керек жұмыс көлемін едәуір азайтады.
Қазіргі уақытта қазіргі электронды технологиялар әлемінде белгілі бір көлемдегі ақпаратты өңдеуді қажет етпейтін компанияны (фирманы немесе ұйымды) елестету мүмкін емес. Ақпарат қажет, бір жерде сақтау керек. Ақпарат динамикалық түрде өзгеруі мүмкін. Бүкіл массивтен белгілі бір критерийлер бойынша деректерді үнемі іріктеу қажет. Деректер базасы кез-келген массивтерді, кез-келген критерийлер бойынша деректерді сақтау, өңдеу, есептеу, сұрыптау, іріктеу және ұсыну үшін арнайы жасалады, сондықтан мәліметтер базасы өте маңызды, өйткені сақталған ақпарат көлемі күн сайын өсіп келеді.
Зерттеу нысаны – мәліметтер базасы, ал зерттеу нысаны-Microsoft Access ДҚБЖ.
Курстық жұмыстың мақсаты-Microsoft Access мәліметтер базасын басқару жүйесінің мүмкіндіктерін зерттеу.
Қойылған мақсатты іске асыру үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:
1) мәліметтер базасы, мәліметтер базасын басқару жүйесі ұғымдарының мәнін мәліметтер базасы мен ДҚБЖ-ны бөлу дәрежесі бойынша, деректерді сақтау технологиясы бойынша, мазмұны бойынша, құрылыс модельдері бойынша жіктеуді зерделеу арқылы ашу;
2) деректердің реляциялық моделінің ерекшеліктерін зерттеу;
3) Microsoft Access мәліметтер базасын басқару жүйесінің ерекшеліктерін зерттеу;
4) Microsoft Access дерекқорының негізгі объектілерін, олардың мақсаты мен құру технологиясын қарастыру;
5) Microsoft Access кеңсе қосымшасы арқылы мәліметтер базасын әзірлеу.
Курстық жұмысты жазу кезінде келесі авторлардың ғылыми еңбектері қолданылды: Бекаревич, Ю.Б. [1], Боровикова В. В [2], Дат к. [3], Днепров, А. [6], Кириллов, В. В. [10] және басқалар.
1. МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕРІ МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
1.1 мәліметтер базасының негізгі түсініктері
Деректер базасы (ДБ) - бұл есептеу жүйесінің жадында сақталатын және объектілердің күйін және олардың өзара байланысын көрсететін арнайы ұйымдастырылған мәліметтер жиынтығы [17].
Деректер базасын электронды файлдар шкафының ұқсастығы ретінде қарастыруға болады, яғни компьютерге енгізілген кейбір мәліметтер жиынтығы үшін сақтау немесе контейнер.
Дерекқордың негізгі мақсаты-жаңа деректерді сақтауды, іздеуді, өңдеуді және қосуды жеңілдету. Деректер базасының дәстүрлі есепке алу әдістерінен артықшылығы 1-кестеде келтірілген.
Кесте 1-мәліметтер базасының артықшылықтары
Критерий Сипаттамасы
Многамдық көп томдық қағаз карталарын жасау және жүргізу қажеттілігі жоғалады
Жылдамдық Компьютер деректерді адамға қарағанда әлдеқайда жылдам таңдап, жаңарта алады, сондықтан оның көмегімен жұмыс барысында туындайтын ерікті сұрақтарға тез жауап алуға болады
Төмен еңбек шығындары адамдарды картотекада қолмен жұмыс жасау қажеттілігінен құтқарады. Компьютер бұл жұмысты адамға қарағанда мыңдаған есе жылдам және сапалы етеді
Өзектілігі қажет болған жағдайда кез келген уақытта дәл және жаңа ақпарат бар
Ұсынылған артықшылықтарды талдай отырып, мәліметтер базасын қолдану жұмыс тиімділігін едәуір арттырады және еңбек шығындарын азайтады деген қорытынды жасауға болады.
Мәліметтер базасымен жұмысты автоматтандыру үшін мәліметтер базасын басқару жүйелері қолданылады.
Деректер базасын басқару жүйесі (ДҚБЖ) – бағдарламалық жасақтама (бағдарламалық жасақтама), оның көмегімен пайдаланушылар мәліметтер базасын анықтай, құра және қолдай алады және оған бақыланатын қол жеткізе алады [3].
Деректер базасы, демек, қазіргі даму кезеңіндегі мәліметтер базасын басқару жүйелері белгілі бір талаптарды қанағаттандыруы керек [19].
1-сурет-мәліметтер базасына қойылатын талаптар
Ұсынылған талаптарға сүйене отырып, мыналарды ескеру қажет:
- дерекқордағы деректер қайталанбауы керек, өйткені бұл жадтың шамадан тыс тұтынылуына және үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу кезінде жүйенің жауап беру уақытының қысқаруына әкелуі мүмкін;
- дерекқорда тек дұрыс деректер сақталуы керек, яғни деректер мәндері сәйкес келетін логикалық шарттар сақталуы керек;
- қолданбалы бағдарламалар сақталған деректерге байланысты болмауы керек;
- деректер схемасы дұрыс жасалуы керек және ақпаратты қосу процесі оны бұзбауы керек;
- деректер рұқсатсыз кіруден қорғалуы керек;
- мәліметтер базасын ұйымдастыру деректерді өңдеудің жоғары жылдамдығын қамтамасыз етуі керек;
- деректерді ДБ-ға ұсыну, ілеспе құжаттама, пайдаланушының ДБ-мен өзара әрекеттесу тәсілі белгілі бір стандарттарға сай болуы керек [19].
1.2. Мәліметтер базасының жіктелуі
Мәліметтер базасын жіктеуді бірнеше түрлі белгілер бойынша жүргізуге болады. Кейбір классификацияларды енгізейік [5].
Ақпаратты ұсыну нысаны бойынша жіктеу 2-суретте көрсетілген.
2-сурет-ақпаратты ұсыну нысаны бойынша мәліметтер базасын жіктеу
Бұл жіктеу мәліметтер базасында сақталған және одан алынған ақпараттың түрін көрсетеді. Картаға түсірудің мүмкін формалары: таңбалар, суреттер, графиктер, динамикалық кескіндер, фотосуреттер және т. б.
3-сурет деректерді ұйымдастыру сипаты бойынша мәліметтер базасының жіктелуін көрсетеді.
3-сурет-деректерді ұйымдастыру сипаты бойынша мәліметтер базасын жіктеу
Бұл жіктеуге символдық ақпарат жатады. Құрылымдалмаған ақпараттың мысалы ретінде семантикалық желілер түріндегі мәліметтер базасы, ішінара құрылымдалған – мәтін немесе гиперсілтемелер түріндегі мәліметтер базасы, құрылымдалған – арнайы жобаланған мәліметтер базасы.
Деректерді сақтауды ұйымдастыру және оларға жүгіну сипаты бойынша жіктеу 4-суретте көрсетілген.
4-сурет-деректерді сақтауды ұйымдастыру және оларға жүгіну сипаты бойынша ДБ-нің жіктелуі
Жергілікті мәліметтер базасы және мәліметтер базасын басқару жүйелері, әдетте, бір Дербес компьютерде жүзеге асырылады және бір пайдаланушының жұмысына арналған. [7].
Таратылған мәліметтер базасы топтық мәліметтер базасы түрінде жүзеге асырылуы мүмкін, олар өз кезегінде жергілікті желіде жүзеге асырылады және бір серверге қосылған мәліметтер базасын пайдаланушылар тобының және ірі кәсіпорындарда жүзеге асырылатын және желідегі аумақтық орналасқан түйіндерді қолдауға мүмкіндігі бар корпоративті мәліметтер базасының жұмысына арналған [4].
1.3 мәліметтер базасын құру модельдері
Деректер моделі-бұл деректерді құрылымдау тәсілі, ол доменнен алшақтықта кейбір абстракция ретінде қарастырылады. Классиктерге келесі деректер модельдері жатады: иерархиялық, желілік және реляциялық. [17].
Деректердің иерархиялық моделі
Иерархиялық модельде деректер арасындағы байланысты реттелген график (немесе ағаш) арқылы сипаттауға болады [11].
"Ағаш" түрі құрама болып табылады. Ол кіші түрлерді ("кіші ағаштар") қамтиды, олардың әрқайсысы өз кезегінде "ағаш"түрі болып табылады. "Ағаш" түрлерінің әрқайсысы бір "тамыр" түрінен және бағынышты типтердің реттелген жиынтығынан тұрады. "Ағаш" түріне енгізілген қарапайым түрлердің әрқайсысы қарапайым немесе күрделі "жазба" түрі болып табылады. Қарапайым " жазу "бір түрден тұрады, мысалы, сандық, ал құрама" жазу " кейбір типтер жиынтығын біріктіреді.
Түбір-бағыныңқы типтері бар және өзі Кіші тип емес тип. Бағынышты тип (кіші тип) - ұрпақ, бірақ ол үшін ата-баба (ата-ана) рөлін атқаратын типке қатысты. Бір типтегі ұрпақтар бір-біріне қатысты егіздер. Жалпы, "ағаш" түрі - "жазу" түрлерінің иерархиялық ұйымдастырылған жиынтығы.
Иерархиялық ұйымдастырылған деректерді манипуляциялаудың негізгі операциялары 5-суретте көрсетілген.
Достарыңызбен бөлісу: |