Климаты тым континеттік: қысы суық, жазы ыстық, қаңтар айының температурасы

Климаты тым континеттік: қысы суық,

жазы ыстық, қаңтар айының температурасы

13°C шілде айының температурасы -25°С. Жа-

уын - шашынның орташа жылдамдық мөлшері

250-300 мм. Өзені: Қараөзен, Сарыөзен,

Мұқыр, Көшім, Қоңырсай.

Көлдері: Жалтыркөл, Бірқазан, Етбатыр,

Қошқар, Қаңбақты, Бесоба, Еділсор, Райым,

Қабыршақты, Тұщыбұлақ, Сарыайдын, Соркөл,

Топырағы: сұр, шалғынды - сұр, құмды

батпақты. Оңтүстігінде сортаңды - құмды.

Өсімдіктер дүниесі: Қамыс - Самар жайылма-

сында қамыс, құрақ, сарсазан, басқа жерлерінде

қарабарақ, ақ жусан, жүзгін, т. б. астық тұқымдас

шөптер өседі. Жануарлар дүниесі: қасқыр, түлкі,

қарсақ, қоян, доңыз, ақбөкен, жабайы шошқа т. б.

Аудан Каспий ойпатында орналасқан. Көпшілік

бөлігі теңіз деңгейінен төмен жатыр. Ауданның

айналасын Қамыс - Самар көлі қоршаған. Ау-

дан көлеміндегі Қамыс - Самар қойнауында су

тасқыны кезінде 80-деген көл болады. Қараөзен,

Сарыөзен, Сүлкен, Кіші өзендер бойында Сары-

айдын, Райым, Тұщыбұлақ, Қаңбақты деп атала-

тын үлкен көлдер бар. Көшім каналы арқылы

келетін су жүйесі арқылы ауданның Пятимар,

Қызылоба, Қисық-қамыс, Жаңаталап, Мортық,

Ка

Кармановка елді-мекендеріне келетін тасқын

Жалтыркөл, Бірқазан, Етбатыр, Қошқар, Қаңбақ

т. б. көлдер бар. Аудан көлдері тұщы, тек жаз ай-

ларында аздап кермектенеді.

Қамыссамар - оңтүстік батысында, Нарын

құмына қарай орналасқан көл. Қамыссамар

облыстың оңтүстік батысындағы көлемді

көлдердіңбірі,

біріктіретін ірі су бассейні. С. Аманжолов көне

түркі тіліндегі «Самар» сөзін «Су бассейні"

деп түсіндірсе, кейбір ғалымдар «Самар» сөзі

«Астау» мағынасын білдіреді дейді. Астау мен

субассейнінің беретін ұғымы бірдей. Сондықтан

қамысы қалың, суқұятын үлкен астаутәрізді көл

- Қамыссамар деп аталған.

Бірқазан

шығысындағы көл.

Едіасор - Жаңақала ауданындағы көл.

Қабыршақты - Көшім өзенінің екінші

атауы. Қабыршақты өзендегі су бақаларының

қабыршақтарына байланысты қалыптасқан.

Олар түлеген кезде ескі қабыршақтарынан

арылады, өзен жағасы осындай қабыршақтарға

толы болғандықтан Қабыршақты атанған.

Қабыршақты өзені Бірқазан көліне құяды.

Көшім өзені - Жаңақала жерімен ағады. Сібір

хандығының соңғы билеушісі Көшім

атына қойылған. XIV - ғасырларда Ал-

тын Орданың құрамынан бөлініп шыққан

Ноғай ордасы, Сібір хандықтары біржола

ыдырағаннан кейін

осы мемлекеттердің

құрамындағы қазақ рулары қазіргі қоныстанған

жерлерінде өз хандықтарын құрады. Хақназар

хан қазақ хандығының құрамына Жайықтың

сол жағасындағы жерлерді, ноғай ұлыстарының

біраз жерін қосып алады. Көшім ханға қарсы

тұру үшін өзбек ханы Абдолла ханмен одақтаса

отырып, Хақназар хан бұрын айырылып қалған

Сауран мен Түркістан қалаларын қайырып ала-

ды. Оңтүстіктен Хақназар ханнан, батыстан Ер-

мактан қысымшылық көрген Көшім хан өмірінің

соңғы кезінде Ноғай ордасын паналаған. Көшім

өзенінің атауы осы деректерді растайды. Жерді

суландыру үшін пайдаланылады.