Өсімдік майларының сипаттамасы және тағамдық құндылығы
жүктеу/скачать 28,08 Kb.
|
|
Өсімдік майларының сипаттамасы және тағамдық құндылығы Өсімдік майы -негізінен глицериннің, қаныққан және қанықпаған бір негізді май қышқылдарының күрделі эфирлерінен (95 – 98%) түзіледі. Одан басқа өсімдік майы құрамында илік заттар, фосфатидтер, фитостериндер, пигменттер және Е дәрумені, т.б. кездеседі. Өсімдік майының құрамы майдың түсі мен дәміне әсер етеді. Өсімдік майына қыша, күнжіт, жүгері, күнбағыс, какао, мақта, жүзім, қауын, қарбыз, т.б. майлары жатады. Өсімдіктердің дәні мен шырынында сімдік майының мөлшері 2 – 3-тен – 70%-ға дейін болады. Өсімдік майының қасиеттері ондағы триглицеридтер түзетін май қышқылдарының құрамына байланысты: сұйық, май тәрізді, кейде қатты, бояулы, кейбірі улы заттар болып келеді. Өсімдік майында холестерин болмайды. Өсімдік майы негізінен тамаққа, сондай-ақ олифа, сыр, жағармай, сабын өндірістерінде, т.б. кеңінен қолданылады.Майдан гормондар (жыныс, бүйрек үстi безiнiң), витамин Д түзiледi.Терi және iшкi ағзалардағы майларқорғаныс қызметiн атқарады. Жылу реттеуге қатысады. Протеинмен қосылысқа түсетін құрылымдық май липопротеиндік кешен түзеді, олар торшалық органелланың түзілуіне қатысады.Майлардың құрамында фосфотидтер,стериндер,майда еритін дәрумендер барМай қышықылдары қаныққан және қанықпаған болып бөлінеді.Қаныққан май қышқылдары жануар майларында қой,сиыр және т.б. көп мөлшерде кездеседіСонымен, майлар тамақтануда энергетикалық және құрылымдық материал ретінде қажет. Одан басқа, олар басқа қоректік заттектердің алмасуында, мысалы А және Д витаминдерінің сіңуіне жағдай жасайды, жануар майлары осы витаминдердің көзі болып табылады. Дегенмен, тамақтануда майдың артық түсуінің жағымсыз жақтары да бар: холестериннің алмасуы бұзылады, қанның ұю қасиеттері күшейеді, семіздіктің, өт-тас ауруының, атеросклероздың дамуына әкелетін жағдайлар қалыптасады. Көпқанықпаған май қышқылдарының артық түсуі бауыр мен бүйрек ауруларына әкеледі.Ең құнды сүт және сүт өнімдерінің құрамына кіретін сүт майлары-сары май,қаймақ,кілегей,мұнан басқа жұмыртқа сары уызында болатын майлар,олар ағза үшін маңызы бар дәрумендерден тұрады.Басқа барлық майлар,мысалы өсімдік майы,шошқа майы-салы,маргарин жоғары калориялы өнімдер болғандықтан,адам тамағында үлкен рөл атқарады.Бір қатар ғалымдардың зерттеулері бойынша,майлар тағамның қажетті құрамдық бөлігі болып табылады.Майсыз диетаға отырғызылған бақылаудағы жануарлардың сырттай қарағанда дағдылы тамақтанып жүрген бақылаудағы жануарлардың айырмашлығы байқалмады,бірақ олардың өмір сүру ұзақтығы қысқа болды.Ағзада майлар май қорлары түрінде жиналуы мүмкін.Мұндай майларға тері асты май қабаты жатады:кейде май кейбір ішкі мүшелерде,мысалы бауырда,бүйректе жиналады.Ағзада майдың жиналуы тек тағамдағы майлар есебінен ғана емес,сонымен қатар ағыл-тегіл көмірсулары мол тамақтану есебінен де боладыМайлар өз құрамы жағынан өте күрделі заттар болып табылады.Ас қорыту өзегінде олар түрлі асқорыту шырындарының әсеріне ұшырайды да,жай заттарға айналады.Майлардың ыдырауы ащы ішекте ішек шырыны мен ұйқы асты безі шырыны ферментінің әсерінен,сонымен бірге өттің қатысуымен жүріп отырады.Майлар әр түрлі қызмет атқарады:Олар энергия көзі болып табылады: 1 грамм май тотыққанда 9 ккал немесе 37,60 кДж энергия түзіледі. 100 грамм май тотыққанда, 107 грамм эндогенді су бөлінеді.Липидтер құрылымдық-пластикалық қызметатқарады, себебі барлық тіндердің торшалық және торша ішілік мембраналардың құрамына кіреді.Майлар А, Д, Е, К витаминдерінің ерітушісі болып табылады, және де олардың сіңуіне жағдай жасайды. Тағамдық майлармен бірге организмге бірқатар биологиялық белсенді заттектер (ББЗ): фосфатидтер, көпқанықпаған май қышқылдары (КҚМҚ), стериндер т.б. түседі.Биологиялық қасиеті жағынан қаныққан май қышқылдарынан қанықпаған май қышықылдары ығыстырады,олар бауырдың қызметі мен жағдайына,май алмасуға теріс әсерін тигізеді,сонмен бірге атеросклерозды дамуына себебін тигізеді.Қандағы холестерин мөлшерінің жоғарлауы жоғары калориялы тамақтанумен қатар қаныққан май қышықылдарына бай жануар майларының бір мезгілде түсуіне байланысты Табиғи өсімдік майларының тағы бір айырмашылығы – ағзаға қажет F дәруменінің жоғарылауы. Оның жетіспеушілігі бірінші кезекте асқазан -ішек жолдарының шырышты қабығына теріс әсер етеді. Ф витаминінің тұрақты жетіспеушілігі тамырлы ауруларға (склероздан инфарктке дейін), вирустар мен бактерияларға төзімділіктің төмендеуіне, бауырдың созылмалы аурулары мен артритке әкеледі. Денсаулықты сақтау үшін сіз күніне кем дегенде 15-20 г тазартылмаған қарасора, зығыр, күнбағыс немесе кез-келген басқа өсімдік майын тұтынуыңыз керек! Есіңізде болсын, профилактикалық және терапевтік әсерді 40-45 ° C аспайтын температурада суық басу әдісімен алынған өсімдік майларын тұтынудан күтуге болады – қара, иісті, үлкен шөгіндімен, тазартылмаған майлар деп аталады. Бұл дәмді және өте пайдалы май. Бірақ оның бір маңызды кемшілігі бар. Биологиялық белсенді, тірі бола отырып, ол тез бұлттанады, ащы, ащы болады, ауада, жарықта және жылы тотығады және пайдалы қасиеттерін тез жоғалтады! Негізінде әр түрлі тазартылған өнімдер бөлшек саудада, яғни тазартылған майларда ұсынылады. Қайта өңдеу кезінде мұнай өндірушіге қажет емес қоспалардан және қоспалардан тазартылады, бірақ сонымен бірге ол өзінің дәмі мен иісін, сонымен қатар барлық пайдалы қасиеттерін жоғалтады. Дәл осы себепті тазартылған майды әркім ұнатпайды. Кейбір адамдар табиғи өнімнің иісі мен дәмін жақсы көреді және тазалау оған зиянды деп санайды. Коэнзим Q10 кешені» өсімдік майы қоспасы:Айқын көрсетілген антиоксиданттық әсерге ие.Жасушалық деңгейде энергия бөлуге әсер етеді.Жүйке және жүрек-қантамыр жүйесіне оңтайлы әсер етеді.Иммундық жүйені нығайтады.Күнделікті тағамдық рационға қосымша ретінде тұрақты тұтыну үшін жарамды.Күнделікті тағамдық рационға қосымша ретінде тұрақты тұтыну үшін жарамды.Қабылдау ұзақтығы шектелмеген.Қарсы көрсетілімдер: өнімнің компоненттеріне жеке төзімсіздік.Қарсы көрсетілімдер: өнімнің компоненттеріне жеке төзімсіздік. 1 порцияның тағамдық құндылығы: 7 ккал/ 30кДж. Қаптамада – 500 мг-нан 60 капсула. Коэнзим – ағзадағы энергия көзі. Дәл осы зат барлық жасушалық энергияның 95%-ын өндіруге қатысады. Бірінші кезекте оған жасушаларды өмір сүру мерзімі тәуелді, ол дегеніміз, барлық мүшелердің саулығы, жастығы және қалыпты қызмет етуі.Ағзадағы коэнзим мөлшерінің төмендеуі невроз, депрессия, созылмалы шаршау, жүрек-қантамыр жүйесі жұмысының нашарлауы себебі болып табылуы мүмкін.Жарамдылық мерзімі: қаптамада көрсетілген өндірілген күннен бастап 18 ай.Жарамдылық мерзімі: қаптамада көрсетілген өндірілген күннен бастап 18 ай. 160-тан 200 ° C-қа дейінгі температурада ыстық өңдеу арқылы алынған тазартылған майлар биологиялық белсенді элементтерден және дәрумендерден құралған, сондықтан олар бұзылмайды. Оларды жеңіл бөтелкелерде ұзақ уақыт сақтауға болады, олар күн сәулесінен қорықпайды. Өсімдік майларының бай таңдауы және импорттық жапсырмалардағы әрқашан анық емес атаулар бізді жиі алаңдатады. Сатылымда сіз амарант, зәйтүн, күнбағыс, соя, жүгері, жержаңғақ, күнжіт, рапс, пальма майы, жүзім майы, қара зире және т.б. Бұл майлардың айырмашылығы неде және сол немесе басқа өсімдік майын таңдағанда нені басшылыққа алу керек? Табиғи майдың биологиялық құндылығы F дәрумені мен полиқанықпаған май қышқылдарының, сондай-ақ A, D, E дәрумендерінің құрамымен анықталады. Өсімдік майларын өндіруде негізгі шикізат ретінде майлы мәдениеттер мен кейбір өсімдіктер ұрықтары пайдаланылады. Сонымен қатар басқа өсімдіктердің екіншілік өндірісінде алынатын өнімдер ( жүгері ұрықтары, корианда шығындары, жүзім сүйектері, кейбір сүйекті ұрықтардың тұқымдары). Өсімдік майны өндірудегі негізгі шикізат ретінде бір жылдық өсімдіктер алынады. ( соя, күнбағыс, рапс және т.б.), олар әлемдік май өндірісінде шикізаттың 80%нан жоғары үлеске ие. Ал, көпжылдық өсімдіктерге (оливковове ағашы, кокос және май пальмалары) ол үлестің 20%-ы тиеді. Құрамындағы майға байланысты ұрықтарды негңзіг 3 топқа бөледі: Майлылығы жоғары, яғни құрамындағы майы 30%дан жоғары(рапс, арахис, күнбағыс) Майлылығы орташа, құрамындағы майлылығы 20 - 30%(лен, мақта) Майлылығы төмен, құрамындағы май 20%дан төмен(соя) Қазіргі заманда майдың өндірістік орындарында негізгі шикізат бірі болып соя бұршақтары табылады. Оның бір жылда дианлуы 90млн тоннаға дейін барады, оның 15млн. тоннасы Бразилияның үлесіне тиеді. Өсімдік майы шикізатының химиялық құрамы, %
жүктеу/скачать 28,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||