Психолингвистиканың кейбір зерттеу бағдарламалары

Кез-келген  психолингвистиканың  бағдарында  бала  тіліне  әдетте  ерекше  кӛңіл 

аударады. Ең негізгісі таза құбылыстық қатынас: бір бала тілінің дамуы (мүкіншілігінше 

тілдің барлық қабаттары қамтылады) немесе белгілі бір даму кезеңінде кӛптеген балаларға 

тән  жеке  құбылыстар  зерттеледі.  Сонымен,  зерттеушілерді  баланың  алғашқы  «сӛздер» 

толғандырады.  

Бұлар әдеттегі қабылдаудағы сӛздер емес, бір мезгілде баланы қоршаған әр түрлі 

адамдарға,  жағдайларға  қатысты.  Баланың  «дай»  (бер)  сияқты  кӛптеген  дыбыстық 

тіркестер  сӛз  ретінде  емес,  бүтін,  контекстте шарттанған  сӛйлем  (высказывание)  ретінде 

қызмет  атқарады.  Сол  бір  сӛздің  астарында  «мен  ашпын»,  «маған  сенің  кӛңіл  бӛлгенің 

қажет»,  «мына нәрсені  ұстағым келеді» сияқты сӛйлемдер жатуы мүмкін. Сӛзжасамдағы 

бала  тілінің  неологизмдерін  зерттеуге  кӛп  кӛңіл  бӛлінеді.  Баланың  есімдік  жүйесін 

меңгеру  үрдісі,  әсіресе,  І  жақ  есімдігін  дұрыс  қолдану  зерттеушілердің  қызығушылығын 

тудырады.  Жеке  сұрақ  болып  белгілі  бір  кезеңдегі  балалардың  байланысы  бар  мәтінді 

құрудағы қиындықтарын зерттеу қойылды. Бала тілін зерттеудегі ең маңызды орын тілді 

кез-келген логикалық әрекет жасауға ұтымды пайдаланатын таңбалар жүйесіне берілді. 

  Категориялану процесстерін зерттеу: Дж.Брунер және Э.Роштың зерттеу