САБАҚ:
|
Мектеп: № 17 орта мектеп
|
|
Күні:
|
Мұғалімнің аты-жөні: Бакирбаева Ж.С
|
|
Сынып: 9
|
Қатысқан оқушылар саны:
|
Қатыспағандар:
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
«Мен-мен едім, мен едім» өлеңінің негізгі идеясы
|
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары
|
9.1.3.1 көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау.
|
Смарт мақсаты
|
Оқушылардың барлығы: Махамбет өлеңдерінің ерекшеліктерін танып біледі.
Оқушылардың көпшілігі: көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтайды.
Оқушылардың кейбіреуі: жырдан өмірлік қағида шығара алады.
|
Құндылықтарды игерту
|
Бір-бірін құрметтеуге, бір-бірінің сөзін тыңдай білуге, көмек беруге дайын тұруға машықтандыру.
|
Пәнаралық байланыс
|
Қазақстан тарихы
|
|
|
Дескрипторы
|
Жырдан дәлел келтіре алады.
Жырдан өмірлік қағида шығара алады.
Өз ойын қорытындылай алады.
|
Тілдік
міндеттер
|
Пәндік лексика мен терминология:
Оқушылар түсінеді және сипаттайды...
Диалог және жазылымға пайдалы тіркестер:
Менің байқағаным,...Менің ойымша,... Мен ойлаймын...
«Махамбет бұрынғы, соңғы қазақ ақындарының ішіндегі ең бір күштісі деп саналуға тиіс. Махамбет жырлары өз заманындағы ең қанды, ең әсерлі сөз, көпшіліктің өз үні, өз тілі, өз арман талабы, ерлік, елдік, батырлық, тарихи жыр
|
Осыған дейін меңгерілген білім
|
Махамбет Өтемісұлы
|
Жоспар
|
Жоспарланатын уақыт
|
Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер (төменде келтірілген жазбаларды жоспарланған әрекеттермен алмастырыңыз)
|
Дереккөздер
|
Сабақтың басы
5 минут
Сабақтың ортасы
15 минут
5 минут
10 минут
5 минут
|
2. Ой шақыру. Жыр мәтіні бойынша түрткі сұрақтар жауап беріңіз?
«Жұқа, қалың сұрақтар» әдісі бойынша сұрақтар қою.
Мағынаны тану кезеңі.
Исатай-Махамбет көтерілісі туралы не білесіңдер?
Ол қай кезде, қай жерде болды?
Махамбеттің ата тегі туралы не білесіңдер?
Махамбеттің қандай шығармаларын білесіңдер?
Махамбеттің бейнесі қалай суреттеледі? (Бойы-165 см, шашы, қасы, мұрты, сақалы қара, бетінде дағы жоқ, қой көзді)
Махамбеттің қандай қасиетін ерекше атап айтар едің?
1.
2.
6.
Махамбет Өтемісұлы
3.
5.
4.
Бағалау критерийі
|
Дескрипторлар
|
Шығарманың тарихи және көркемдік құндылығына баға беру.
|
1.Жырдан дәлел келтіре алады.
|
2.Жырдан өмірлік қағида шығара алады.
|
3.Өз ойын қорытындылай отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға бере алады.
|
.
Махамбеттің ақындығы, поэзиясындағы ерлік тақырыбы, ереуіл жырлары туралы жалпы түсінік беру арқылы қорытындыланады,
Азаттық үшін күрескен ерлер қандай болу керек?
Ерлер қандай қиындықтарға шыдауы керек?
М – менің мақсат – мұратым
А – асқақ арманым
Х –халқыма
А – аңсаған азаттығын
М – мәңгілік
Б – бостандығын
Е – ел
Т – тәуелсіздігін тарту ету.
Сұрақтар:
Қарапайым сұрақ. Махамбеттің келбеті қалай суреттелген ?
Анықтамалық сұрақ. Махамбет өлеңдерін ата
Интерпретациялық сұрақ. Махамбеттің Исатайға арналған өлеңі қандай ?
Шығармашылық сұрақ. Махамбет қандай адам болған ?
Бағалау. Махамбет өлеңдерінен өзіңе қандай әсер алдың?
Топтық жұмыс.
1.Ізденімпаздар тобы.
2.Сұрақ қоюшылар тобы
3.Зерттеушілер тобы
Ізденімпаз тобының оқушылары жыр үлгісіндегі сюжеттік оқиғалардың өрбитін тұстарын жазып оқиды.
Махамбеттің өзі Жәңгір ханның ордасында болып ханның баласы Зұлқарнайға қамқоршы болған.Бір жарыс әңгімеде, теріс бағытқа түсіп Жәңгір Махамбетке “Құл саған да билік керек пе?”-деген. Содан олардың жолдары айырылысқан.
Қане, жырдан оқып қарайық!
Хан баласы ақ сүйек
Ежелден табан аңдысқан
Ата дұшпан сен едің
Ата жауың мен едім. Жыр оқиғасында,Махамбеттің хас батырлығы, ер журектілігі жайлы тұсына тоқталады.
Кәр қылар деп ‘’тақсыр-ау’’
Аяғыңа бас ұрман.
Байеке ‘’сұлтан’’ аксуйек,
Қыларың болса,кылып қал.
Кундердің куні болғанда
Бас кесермін жасырман.
Әділдік пен шындыкты,нақ та айкын айта алатын қара қазан,сары бала,еркін жаткан елдің ғана үшін қылыш сермеген Махамбеттің қарапайым кісі еместігі,ерен ерлігі мен адамгершілігі мына тұстарынан байқалады.
Еділдің бойы ен тоғай.
Ел қондырсам деп едім.
Жағалай жатқан сол елге.
Мал толтырсам деп едім
Өлеңде Махамбет озінің батырлығы мен қоса елінің тағдырын қоса ойлайтынын корсетеді.Бұдан батырдың кандай тұлғада екенін аңғарады
3-топ Ізденімпаз
Өлеңнен Махамбеттің Баймағанбет сұлтанға айтқан хзілді создерін,ақынның бітіспес өшпенділігін білдіретін батыл пікірлерін тауып оқиды.
Байеке,сұлтан ақсүйек,
Қыларың болса қылып қал.
Кундердің күні болғанда.
Бас кесермін жасырман-деп батыл айта отырып,келешектегі жарық күнді дәл корсете алды.
Еңсесі биік ақ орда.
Еріксіз кірсем деп едім.
Керегесін қиратып
Отын етсем деп едім...-деп Махамбет,бармағын тістеп нали отырып айтса да,әр созінен оқ,аузынан жалын шашқанын батыл пікірлерінен аңғарамыз.
2.Махамбеттің өзімен Баймағанбет сұлтанды салыстырған теңеу сөздерін,тағып олардың айырмашылығын аңғарамыз.
Бекініп садақ асынған,
Біртіндеп жауды қашырған
Құйқылжыған құла жирен ат мінген;
Құйрық, жолын шарт туйген.
Мен кескекті ердің сойымын
Кескілеспей бір басылман.
Алдыңа келіп тұрмын деп,
Ар,намысымды қашырман.
Сүйегім тұтам қалғанша,
Тартылмай сөйлер асылмын.
Ай,тақсыр-ау,ай,тақсыр,
Бойың жетпес биікпін
Бұлтқа жетпей шарт сынбан...
Айта келген сөзім бар,
Не қылсаңда жасырман
Шамдансам жығар асаумын,
Шамырқансам сынар болатпын.
Махамбет өзінің бейнесін таныту үшін әсерлей суреттеді.Бұдан батырдың қандай тұлғада екені аңғарады.
Соңынан ‘’ сұрақ қоюшылар тобы сұрақтар қояды?
Исатай-Махамбет котерілісі туралы не білесіңдер?
Ол қай кезде,қай жерде болды?
--Асқақ әуелімен Исатай басшының соңынан ерген ереуіл ақыны Махамбет болды.Намысшыл батыр,әрі өр ақын Махамбет өктелдікке,озбырға өрттен жаны шиыршақ ата,ереуілдене Алтай беріп,майданда Исатаймен бірге шығуға бел байлады.1836 жылы 14 сәуір куні Қиялмала деген жерде болды.
- Махамбеттің ата тегі туралы не білесің?
- Махамбеттің арт атасы Қызылбас (парся ) жұртынан.Парсының нәдірше деген патшаның баласы екен, дарияда серуен салып жүргенде кемесі жарылып,Каспий теңізінің бергі бетіне ығып шығады.Баланың аты Құланияз екен.
- Махамбеттің әкесі әкесінің әкесі кім?
Беріш руынан шыққан.Жайық атадан-Дәулет,-Тұмаш,-Жаубасар-Күлмәлі.Ол Құлниязды-Күлмегі деп кеткен.Күлмәлінің қазақ әйелінен-Шыбынтай,Өтемістен-Махамбет дүниеге келген.
-Махамбет қандай дүниеден шыққан?
Махамбетің әкесі Өтемісұлы Жайықтың бергі бетінде Айшуақ хандық құрған тұста беделді бидің бірі болған.
-Махамбет Өтемісұлы қашан,қай жерде дүниеге келді?
1803жылы Орал облысының Орда ауданында,Нарындағы Бекетай құмында дүниеге келген.
-Махамбеттің қандай шығармаларын білесіңдер?
‘’ Ұлы арман’’,”Еңселігім екі ел”,”Атадан туған аруақты ер”,”Мінгені Исатайдың Ақтабан-ай!”,”Исатайдың сөзі”,т.б.
-Махамбеттің жанұясы тураллы не білесің?
Махамбеттің Ұлтуған,Типан дейтін екі әйелі Махмұт, Нұрсұлтан деген екі баласы болған.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
