Әдіс дегеніміз не? Әдіс бір нәрсені орындаудың немесе белгілі бір мақсатқа жетудің жүйелі немесе ұйымдастырылған амалын білдіреді. Бұл белгілі бір тапсырманы немесе мәселені шешу үшін орындалатын қадамдар жиынтығы. Сондай-ақ, әдіс әртүрлі салаларда кеңінен қолданылады. Тұтастай алғанда, әдіс-бұл бағдарламалауда, ғылыми зерттеулерде, мәселелерді шешуде немесе кез-келген басқа салада болсын, тапсырманы орындау үшін қолданылатын құрылымдық тәсіл немесе нұсқаулар жиынтығы.
Салыстырмалы тарихи әдіс-бұл әлеуметтік ғылымдар саласында, әсіресе тарихта, антропологияда және әлеуметтануда әртүрлі уақыт кезеңдеріндегі қоғамдар мен мәдениеттерді зерттеу және талдау үшін қолданылатын тәсіл. Ол заңдылықтарды анықтау, себеп-салдарлық байланыстарды түсіну және адамның мінез-құлқы мен әлеуметтік өзгерістері туралы жалпылау жасау мақсатында тарихи оқиғаларды, институттар мен әлеуметтік құбылыстарды салыстыруды және салыстыруды қамтиды. Бұл әдіс салыстырмалы талдау мен тарихи талдау элементтерін біріктіреді. Салыстырмалы талдау екі немесе одан да көп жағдайлардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын зерттеуді қамтиды, ал тарихи талдау белгілі бір уақыт кезеңіндегі нақты оқиғалар мен олардың контекстін түсінуге бағытталған. Салыстырмалы тарихи тәсілді қолдана отырып, зерттеушілер қоғамды қалыптастыратын факторлар мен олардың уақыт бойынша эволюциясы туралы тереңірек түсінік ала алады.
Салыстырмалы тарихи әдіс әдетте бірнеше кезеңдерді қамтиды:
-Істерді таңдау: зерттеушілер зерттеу сұрағы немесе гипотеза үшін маңыздылығына қарай зерттеу үшін белгілі бір қоғамдарды, аймақтарды немесе уақыт кезеңдерін таңдайды.
-Ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау: зерттеушілер ортақ белгілер мен сәйкессіздіктерді анықтау үшін Саяси жүйелер, Экономикалық құрылымдар, мәдени тәжірибелер немесе Әлеуметтік институттар сияқты таңдалған жағдайлардың әртүрлі аспектілерін салыстырады.
-Контекстік талдау: зерттеушілер байқалған ұқсастықтарға немесе айырмашылықтарға әсер етуі мүмкін саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени жағдайлар сияқты факторларды ескере отырып, әр жағдайдың тарихи контекстін талдайды.
-Себеп-салдарлық механизмдерді анықтау: зерттеушілер бақыланатын заңдылықтарды түсіндіретін негізгі себеп-салдарлық механизмдерді ашуға тырысады. Олар зерттелген жағдайларда байқалған нәтижелерге әсер етуі мүмкін әлеуметтік, экономикалық немесе саяси процестер сияқты ықтимал түсініктемелерді іздейді.
-Жалпылау және теориялар: көптеген жағдайларды салыстырмалы талдау арқылы зерттеушілер әлеуметтік құбылыстар, тарихи процестер немесе адамның мінез-құлқы туралы жалпылау немесе теория жасауға тырысады.
Салыстырмалы тарихи әдіс саяси революциялар, әлеуметтік қозғалыстар, Экономикалық даму, мәдени өзгерістер және институттардың эволюциясы сияқты көптеген тақырыптарды зерттеу үшін қолданылды. Бұл зерттеушілерге жеке жағдайлық зерттеулерден асып түсуге мүмкіндік береді және тарихи процестер мен олардың нәтижелеріне кеңірек көзқарас береді.