Тақырыбы: Білге қаған ескерткіші тіліндегі сын есімдер. Сын есімдердің грамматикалық класс ретінде қалыптасуы. Сын есім жасайтын аффикстер. Сын есімдердің дамуындағы адьективация мен трансформация. Шырай категориясы
Тақырыбы: Білге қаған ескерткіші тіліндегі сын есімдер. Сын есімдердің грамматикалық класс ретінде қалыптасуы. Сын есім жасайтын аффикстер. Сын есімдердің дамуындағы адьективация мен трансформация. Шырай категориясы.
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Мақсаты: Студенттерге сын есімнің қалыптасу жолдары мен зерттеу тарихына мән беру. Көне түркі тілі мен қазіргі қазақ әдеби тілімен салыстыра отырып Білге қаған ескерткішінен мысалдар келтіру. Сонымен қатар сын есімнің дамуына байланысты тақырып бойынша берілген терминдердің мағынасын ашу. Шырай категориясы бойынша ақпарат беру.
Транспозиция түрлері Жалпы тіл білімінде сөз таптарының бір-біріне ауысуы конверсия, трансформация, транспозиция, субститутция т.б. атаулармен аталады. «Транспозиция (лат. transpositio – алмастыру, ауыстырып қою) ағыл. transposition, фр. Transp ositio, нем. lautversetzung – 1. Бір тілдік единицаны екінші тілдік единицаның орнына қолдану, мысалы, осы шақ формасының орнына өткен шақты, сұраулы сөйлемнің орынына хабарлы сөйлемді қолдану. Сол сияқты метафоралық және басқа да ауыс мағыналардың негізінде де транспозиция жатыр.2. Сөздің басқа сөз табы функциясында қолданылуы, сөздің бір парадигматикалық кластан (сөз табы) басқаға ауысуы. Транспозиция сөзжасамның аффиксіз тәсілі және де басқа тәсілдердің көмегімен іске асады. Транспозиция түрлері: субстантивтену (зат есімге өту), адъективтену (сын есімге өту), вербалдану (етістік қатарына өту), адвербиалдану (үстеуге айналу), прономиналдану (есімдікке өту), конъюнктену (шылауға өту)» [6, 385]. Сөздікте келтірілген осы анықтамадан байқалып тұрғандай, лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған зат есімдер, яғни субстантивтену тәсілі транспозициядан келіп шығады.
“Интеллект картасы” әдісі
