Талдаудағы сандық әдістер пәні бойынша Ғылыми жоба Тақырыбы
жүктеу/скачать 4,5 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі бөлім: 4.1 Сипаттамалық статистика бойынша талдау бағыттары
|
Талдаудағы сандық әдістер пәні бойынша Ғылыми жоба Тақырыбы: Қазақстандағы мал шаруашылығы саласының көрсеткіштерін сандық әдістер арқылы талдау Орындаған: Қабылдаған: Муханбетова С.М. Алматы, 2023 Кіріспе: Қазіргі уақытта Қазақстанда мал шаруашылығы саласына ерекше көңіл бөлінеді. Қазақстан халқы ежелден көшпелі халық болып саналды, орасан зор жайылымдық жерлер адамдарға экологиялық таза жағдайда мал өсіруге мүмкіндік берді. Қазақстан мал шаруашылығы өнімдерін экспорттауда, әсіресе ет жеткізуде үлкен әлеуетке ие. Елде орасан зор табиғи жайылымдық жерлердің болуы бәсекеге қабілетті және, ең бастысы, экологиялық таза мал шаруашылығы өнімдерін өндіруге тамаша мүмкіндік береді. Мал шаруашылығы қазақтардың тұрмысының негізі, көшпелі халық өмірінің маңызды жағы болды. Мал шаруашылығы көшпенділердің азық-түлікке (ет, сүт және сүт өнімдері), киімге (былғары, жүн), тұрғын үйге (киіз үйге, киізге және т.б.) қажеттіліктерін қанағаттандырды. Жайылымдық мал шаруашылығының дамуына кең жайылымдық жерлердің болуы ықпал етті (ХІХ ғасырдың аяғында табиғи жайылымдардың астында 182 млн га жер алынды). Негізінен қой, жылқы, түйе және ірі қара өсірілді. XIX ғасырдың басында Орталық Қазақстанда жүргізілген мал басының санын анықтау экспедициясының мәліметтері бойынша, мал басының құрылымында қойлардың үлесі күрт басым болды. ХХ ғасырдың басында ірі қара мен жылқының үлесі артты. XIX—XX ғасырларда Ресейден қоныс аударушылардың пайда болуымен мал шаруашылығының жаңа саласы — шошқа шаруашылығы пайда болды. Қазақстанның әртүрлі аудандарындағы табынның түрлік құрамындағы айырмашылықтарға климаттық жағдайлар, Су ресурстарының болуы, топырақ-өсімдік жамылғысының ерекшеліктері әсер етті. Сонымен, шөлді және шөлейт аудандарда мал шаруашылығының негізгі саласы қой және түйе шаруашылығы болды; жайылымға бай аудандарда ірі қара өсірілді. Негізгі бөлім: 4.1 Сипаттамалық статистика бойынша талдау бағыттары Қазақстандағы мал шаруашылығы көрсеткіштерінің динамикасын, үрдісін сипаттау 2000 жылдан бастап ауыл шаруашылығында оң үрдістер байқалды. Ауыл шаруашылығындағы реформалардың бастапқы кезеңдерінің негізгі қорытындылары: жерге мемлекеттік монополияны жою, колхоздарды реформалау, мемлекеттік ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын мемлекет меншігінен алу және жекешелендіру, шаруашылықтың жаңа нысандарын құру болды. 2004 жылы мал басы 1999-2000 жылдармен салыстырғанда: ірі қара мал 24-22,7%—ға, оның ішінде сиырлар 16-15,4% - ға, қойлар 16% - ға, жылқылар 5,4-7,2% - ға, түйелер 18-17,6% - ға өсті. 2000 жылдардың ортасында ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілердің негізгі бөлігі жеке шаруашылықтармен ұсынылды: шаруа (фермер) қожалықтары, халықтың жеке қосалқы шаруашылықтары және т.б. 2020 жылдың 1 қаңтарында Мемстат республикада 19 млн қой мен ешкі тіркеді. Рас, жыл ішінде ұсақ малдың саны айтарлықтай өзгереді. Мал маусымының шыңында — маусым айында-2019 жылы да, бір жыл бұрын да ол 25 миллион бастан асты. 2012 жылдан бастап ірі қара мен ұсақ мал саны артып келеді. Атап айтқанда, республикада ірі қара мал саны 2019 жылы 4% - ға 7,4 млн басқа дейін өсті. 2012 жылы бұл көрсеткіш 5, 7 млн басты құрады, яғни 8 жыл ішінде өсім 30% құрады. Осы уақыт ішінде елімізде ешкі мен қой саны 8,5% — ға, ал 2019 жылы-1% - ға өсті.
Excel бағдарламасында мал шаруашылығының жалпы өнімі мен жалпы мал санын 2001-2021 жылдар аралығындағы өзгерісінің графигін сызып байқауымызға болады. Графиктен мал шаруашылығының жалпы өнімі 2001-2021 жылдар арасында белгілі бір сомаға өсіп отырғанын көруімізге болады. Мал шаруашылығы жалпы өнімінің өзгерісінде өсу тенденциясы бар екендігін көре аламыз. Графиктен жалпы мал саны 2001-жылдан 2010-жылға дейін өсіп келіп, 2011-2013 жылдар аралығы төмендегенін және 2014-жылдан 2021-ге дейін қайтадан өсіп бастағанын байқауымызға болады. Жалпы мал санында өсу трендінің бар екендігін көре аламыз. Қазақстандағы мал шаруашылығын сипаттайтын ең негізгі көрсеткіштер бойынша сипаттамалық статистиканы есептеу. Сипаттамалық статистика Excel-де:
жүктеу/скачать 4,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||