Тексерген: Жанузакова Құралай Лириканың жанрлық түрлеріне ақындар шығармаларынан мысалдар теру Жанр
жүктеу/скачать 82,27 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Орындаған
- Көркем әдебиеттің түрлері, түрлері және жанрлары
- Оқиға Дастан Ой Аңыз Дәстүр Баллада Мысал Шағын жанрлар
- Эпикалық роман: Тарихи Ғажайып. Авантюралық Психологиялық. Астарлы әңгіме Утопиялық Әлеуметтік Шағын жанрлар
- Ойын Ритуал Халықтық драма Трагедия Комедия
- Лирикадағы ең маңызды кейіпкер
|
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті СӨЖ-5 Лириканың жанрлық түрлеріне ақындар шығармаларынан мысалдар теру Орындаған: 205 – топ Дюсембек Арна Тексерген: Жанузакова Құралай Лириканың жанрлық түрлеріне ақындар шығармаларынан мысалдар теру Жанр (фр. genre, лат. generіs - түр, тек) - өнердің барлық түрлерінде тарихи қалыптасқан іштей жіктелім жүйесі. Жанр - мазмұны мен формасының ортақ белгілерімен біріктірілген тарихи қалыптасқан шығармалар тобы. Мұндай топтарға романдар, әңгімелер, поэмалар, элегиялар, әңгімелер, фельетондар, комедиялар және т.б. жатады. Көркем әдебиеттің түрлері, түрлері және жанрлары
Лирика ішкі әлемнің бейнесіне, сезіміне, тәжірибесіне автордың назары аударылатын әдебиет түрі. Лирикадағы оқиға маңызды, өйткені ол суретшінің жан дүниесінде эмоционалды реакция тудырады. Бұл лирикадағы басты оқиғаға айналатын тәжірибе. Лирика әдебиеттің бір түрі ретінде ерте заманда пайда болған. «Лирика» сөзі грек тілінен шыққан, бірақ тікелей аудармасы жоқ. Ежелгі Грецияда сезім мен тәжірибенің ішкі әлемін бейнелейтін поэтикалық шығармалар лираның сүйемелдеуімен орындалды және «лирика» сөзі осылай пайда болды. Лирикадағы ең маңызды кейіпкер - бұл лирикалық қаһарман: лирикалық шығармада оның ішкі әлемі көрінеді, оның атынан лирик оқырманмен сөйлеседі, ал сыртқы әлем лирикалық қаһарманға жасаған әсерлері аясында бейнеленеді. Ал лириканың бас қаһарманы – ақынның өзі. Мұның эстетикалық қасиеті де, тәрбиелік күші де айрықша үлкен. Себебі, бұл арада өлеңді жазған адам оқыған адамға айналып, ақын мен оқырманның көңіл-күйлері бір-біріне ұштасып, бірігіп, біте қайнасып кетеді. Әр халықтын лирикалық өлеңдері оның ауыз әдебиетінен басталған. Мәселен, қазақ лирикасының басы тұрмыс-салт өлеңдерінде - той бастар мен жар-жарда, сыңсу мен беташарда немесе мұң-шер өлеңдерінде, қоштасу мен көңіл айтуда, естірту мен жоқтауда жатыр. Онан бергі қазақ поэзиясында Шалкиіз, Махамбет толғауларында лирикалық толғаныстар арқылы бүкіл қазақ халқының аңсаған арман-мұраттары көрсетілген. Лириканың жанрлық сипатын сөз еткенде, оның белгілі бір нақты түрін бөліп көрсету мүмкін бола бермейді, дегенмен шартты түрде бөлінген түрлері бар екенін де жоққа шығара алмаймыз. Мәселен, мысал, мұң өлеңі (элегия), мадақ өлең (ода), төрттаған (рубай), нәзира т.с.с. бұрыннан бар, дау тудырмайтын лирика түрлері бар. Ал, жоқтау, арнау, айтысты т.с.с. А.Байтұрсыновтың 1926 жылғы «Әдебиет танытқыш» кітабынан бастап ұлттық өлең түрі, ұлттық үлгі деп қарастырып келгеніміз белгілі. Сонымен бірге, ойлану (медиативті), жұмбақ, хат өлең түрлері де кеңінен жайылған. Қ.П. Жүсіп: «Әрине, лириканың жанрлық сипаты, жанр түрі ретінде дамуы сөз етілгенде, оның шартты түрде болсын ішкі бөлінісін: толғау; публицистикалық, немесе шолу өлең; дидактикалық, немесе үгіт өлеңі; арнау, хат өлеңі; сондай-ақ азаматтық лирика, көңіл-күй, табиғат, махаббат лирикасы болып тарамдалу мүмкіндігін т.б. ескеру керек», - деп жазады. Ал ХХ ғасырда жалпы лириканы тақырыптық тұрғыдан жанрларға жіктеу орнықты. Осы орайда С. Мақпыров: «Лирикалық шығармаларды тақырыптық тұрғыдан саралап, жіктеуге болады. Мәселен, қоғамдық-әлеуметтік, саяси мазмұндағы өлеңдерді әдетте азаматтық лирика, өмір-болмыс сырлары жайлы толғанысқа құрылған пәлсапалық лирика, ғашықтық-сүйіспеншілік немесе жеке бастық сезім күйлерін толғайтын өлеңдерді ғашықтық, әйтпесе интимдік лирика, көңіл-күй лирикасы, сондай-ақ, табиғат лирикасы деп талдау-таразылау әдебиеттану ғылымында бұрыннан бар үрдіс», - деп жанр мен тақырыптың үндестігін атап көрсетеді. жүктеу/скачать 82,27 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||