Ўзбекистон республикаси
Келишик шаклининг ҳар бири ўзига хос маъно ва вазифаси билан
жүктеу/скачать 3,07 Mb. Pdf көрінісі
|
| Келишик шаклининг ҳар бири ўзига хос маъно ва вазифаси билан
бирга ўзининг синонимик қаторига эга. Чунончи, ўқувчиларнинг бири- ўқувчилардан бири; уйга кетди-уй томон кетди; укамдан катта –укамга кўра катта. Диалектик логика, нарсага субстанциал ёндашув предметнинг айрим белгисини абстракт эслатишдан конкретликка – моҳиятга қараб боришни талаб қилади. Шундагина ўрганилаётган нарса (предмет, ҳодиса...) ҳақида ҳақиқий билимга эга бўлиш мумкин. Жумладан, юқорида баён қилинган келишикка хос талқин уларнинг туб, субстанциал моҳиятини аниқлашга қаратилган ҳаракат. 5-§. Морфологик (грамматик) шакл валентлиги Таъкидлаш керакки, лексик-семантик, семантик-синтактик валентлик тушунчаси дастлаб лексик ҳодисага нисбатан қўлланилган ва ҳозирги кунга қадар валентлик деганда, асосан, лексик-семантик валентлик тушунилади, лекин субстанциал ёндашишда лексик валентлик билан бирга грамматик валентлик – грамматик-морфологик шаклнинг, шунингдек, синтактик категориянинг (позициянинг) валентлиги тушунчаси ҳам фарқланади ва бу масала жаҳон тилшунослигида лексик-семантик валентлик қанчалик кенг ва атрофлича ўрганилган бўлса [Ҳ.Шумахер тузган ва “INSTITUT FỦR DEUTSCHE SPRACHE MANNHEIM”да 1986 йилда нашр этилган «Valenzbibliographie»(Валентбиблиографи ) китоби минг саҳифадан иборат бўлиб, асосан Ғарбий Европа, Англия ва АҚШда лексик-семантик валентлик бўйича нашр этилган 20 000 дан ортиқ Мақ.а, ахборот ва монографияни ўз ичига олади], грамматик валентлик шу даражада субстанциал тилшунослик доирасида амалга оширилган айрим тадқиқотни ҳисобга олмасак, мутлақо тадқиқ этилмаган ва тавсиф этилмаган ҳодиса. Шунинг учун ишимизнинг бу боби икки бўлимдан иборат бўлади. 1- бўлими тилшуносликда атрофлича ўрганилган лексик- 104 семантик валентликнинг ўрганилиши ва гап, сўз бирикмаси структурасини белгилашдаги аҳамияти бўйича ўзбек тилшунослиги қўлга киритган ютуқни системалаштиришга бағишланса, унинг 2- бўлими тилшуносликда мутлақо ўрганилмаган, лекин лексик-семантик валентликка кучли таъсир кўрсатиб, гап, қурилма структурасини белгилашда семантик валентлик билан деярли бир хил, баъзан эса ундан ҳам аҳамиятлироқ мавқега эга бўлган, лекин фанимизда мутлақо ўрганилмаган грамматик валентлик моҳиятини очишга бағишланади. жүктеу/скачать 3,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|