Топографиялық карталардың түрлері, мазмұны және тағайындалуы
Топографиялық карта-жергілікті жер туралы мәліметтерді алудың негізгі көздерінің бірі. Карта бойынша алдағы іс-әрекеттер ауданындағы жердің сипатын, тактикалық және қорғаныс қасиеттерін, оның қай жерде орналасқанына қарамастан, салыстырмалы түрде тез зерделеуге және бағалауға болады. Бұл ретте карта көптеген жергілікті заттардың, рельефтің типтік нысандары мен бөлшектерінің сынамалы сапалық және сандық сипатын алуға мүмкіндік береді, бұл ұрыс жүргізуді ұйымдастыру кезінде, сондай-ақ басқа да жауынгерлік міндеттерді орындау кезінде (барлау, іздеу, қоныстану және т.б.) бөлімшелер командирлеріне практикалық қызығушылық білдіреді.
Әскерлерде пайдаланылатын топографиялық карталар ірі масштабты карталарға бөлінеді.(1:25000, 1:50000), орташа масштабты (1:100000, 1: 200000) және шағын масштабты (1:500000, 1:1000000). Топографиялық карталар (көбінесе 1:100 000 және 1:200 000 масштабтар карталары) ұрыста бағдарланудың негізгі құралы болып табылады.
Топографиялық жұмыстарды келесі түрлерге бөліп қарастырады:
- Жалпы мақсаттағы топографиялық түсірілім және (немесе) 1:500-1:10000 масштабты жаңарту (түзету) ғимараттар мен құрылыстарды салу, пайдалану, кадастрларды жүргізу, жерді межелеу, басқа да іздестірулер мен арнайы жұмыстарды жүргізу кезінде;
- Инженерлік іздестірулерді жүргізу кезінде, ғимараттар мен құрылыстарды салу, пайдалану, кадастрларды жүргізу, жерді межелеу, басқа да іздестірулер мен арнайы жұмыстарды жүргізу кезінде 1:500-1:5000 масштабтағы жер үсті және жер асты құрылыстарын (инженерлік коммуникацияларды) түсіру;
- Қалалардың топографиялық жоспарларын қоса алғанда, 1:10000 масштабта топографиялық жоспарларды жасау, жаңарту, баспаға дайындау, басып шығару, цифрлы (электронды), графикалық, фотографиялық және басқа да түрлерінде көшіру;
- Жерге орналастыру және кадастрға арналған Топографиялық-геодезиялық жұмыстар;
- Жер ортофотопланын және рельефтің сандық моделін алу. Өсімдіктер мен объектілерді үш өлшемді модельдеу, сондай-ақ жердің векторлық жоспарын құру. Бұл ретте әуе лазерлік сканерлеу технологиясы қолданылады;
- Фотографиялық және сандық (электронды) түрлерде аэротүсірілім жұмыстарының туынды материалдарын алу. Ұшу аппараттарының көмегімен аэротүсірілім жұмыстарын орындау.
Сұрақтар:
1. Топографиялық карта дегеніміз не?
2. Топографиялық түсірілім қалай жүргізіледі?
3. Топографиялық жұмыстардың түрлері?