Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

әйгілі  кеңес  психологі.  Оның  жаса- 

ған  жоғары  психикалық  функция- 

лардың  дамуында  мәдени-тарихи 

концепциясының  теориялық  және 

эмпириялық мүмкіндіктерінің маңы- 

зы өте зор. Л.С.Выготскийдің көпте- 

ген  еңбектері  балалар  мен  педаго- 

гикалық,  арнайы  және  клиникалық 

психологияның  өзекті  әрі  іргелі  мә- 

селелерін қамтиды.

Адам  жан  дүниесінің  сыр  сипатын 

терең  зерттеген  Л.С.Выготскийдің 

адам  психикасының  мәдени-тарихи 

дамуы және «бала дамуының жақын 

арадағы аймағы» деп аталатын тұжы- 

рымдары айрықша атап көрсетуді қа- 

жет етеді. Мәдени-тарихи теория ту- 

ралы Выготский іліміндегі жүйе, ең 

алдымен,  адамның  әлеуметтік  өмі- 

ріндегі  тіршілік  бейнесі  қоғамның 

даму  дәрежесіне,  екіншіден,  ондай 

даму  деңгейі  сол  әлеуметтік  өрістің 

заттарды ұстап-тұтыну деңгейіне тә- 

уелді,  үшіншіден,  адамның  жарық 

дүниеге келуінен өмірінің соңғы ке- 

зеңіне  дейін  ұрпақтан-ұрпаққа  мұра 

ретінде  қалдыратын  өмір  тәжірибе- 

сіне, іс-әрекеті мен мінез-құлық бей- 

несіне,  бір  сөзбен  айтқанда,  бүкіл 

жан дүнисінің өзгеріп өрістеуіне, қа- 

лыптасуына ықпал етіп отыратын та- 

рихи  фактор  ретінде  қарастырыла- 

ды.  Сондай-ақ  баланың  дамуы  мен 

өсіп  жетілуі,  кәмелетке  толып,  аза- 

маттық  қасиетке  ие  болуы,  кісілік 

сипаттарының жетілуі де өрістеп оты- 

ратын тарихи жағдайларға, әлеумет- 

тік ортаға байланысты.

Л.С.Выготскийдің психология ғылы- 

мында ерекше орын алатын теория- 

сы – бала дамуының жақын арадағы 

аймағы деп аталады. Бұл теорияның 

түпкі мәні – баланы тәрбиелеп оқыту, 

оған білім беріп, дүниетанымын қа- 

лыптастыру үнемі оның табиғи даму 

деңгейінен  оздырып  отыруды  талап 

етеді.  Мұндай  талап,  біріншіден, 

баланың  психикасын,  оның  жан  дү- 

ниесінің  дамуын,  ақыл-ой  деңгейін 

өрістетіп жетілдіреді, білім алуға же-