Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

431

бітістерінің бірі. Мұндай кісінің есіл-

дерті ақша, қандай жолмен болса да 

бірді-біріне  қосып  пайда  табу.  Бұл, 

әсіресе нарықтық қатынас кезеңінде 

кең өріс алып отыр. Пайда қуған адам 

шыншыл да, принципшіл де, ержүрек 

те, өз парызына адал да бола алмай- 

ды. П. адамды ең аяулы сезімдерден – 

отанға  деген  сүйіспеншіліктен,  от- 

басындағы ауызбірліктен, ізгілік пен 

рухани  тазалықтан,  имандылық  пен 

инабаттылықтан  кісіні  ада  қылады. 

Оңдай  адамның  жан  дүниесі  жұтаң 

келеді, ішіп-жемей тек мал жиюға құ- 

мар,  сараңдыққа  бой  ұрып,  рухани 

өмірі жұтаң тартып, қуанышы, сүйіні- 

ші азаятын болады. «Жаманнан жи- 

рен, жақсыдан үйрен» дегендей, жас- 

тар пайдакүнем болмағандары мақұл.

ПАЙЫМДАУ – логикалық ойлаудың 

екі типі. Ойдың ақиқатқа қарай ілге- 

рілеуі білім шеңберінде тәжірибенің 

мәліметтері мен амалдарын жасайды, 

оларды  қатаң  тиянақталған  ереже-

лер  бойынша  реттейді.  Оған  қатаң 

анықтылық,  бұлжымайтын  шектеу- 

лермен схемаларға ойысу тән. Мұның 

өзі  құбылыстарды  дұрыс  топтасты- 

руға,  білімдерді  жүйелеуге  мүмкін- 

дік  береді.  П.  индивидтің,  әсіресе, 

утилитарлық, міндеттерді орындауға 

үйреншікті  жағдаяттарға  ойдағыдай 

бейімделуін  қамтамасыз  етеді.  Па- 

йымның  шектеулілігі  оның  икемсіз- 

дігі мен кесімдігі оның таңдап отыр- 

ған мазмұнынан шыға алмайтынды- 

ғы  болып  табылады.  П.-  ойлау  про- 

цесінің белгілі бір сатысы немесе ой 

тұжырымдаудың түрі; басты бір мә- 

селеге  жауап  қайтаруда  бір-бірінен 

туындайтын  ой-пікірлер  туындысы. 

П.-ойлаудың  алғашқы  сатысынан 

оның  тұжырымына  өту  жолы.  Бірақ 

П.  туралы  түсініктер  бірден  жүйе- 

ленбейді, бірін-бірі толықтыра да бер-

мейді. Философия тарихында пайым-

дауды  ғылыми  танымға  қабілеттілік 

(Кант), анықтамаларды шектейтін бі- 

лімнің қалыптасу кезеңі (Гегель) дей- 

тін түсініктер бар. П. – құбылыстың 

себебі мен байланысын анықтайтын 

ақыл-ойдың құрамдас бөлігі, тіл та- 

бысудың алғашқы деңгейі. П. тәсілін 

сипаттау, жинақтау және дәлелдеу – 

логиканың негізгі міндеттерінің бірі.

ПАНТОМИМИКА  (грек.рапtomi- 

mas – еліктеу арқылы дене қимылда- 

рын қайталау) – көркем бейнелеу, жан-

тәннің мәнерлі қозғалысын, дененің 

үйлесімді қимылын, әдеттің ыңғайлы 

ымын  орындау  арқылы  жасалатын 

өнердің жүйесі және оның сахналық 

түрі. П. алғаш ежелгі Грекия мен Рим 

театрында қалыптасқан. П. түрлері ел 

кезуші  актерлер  (гистриондар),  қал- 

жыңбас күлдіргіштер, жонглерлер ар- 

қылы  музыкалық  қолдаумен  тарал- 

ған. П. ХІІ-ХІІІ ғ. комедиялық өнердің 

тәсілі ретінде қолдау табады. XIX же- 

ке  театр  ойынына  айналады.  Пан- 

гомиманың музыкамен, әнмен сүйе- 

мелдеумен орындалатын арнайы түрі 

Орта  және  Шығыс  Азия  елдерінде 

кең таралған.

ПАРАБИОз (грек.. рara – маңында, 

төңіреңінде, bios – өмір) – 1) екі не-

месе бірнеше организмнің қан, лим-

фа  тамырларындағы,  организмдегі 

сұйық  заттарды  жасанды  іркілдету 

арқылы  оларда  жалпы  қан  айналы-

мын қалыптастыру тәсілі; 2) Тірі ор- 

ганизмнің тітіркендіргіш әсеріне (ті- 

тіркенудің күші мен ұзақтығына қа- 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: