Ұлы Отан соғысыннан кейінгі жылдардағы ғалымдардың еңбектерінен “қылмыстық” істерді іздестірудің зардаптарын анықтаңыз

Ұлы Отан соғысының қиын жылдарында баспалар мен баспаханаларда материалдық-техникалық ресурстардың, қағаздың, полиграфиялық материалдар мен техникалық құралдардың үлкен тапшылығы кезінде майдан мен тылға қажетті әдебиеттерді басып шығару тоқтатылған жоқ. Басты орынды, әрине, әскери-патриоттық қорғаныс тақырыбына арналған кітаптар, брошюралар, парақшалар алды. Басқа баспа өнімдері, тіпті мектеп оқулықтары да өте аз басылды. Полиграфиялық мекемелердің көптеген қызметкерлері майданға аттанды. Осы сала бойынша кадрлар даярлау үшін ешқандай мүмкіндік болмаған.

Осы кезеңде бүкіл Кеңес баспасы мен кітап басылымдарының басты мақсаты халқымыздың, жауға қарсы әскерлердің рухын биіктету болды. Соғыс жағдайына байланысты Кеңес Одағының полиграфиялық саласы қатты зардап шекті, бұл кітап шығару ісі ауқымының азаюына әкеп соқтырды.

Соғыс жылдарында Қазақстанда төрт баспа жұмыс істеген: «Қазақстандық партия баспасы», «Қазақ баспасы», «Көркем әдебиет баспасы», «Комсомол жастары баспасы». 1941 жылдың ақпанында «Біріккен Мемлекеттік Қазақстан баспасы» (ҚазОГИз) құрылды. Соғыс уақытының қиындығына қарамастан, майдан мен тылға қажетті баспа әдебиеттерін шығару тоқтатылған жоқ.

Ғылыми басылымдардан 1943 жылы жарыққа шыққан «Қазақ КСР тарихын» атап өтпеу мүмкін емес. Бұл еңбек КСРО-да алғаш рет одақтас республика тарихын құру тәжірибесінде жинақталған зерттеушілер ұжымымен дайындалды. Монографияны дайындауға соғыс жылдары Алматы қаласына көшірілген көрнекті кеңес тарихшылары: А. П. Кучкин, А. М. Панкратова, Б. Д. Греков, Н. М. Дружинин және интернационалдық ұжымның мүшесі - жас, талантты қазақ ғалымы Ермұхан Бекмаханов қатысты.
қазақ көркем әдебиеті осы жылдары елеулі туындылармен толықтырылды. Бұл Жамбыл Жабаевтың «Ленинградтық өренім» өлеңдері, Мұхтар Әуезовтың «Абай» романы-эпопеясының бірінші кітабы, Ғабит Мүсіреповтің «Қазақ батыры», Ғабиден Мұстафиннің «Шығанақ» романдары. Батырлық көріністердің сюжеті бойынша жазылған және соғыстың ерлік сәттерін бейнелеген, ерекше күшке, патриоттық сезімге толы бұл шығармалар халыққа үлкен моральдық-психологиялық тұрғыда әсер етті. Осы кітаптардың авторлары өздерінің жалынды, бейнелі сөздерімен адамдардың жүрегіне жылылық ұялата білді.
Ұлы Отан соғысының даңқты сұрмергені – Ыбырайым Сүлейменов осындай ерлердің бірі еді.
Ы.Сүлейменов өзінің қаруластарымен бірге Ұлы Отан соғысы тарихындағы үш үлкен әскери операцияға – «Марс» деп аталатын Ржев, Сычевка бағытындағы шабуылға, Великие Луки қаласын азат ету жорығына және Невель қаласын жаудан босатуға арналған шайқастарға қатысыпты. Осының бәрінде де ғажайып мергендігімен көзге түсіп, үш рет қатарынан әскери марапатқа ұсынылады.

Кеңес Одағы құлағанға дейін Ұлы Отан соғысына қатысты барлық құжаттарға (оның ішінде марапат деректеріне де) «құпия» белгісі соғылып, көпшілік қолына берілмеді. Бұл шектеу тек кейінгі жылдары ғана жойылды.