1 Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
XVIII ғасырдың екінші жартысындағы Ресейдегі тәрбие үлгілері
жүктеу/скачать 1,79 Mb. Pdf көрінісі
|
Мектепке дейінгі педагогика тарихы
| 5.
XVIII ғасырдың екінші жартысындағы Ресейдегі тәрбие үлгілері. 1763 жылы Мәскеуде Ресейдегі ең алғашқы тәрбие үйі ашылды. Оның қамқоршысы болып Бецкой тағайындалды. Үй тәрбиелеушілері жастары қарай бөлінді: 2 ден 7 жасқа дейін, 7-ден 11, 11-ден 14. Екі жасқа дейінгі сәбилер асыраушыларының қолынды болды, содан кейін ауыстырылып, ойын мен еңбек жұмыстарында тәрбиеленді. Еңбекке баулу баланың тәрбие үйіндегі болған уақытында үздіксіз жүргізіледі. Ұлдарды бау-бақша жұмыстарына, қыздарды-үй шаруаларына, тоқуға, тігуге , үтіктеуге т.б. үйретті. 7-ден 11 жас арасындағы балалар күніне бірақ сағат санау мен сауат ашуға мектепке барды. 11-ден 14 жасқа дейінгі балалар мектепке география, сурет салу, арифметика оқыды. Оларға кей балаларды ескермегенде, өте аз білім берді. Әрбір жас ерекшелік топтар өз іштерінде үш топқа бөлінді. Біріншісіне, оқуға ерекше талпынысы бар балалар кірді. Оларды үлкен көлемдегі оқу сабақтарымен оқытты, ал 14 жасқа толғанда оқуын жалғастыру үшін Мәскеу университетіне немсе өнер Акадимиясына жіберді. Әрине, басыбайлық жүйе кезінде бұл топтарға санаусыз бала негендігі анық. Балалардың көбін ауыр жұмыс күтіп тұрды. Екінші топтарға, қол жұмыстарында көзге түскен балалар енді. Олардан шеберлерді дайындады. Үшінші топқа, тек үй шаруасына жарамды деп тапқан балаларды енгізіп, тәрбие үйінде қолды немесе саудагерлер мен жериеленушілерге сатылып кетті. Олардың өмірлері салыстырмалы түрде тәрбие үйінде өсірілген балалардың қыздар мен ұлдарды құл етуге болмайтындығы еді. Шешім былай деді: егер тәрбиеленген ұл құл қызға үйленсе немесе қыз тұрмысқа шықса оған, балаларына еркіндік әкеледі. 1770 жылы Петербургте кеін еркін тәрбие үйіне айналған, Мәкеу тәрбие үйінің бөлімі ашылды, кейінірек тәрбие үйлері басқа қалаларда ашылды. Тәрбие үйлерінде болған балалардың өмірі өте қиын болды. Әрбір үйде өте көп бола жиналатын, кейде 1000 адамға дейін. Сол кезднгі мектепке 71 дейінгі жастағы балалардың үлкен жиыны, медицина ауруларымен күресуге шамасы жетпегенде, жан түршіктірлер бола балалардың өліміне алып келеді. Петербург үйінде 1764 жылы 524 баладан 424 өлді, кейде 100 баланың 83-87, 90 астамы өліп жатты. 1772 жылы тәрбие үйлерінде өлімді алдын алу мақсатында емшектегі баланы ақылы ауылдардағы қамқоршыларға берді, бірақ бұл іс-әрекетте балалар өміріндегі өте ауыр із қалдырды. Ел ішіндегі патшалық қайырымдылық қорларынының көзқарастарын кішкентай балаларды «періште өндірісі» деді. Тәрбие үйлеріменбөлінетін аз тұрмысты заттар, балаларға қарауды толығымен ұйымдастыра алмады, олардың медициналық және педагогикалық талаптарына сай келмеді. Басыбайлық Ресейдегі қызметкерлер тарапынан болатын жемқорлықтың кең таралуынан тәрбиеленушілер өздеріне тиесілі өз ақыны да ала алмады. «Тәрбиешілер» М.И. Бецкойдың айтқан адамгершілігінен алыс болды, олар басыбайлық қарым-қатынас жүйесіндегідей балаларға қатал қарап, қатыгездікпен қанады. жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|