Байланысты: Басқару психологиясы 1-18...37-55...73-90 (1)
48 Америкадағы басқару мәдениетін бағалаңыз. Американдық басқару жүйесі немесе американдық менеджмент пайда болу реті бойынша бірінші болып саналады. 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басында АҚШ-тың әлемдік экономикалық гегемон ретінде көтерілуі кезінде басқарудың американдық моделі пайда болды. Ол басқарудың әкімшілік мектебінің негізін салушы ретінде белгілі Анри Файоль тұжырымдаған менеджменттегі классикалық бағыттың принциптеріне негізделген. Файоль бойынша басқарудың негізгі принциптеріне мыналар жатады: еңбек бөлінісі; билік пен оған деген жауапкершілік арасындағы тепе-теңдік; тәртіп; команда бірлігі; сыйақы түріндегі ынталандыру және т.б.
Менеджменттің американдық моделі оптимизм, өзіне деген сенімділік , көпшілдік, индивидуализм сезімі мен амбиция сияқты жеке қасиеттерге негізделген. Сонымен қатар, американдықтардың гендерінде жоғары ұтқырлық бар. Компанияға өмір бойы берілгендік құпталатын Жапониядан айырмашылығы, мұнда жұмыс орнын жиі ауыстыру жағымсыз қасиет деп саналмайды.
Американдық менеджмент ең алдымен қызметкерлермен емес, әрбір тұлғамен жұмыс істейді. Барлық басқару шешімдері тек қызметкерлердің әрқайсысының жеке қасиеттерін ескере отырып қабылданады. Әрбір менеджердің жұмысы ең алдымен компанияның табысына жетуге емес, өзінің жеке эгосын қанағаттандыруға бағытталған. Әрине, мұның бәрі компанияның жетістігімен байланысты, басқаша болуы мүмкін емес.
Американдық менеджмент басқарудың принциптері мен тәсілдерінің жиынтығын басшылыққа алады, олардың жалпы белгілері төменде келтірілген:
шешім қабылдаудағы даралық және ол үшін жауапкершілік;
ұжыммен емес, жеке адаммен жұмыс істеуге көңіл бөлу;
Персоналды басқарудың американдық жүйесі қызметкерлерге мүлдем дерлік алаңдаушылықтың болмауымен сипатталады, бұл қызметкерлерге директордан салыстырмалы тәуелсіздік береді. Бұл ретте маман қысқа мерзімге жұмысқа алынады, жіберілген қателіктері үшін жазалануы мүмкін. Құрама Штаттардағы компаниялардың көпшілігінде бұл принциптер ұйымның жұмыс істейтін саласына қарамастан қолданылады.
Американдық менеджмент моделі: Өндірістік демократия.
Өндірістік демократия келесі бағыттар бойынша жұмысшыларды басқаруды, тартуды, кеңейтуді қарастырады:
-Жұмысшыларға өз беттерінше шешімдерді қабылдау құқықтарын беру.
-Жұмысшыларды шешімдерді қабылдау үрдістеріне тарту (шешімді қабылдауға қажетті ақпараттарды жинастыру, қабылданған шешімдерді орындаудың, жұмыстарды ұйымдастырудың және т.б. әдістері мен тәсілдерін анықтау).
-Жұмысшыларға олармен орындалған жұмыстардың саны мен сапасын бақылауға құқық беру. Бүкіл ұйыммен қатар оның жеке бөлімшелеріндегі қызметтерді жетілдіруге жұмысшылардың қатысуы. Шешімдерді тиімдірек орындау мақсатында жұмысшыларға қызығушылықтары, мақсаттары және т.б. бойынша жұмысшылар топтарын құру құқықтарын беру.
Менеджменттің қазіргі американдық моделі ХІХ ғ. басында-ақ пайда болған корпорациялар (акционерлік қоғамдар) сияқты жеке кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формасына бейімделген.
Американдық менеджмент моделінде қазіргі уақытта да корпорация негізгі құрылымдық бірлік болып табылады.