Пайда болу тегі бойынша: Минералдық органикалық органоминералдық бактериалдық тыңайтқыштар Минералдық тыңайтқышқа: табиғи жəне өндірістерде өндірілетін минералдық тұздар жатады.
Органоминералдық тыңайтқыштар – органикалық жəне минералдық
тыңайтқыштардың қоспасы.
Бактериалдық тыңайтқыштар – топыраққа сіңімді қоректік элементтердің түрін түзетін бактериялар.
Агрохимиялық жағдайына байланысты минералдық тыңайтқыштар: тікелей,жанама
болып екіге бөлінеді.
Физиологиялық əсеріне байланысты қышқылдық, сілтілік, нейтралды болып үшке бөлінеді. Тыңайтқыш ретінде өсімдікке берілетін үш элементтің орындары ерекше: фосфор, азот, калий
11-билет 1.Этил спиртін алудың өнеркәсіптік әдістері: тікелей Этил спирті, этанол, С2Н5ОН – біратомды қаныққан-алифатты спирт, түссіз, күйдіргіш дәмі және өзіндік исі бар оңай қозғалатын сұйықтық; Этилды өнеркәсіпте алу үшін этиленді күкірт қышқылы арқылы немесе тікелей гидраттайды; зимаза ферментінің әсерімен а. ш. шикізаттарын (картоп, дәнді дақылдар, т.б.) ашытады және ағашты, т.б. өсімдіктерді гидролиздейді.
ЭТАНОЛ өнімдерді алу үшін бастапқы шикізат ретінде; мотор отыны, антифриз, т.б. түрінде кеңінен қолданылады. Өндірілетін Этилдың көп бөлігі спирттік сусындар жасау үшін жұмсалады. Этил спиртін алу тәсілдері:
1. Азық – түлік шикізатын ашыту-картоп, дәнді дақылдар, қант зауыттарының қалдықтары.Біріншіден, крахмал дисахарид – мальтоза түзіп, ашыту кезінде глюкозаға гидролизденеді.
2.Кейіннен ашыту арқылы ағаштың гидролизі:
С6Н12О6 → 2С2Н5ОН + 2СО2.
3.Күкірт қышқылды гидратациямен этил спиртін алу.
4.Этиленді тікелей гидратациялайтын этил спиртін алу, яғни суды этиленге тікелей гетерогенді-каталитикалық қосу арқылы:
С2Н4 + Н2О ↔ С2Н5ОН.
Этанол медицинада өте кең қолданысқа ие: медициналық антисептикалық ерітінді - құрамында 95-96% (4-5% - су) концентрациясындағы этанол бар дәрі, әмбебап жергілікті антисептик және вазодилататор ретінде қолданылады.Дезинфекциялаушы және кептіруші ретінде;
- кептіру және тотығу қасиеттері операциялық өрісті өңдеу үшін немесе хирургтың қолын өңдеудің кейбір әдістерінде қолданылады;
- дәрілік заттарға арналған еріткіш, өсімдік шикізатынан тұнбалар, сығындылар және т. б дайындау үшін;
- дене қызуы кезінде салқындату үшін;
- дәрі-дәрмек құралдарының тапшылығы кезіндегі жалпы анестезия құрамдауышы;
- этанол-метанол және этиленгликоль сияқты кейбір улы спирттермен улануға қарсы дәрі.