1 билет Кинематика элементтері. Материалдық нүкте және оның орны. Треактория, жол, орын ауыстыру векторы, жылдамдық және үдеу
жүктеу/скачать 4,58 Mb.
|
физ сессия
| 2.Ядроның қабықшалы моделі. Бұл модельді 1949—50 ж. американ физигі М. Гепперт — Майер (1906—1975) жәненеміс фнзигі X. Иенсен (1907—1973) жасады. Олардын болжауынша Паули принципіне сәйкес ядродағы нуклондар дискретті энергетикалық, денгейлерде (қабыкшаларда) орналасады да ядроның орнықтылығын бекітеді. Сөйтіп, барлык толтырылған қабыкшалары бар ядро өте орнықты болып есептеледі. Осындай ерекше орнықты ядролар өте ірі ядролар деп аталады. Мүндай ядроларға протондар мен нейтрондарыныңсаны 2, 8, 20, 28, 50, 82, 126-га тең ядролар жатады.
Қабықшалы модель бойынша ядродағы нуклондар дискретті энергетикалық деңгейлер бойынша орналасады, деңгейлер (қабықшалар) Паули принципі бойынша толтырылады. Ядроның тұрақтылығын- модель, деңгейлерді толтыру сипатымен байланыстырады. Ядро өте жақсы тұрғылықты деп есептеледі сол кезде, егер де қабықшалар толық түрде толтырылған болса. Одан әрі, шындығында ерекше тұрғылықты (магикалық) ядроның болатындығын дәлелденді. Қабықшалы модель көмегімен ядроның магнит моменті мен спині, атом ядросының әртүрлі тұрғылықтылығы, олардың қасиеттерінің периодты өзгерістерін түсіндіруге мүмкіндік туды. Әсіресе, қабықшалы модель жеңіл және орташа ядроларды сипаттаумен қатар, қозбайтын (негізгі) күйдегі ядроны жақсы түрде түсіндіре алады. Табиғатта кездесетін бірқатар атомдық ядролар (радий, уран, торий және т.б.) өз бетінше -бөлшектерін, электрондарды және -кванттарын шығару мүмкіншіліктері бар екендігі қазіргі кезде белгілі болды. Мұндай ядролар радиоактивті, ал құбылыстың өзі табиғи радиоактивтілік деп аталады.
Атом ядроларының өздігінен өзгеруі радиоактивті ыдырау заңы бойынша жүреді, бұл кезде уақыт бірлігі ішіндегі ыдыраудың (ыдырау жылдамдығы) ядродағы саны осы мезеттегі ыдырамаған ядроның мөлшеріне пропорционал болады, яғни мұндағы - ыдырау жылдамдығын сипаттайтын ыдырау тұрақтысы. Әрбір ыдыраудың түрі қатаң түрде тұрақтысын анықтайды, өрнектегі “минус” таңбасы радиоактивті ядроның жалпы саны радиоактивті ыдырау процесінде кемитіндігін көрсетеді, теңдеудегі айнымалы шамаларды бөліп және оны интегралдасақ, онда осыдан мынаны аламыз: мұндағы - ыдырамаған ядролардың бастапқы саны ( кезіндегі), - уақыты кезіндегі ашылған ядро саны, - радиоактивті ыдырау тұрақтысы, - натурал логарифмдердің негізі, теңдеу радиоактивті ыдырау заңының өрнегін анықтайды. Әдетте практикада орнына жарты ыдырау периоды Т ұғымын пайдаланады. Т – бар ядроның жартысы ыдырауға кеткен уақыт аралығы. Шындығында, болғанда, онда осыдан
Радиоактивті ыдырау заңын және де мынадай түрде жазуға болады: Өрнектің мұндай түріндегі жазылуы әлі де ыдырамаған радиоактивті заттың мөлшерін тез бағалау үшін ыңғайлы. Радиоактивті ыдырау процесінің интенсивтілігін сипаттауды радиоактивті ыдыраудың орташа өмір сүру уақыты арқылы да жүргізуге болады. Орташа өмір сүру уақыты - ыдырамаған ядролар саны е рет кемігендегі уақыт аралығы (е – натурал логарифмнің негізі):
болатындығын көрсетуге болады. Радиоактивті изотопты құрайтын атомдар саны:
мұндағы - изотоп массасы, М - молярлы масса, - Авогадро саны. Барлық радиоактивті өзгеру кезінде энергияның, импульстың, импульс моментінің, зарядтың сақталу заңдары орындалады.
жүктеу/скачать 4,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|