1 билет Онкологияны зерттеу пәні мен әдістері Ойылу және ойылудың алдын алу шаралары
жүктеу/скачать 1,15 Mb.
|
| 1. Онкологиядағы сәулелік емдеу
2. Паллиативті көмектің міндеттері Жауап 1.Онкологиядағы сәулелік терапияның ең көп таралған түрі сыртқы сәулелену болып табылады. Бұл түрге рак клеткаларына жоғары энергиялы сәуле сәулелерін бағыттайтын машина кіреді. Құрылғы радиацияны белгілі бір жерлерге бағыттауға мүмкіндік береді, сондықтан дәрігерлер ісіктің барлық дерлік түрлеріне сыртқы сәулеленуді пайдаланады. Неліктен сәулелік терапия жасалады Радиациялық терапия қатерлі ісік ауруын емдеудің маңызды құралы болып табылады және жиі химиотерапия немесе ісіктерді жою хирургиясы сияқты басқа емдеу әдістерімен бірге қолданылады. Сәулелік терапияның негізгі мақсаты – ісіктерді кішірейту және қатерлі ісік жасушаларын жою. Терапия сау жасушаларды зақымдауы мүмкін болса да, зақымдану тұрақты емес. Сіздің қалыпты, қатерлі емес жасушаларыңыз сәулелік терапиядан қалпына келтіру мүмкіндігіне ие. Сәулеленудің денеге тигізетін әсерін азайту үшін радиация сіздің денеңіздің белгілі бір нүктелеріне ғана бағытталған. Радиациялық терапия қатерлі ісік емдеудің әртүрлі кезеңдерінде және әртүрлі нәтижелер үшін қолданылуы мүмкін. Сәулелік терапияны қолдануға болады:қатерлі ісіктің асқынған, кеш сатысында симптомдарды жеңілдету қатерлі ісіктің негізгі емі ретінде басқа ісік емдеу әдістерімен бірге операция алдында ісіктерді кішірейту операциядан кейін қалған рак клеткаларын жою Сәулелік терапияның қауіптері Сәулеленудің қандай түрі қолданылса да, шаршау және шаштың түсуі жалпы жанама әсерлер болып табылады. Шаштың түсуі сіздің денеңіздің емделіп жатқан бөлігінде ғана болады. Радиация тері жасушаларына да әсер етеді. Терідегі өзгерістер мыналарды қамтуы мүмкін:көпіршіктер,құрғақтық,қышу,пиллинг Сәулеленудің басқа жанама әсерлері өңделетін аймаққа байланысты және мыналарды қамтуы мүмкін:диарея,құлақ ауруы,ауыз жаралары,құрғақ ауыз,жүрек айнуы,жыныстық дисфункция,ауырған тамақ,ісіну,жұту қиын,зәр шығару қиындықтары, мысалы, зәр шығарудың ауыруы немесе зәр шығарудың жеделдігі,құсу сәйкес NCI, бұл жанама әсерлердің көпшілігі емдеу аяқталғаннан кейін екі ай ішінде жоғалады. Сирек жағдайларда жанама әсерлер емдеу аяқталғаннан кейін алты немесе одан да көп айға созылуы мүмкін. Кеш жанама әсерлер мыналарды қамтуы мүмкін:ауыз қуысының проблемалары бірлескен проблемалар,лимфедема немесе тіндердің ісінуі ,бедеулік,ықтимал қайталама ісік Олар кейде терапиядан кейін бірнеше жыл өткен соң пайда болуы мүмкін. Жанама әсерлерге қатысты кез келген алаңдаушылық туралы дәрігеріңізбен сөйлесіңіз. Сәулелік терапия қалай жүргізіледі Сәулелік терапия әдетте қабылданады емдеу сеанстары аптасына бес күн 1-ден 10 аптаға дейін. Емдеудің жалпы саны ісіктің көлеміне және түріне байланысты. Әрбір сеанс әдетте 10-30 минутты алады. Көбінесе адамға әр демалыс күндері терапиядан үзіліс беріледі, бұл қалыпты жасушаларды қалпына келтіруге көмектеседі. 2.Паллиативті көмек жайында түсінік оның міндеттері, принциптері. Емделушінің өмір сапасын жақсартып, ауру ағымын жеңілдету қажет. Ауырсынуды басып, физикалық симптомдарды тоқтату қажет. Адамның өмір жолындағы қалыпты кезеңі ретінде өлімге деген қатынасын қалыптастыру. Әлеуметтік заңды сұрақтарды шешу. Науқасты азаптан құтқару, ауырсынуды басуға көмектесу. Дәрі дәрмекпен химия терапиялық ем беріп, науқас өмірін ұзартуға көмектесу. Паллиативтік науқас отбасымен жұмыс жасау, қажетті гигиеналық әдістерді үйрету, түсіндіру, оқыту психологиялық көмек беру. Паллиативті көмекті кімдер қажет етеді. Көмек кез келген әлеуметтік топтарға арналған және әлеуметтік мемлекеттік бағдарлама шеңберінде тегін ұсынылады. Онкологиялық науқастар нашарлау кезінде және терминалдық сатыларда. Паллиативті күтімді қалай алуға болады. Паллиатив күтімінің көрсеткіштері: • Паллиативті көмекті ауырып келген науқас онкологиялық тіркеуге алынып, жағдайы нашарлаған кезде, паллиативті бөлімге аударған кезде алады. • Амбулаториялық паллиативті көмек. • Хоспистер, тегін және ақылы түрде болады. Паллиативті күтім - ол емделуші және оның жанұясына көрсетілетін психологиялық, физикалық, әлеуметтік, рухани қажеттілікпен қамтамасыз ету үшін белсенді түрде көмек көрсету. Мейірбике паллиативті күтім жасау алдында келесі қағидаларды білуі қажет. 1.Өлімді табиғи үрдіс ретінде қарап өмірді бекіту. 2.Ауруды жеңілдету, қайғысын азайту. 3.Рухани, психологиялық аспектілерді қарастыру. 4.Науқастың соңғы сапарына дейін, өмір сүруіне көмектесу. 5.Емделушінің соңғы күніне дейін, туысқандарына қолдау көрсету, жақсылық жасау. 6.Емделушінің пікірін силау, мысалға емнен, тамақтан бас тартып жатса. 7.Мейірбикелік емдерді тиімді қолдану. Паллиативті көмекті көрсететін мейірбикенің міндеті мен рөлі. Емделушінің жай күйін бағалау, дәрігер тағайындауын уақытымен сапалы орындау,емдеу жоспарларын тұрақты бағалау, емделушімен және туыстарымен дұрыс қарым қатынаста болу арқылы көмек көрсету.Науқастың жеке бас гигиенасын қадағалап қамтамасыз ету, ойылудың алдын алу, төсек ауыстыру тәсілдерін жетік меңгеру қажет. Емделушінің жағдайын бағалап,дәрігерге хабарлап отыруы қажет.Емделуші ренжіп ашу шақырып жатса, өз сезімдерін білдіруге мүмкіндік беру керек,кедергі жасамау керек. Әдептілік, шыдамдылық, науқасқа назар аудару, сезімталдық көрсету қарым қатынасқа көмегі тиеді. Науқаспен сөйлескенде, оған уақыт бөлуге тырысу керек. Науқасқа өз туысына қарағандай қарау керек, оларда қорқыныш болады, үмітсіздік болады, соны жоюға тырысу керек. Науқастың өмірінің ұзақтығы емес, өмір сапасы үшін күресу керек. Бұл жағдайда науқас тамақтан бас тартып, келген туыстарын көргісі келмей, керісінше көргісі келіп өзгеріп отырады, сол шешімдерінің бәрімен келісіп отыру керек. Мейірбике науқастың тері тазалығына көп көңіл бөлу керек, терең дем алып , арқа аяқтарына массаж жасап, өздерін күтуді ұсынады. Паллиативті көмек көрсететін медицина қызметкерлері әрдайым науқастың құқықтарын құрметтеуі керек, кәсіби міндеттерін орындап, науқас муддесі үшін әрекет етуі қажет. Науқастың шешімі бойынша, науқасты емдеу дәрігер құқығында, емдеу әдістерін медицина қызметкерлері психологтармен бірігіп шешеді, ал күтуші мейірбикелерге төзімділік қажет, барлық жұмыс мейірбикенің адалдығына, ұқыптылығына байланысты [23]. Науқастарды қол жетерлік және сапалы медициналық көмекпен қамтамасыз ету керек. Медицинада емделушінің денсаулығына дәрігерден кем жауап бермейтін, мейірбикелер бар екенін білеміз, барлық науқастарға берілген ем мейірбикелердің ұқыптылығына байланысты. Мейірбикелер науқаспен жиі қарым қатынаста болады, олардың жай күйлерін мейірбике біліп отырады, олармен тікелей байланыста. Науқастарды күту, емдеудегі негізгі міндеттер мейірбикелерге жүктеледі. Сондықтан мейірбикелік мамандыққа көзқарас ерекше болуы керек. Мейірбикелік күтімнің мақсаты мен мінез құлық жүйесінің тепе теңдігін және науқастың функционалды тұрақтылығын қамтамасыз ету. Ол өзгертуге бағытталуымүмкін. Мейірбикелік басты міндет, емделушіге өмірдің қиын кезеңдерінде мейірбикелік көмек көрсету [18]. Денсаулықтың оңтайлы деңгейіне қол жеткізуге және оны қолдауға көмек көрсету болып табылады. Мейірбике адамның денсаулығы мен ауруы кезінде бейімделуіне ықпал етеді. Науқасты ынталандыру мен қолдаудың әртүрлі әдістерін қолданып білу керек. Денсаулық мейірбикелік көмектің негізгі мақсаты. Мейірбикенің міндеті отбасындағы салауатты өмір салтына бағытталған мінез құлықты дамыту. Мейірбике оқытуды ұйымдастырады. Ол отбасы мүшелерінің денсаулығын нығайтуға ыңғайланған қолайлы орта жасап біледі. Мейірбике емделушімен бірге өзінің денсаулығын және оның отбасы мүшелерінің денсаулығын нығайтуға арналған араласу тәсілдерін таңдайды. Бұл дені сау отбасын қалыптастыру және дамыту, дене шынықтыру, спортпен шұғылдану, отбасын нығайтуды қамтамасыз ету. Күтімнің сапасы мен нәтижелерін бағалау критерийлері қойылған мақсаттарға сәйкес отбасының денсаулығын жақсарту. Медбике жағдайға негізделген мейірбикелік көмекті орындау арқылы мақсатқа жетеді, мәселені анықтайды, жағдайдың мәтінін зерттейді, уақытты анықтайды, мәселені талдау жасайды, жоспар құрады, нәтижені бағалайды. Мейіргер күтімі -кей кездерде дәрігер байқауын талап етпейтін онкологиялық аурулары бар, күтім қажет ететін адамдарға орта медициналық оқу бітірген, медициналық көмек көрсетіп білетін медбикелерді қажет етеді. [20,17]. Стационарлық көмек көрсетуде - білімді, мамандандырылған, оның ішінде тәулік бойы медициналық көмек көрсететін, жоғары технологиялық медициналық аппаратпен жұмыс жасап білетін , дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету. Паллиативтік көмек көрсету және мейіргерлік күтім "Халықтың паллиативтік көмек және мейірбике күтімі көрсетілуі тиіс санаттарының тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 25 ақпандағы № 96 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10576 болып тіркелген) бекітілген тізбеге сәйкес халықтың санаттарына тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде, сондай-ақ ақылы негізде көрсетіледі. Паллиативтік көмек және мейіргерлік күтімді қажет ететін пациенттердің тізімдері медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсететін ұйымдар қалыптастырады және есеп берудің бірыңғай нүктесі "Емхана" автоматтандырылған ақпараттық жүйеге енгізіледі, осының негізінде паллиативтік көмек және мейіргерлік күтімді алатын пациенттердің тізбесі қалыптасады. №20 билет жүктеу/скачать 1,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|