1 билет Отандық тарихты оқудың тұжырымдамалық негіздері
Бүкілхалықтық референдум, Конституцияны қабылдау
жүктеу/скачать 262,12 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 82. «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ»
| 52. Бүкілхалықтық референдум, Конституцияны қабылдау
1995 жылы 30 тамызда республикада бүкілхалықтық референдум өтті, Референдум(лат. referendum — хабарлануға тиісті нәрсе) — мемлекеттік маңызы бар мәселені халықтық дауысқа салу. Референдум нәтижесінде Қазақстанның жаңа Конституциясы қабылданды. Ата Заң, яғни мемлекетіміздің Негізгі Заңы 9 бөлімнен (98 баптан) тұрады. I бөлім. Жалпы ережелер II бөлім. Адам және азамат III бөлім. Президент IV бөлім. Парламент V бөлім. Үкімет VI бөлім. Конституциялық кеңес VII бөлім. Соттар және сот төрелігі VIII бөлім. Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару IX Бөлім. Қорытынды және өтпелі ережелер. Бұл Конституцияның 1993 жылғы Конституциядан айырмашылығы оның мазмұнының сапасында еді. Жаңа Конституцияға алғаш рет азаматтың құқығына қатысты ғана емес, адам дүниеге келген сәттен одан ажырамас құқықтарына да қатысты нормалар енді. Ол бойынша Қазақстан Республикасының Президенті саяси жүйенің басты тұлғасы болып табылады, билік тармақтарынан жоғары тұрады. Бұл президенттік басқару жүйесіндегі мемлекетке сай келеді. Парламент туралы конституциялық бөлім өзгерістерге ұшырады. 82. «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Қазақстанныңәлемдегіеңдамыған 30 елдіңқатарынакірутұжырымдамасындаалдағыжұмыстыңұзақмерзімдібасымдықтарыбелгіленген.Бізгедәстүрліөндірушісекторлартиімділігінарттырумаңызды. Бұлар – біздіңбәсекедегітабиғиартықшылықтарымыз. Бізгемұнай-газ секторыныңэкспорттықәлеуетінсақтайотырып, басқару, өндіружәнекөмірсутектердіөңдеудіңжаңатәжірибелерікерек. Мұнай мен газ өндірудіңықтималсценарийлерібойыншатүбегейлішешімгекелукерек. Сирекметалдардыңғылымиқамтымдысалалар – электроника, лазерлік техника, коммуникациялықжәнемедициналықжабдықтарсалаларыүшінмаңыздылығынескереотырып, олардыигеруауқымынұлғайтуқажет.Қазақстангеологиялықбарлаусаласыбойыншаәлемдікнарыққашығуғатиіс. Тиістізаңнаманыжеңілдетеотырып, бұлсалағашетелдікинжинирингтіккомпаниялардан инвестиция тартқанжөн. Жалпы, дәстүрлісалаларғақатыстыбіздіңолардыдамытужөніндегібөлекжоспарларымызболуыкерек. Әрбіркелесібесжылдықтыңнақтынәтижесіэкономиканыңжаңасалаларынқалыптастыруболуғатиіс. Біріншібесжылдықаясында автомобиль жәнеавиақұрастыру, тепловоз, жолаушыларжәнежүквагондарыөндірісіжолғақойылды. Олардыкеңейтіп, сыртқынарықтарғашығарукерек. Сонымен, 2050-ге дейінгіқалғанжылдаржетібесжылдыққабөлінеді, олардыңәрқайсысыбірмақсат – дамыған 30 елдіңқатарынакірумәселесіншешеді. Екіншіжәнеоданкейінгібесжылдықтардамобильді, мультимедиялық, нано жәнеғарыштықтехнологиялар, роботты техника, гендік инженерия салаларын, болашақтыңэнергиясыніздеу мен ашудыңнегізінсалғанжөн. МемлекетжұмысыныңнегізгібөлігіҚазақстанбизнесін, әсіресе, шағынжәне орта бизнестідамытуғабарыншақолайлыжағдайжасауболмақ. Таяудағы 10-15 жылдағылымиқамтымдыэкономикалық базис жасаукерек, онсызбізәлемніңдамығанелдеріқатарынақосылаалмаймыз. Мұныдамығанғылымарқылышешугеболады.Екінші. Қазақстанныңагроөнеркәсіпкешенінинновациялықбағытқатүсірумаңызды. Бұл – біздіңдәстүрлісаламыз. Азық-түліккедегенқажеттілік арта береді. Бұлсекторға инвестиция көбірексалынады. Сондықтанбүгінгіфермерлер тек уақытшаәріауарайынабайланыстыкездейсоқжетістіктердімалданыпқалмай, өндірістіңөсіміжөніндеойлануғатиіс. Жаһандықауылшаруашылығыөндірісіндебәсекеөсеберетінболады. Жерменжұмысістейтіндер, еңалдымен, жаңатехнологиялардыенгізіп, өнімділіктіүздіксізарттыратындар, жұмысынәлемдікстандарттарнегізіндежүргізетіндерболуыкерек. Біріншікезекте, әсіресе, бағақалыптастырудыңашықтетіктеріарқылытиімдіжернарығынқұрумаңызды. Ауылшаруашылықжерлерін инвестиция тартужәнеозықтехнологияларенгізудіескеріпжалғабергендеғанабәсекекүшейеді. Ауылшаруашылығындабизнестіңдамуына, фермерлеркооперациясыүдерісіне, жердітиімдіпайдалануғабөгетжасайтынбарлықкедергініжойғанжөн. Болашақ – аграрлықсекторда, әсіресе, шағынжәне орта бизнес түріндегіжаңаөңдеукәсіпорындарыжелісінқұруда. Бұлтұстабізбизнестінесиеарқылықолдауғатиіспіз. Фермерлерұзақмерзімдіқаржыландыру мен өткізунарықтарынаделдалсыз, тікелейшығаалатынболуғатиіс. Ауылөндірушілерініңқарыздарынкепілдендіружәнесақтандырудыңтиімдіжүйесін құру да өзектімәселе.Қазақстанетжәнесүтөнімдерінэкспорттайтынөңірлікіріелгеайналуғатиіс. Егіншаруашылығында суды көпқажетететінтиімділігітөмендақылдаркөлемінқысқарту, олардыкөкөніспен, майлыжәнеазықтықөнімдерменалмастыружолына бет бұрукерек. Агрохимикаттардытиімдітұтынудың, қуаңжерлердетопырақтынөлдікөңдеудіңзаманауитехнологиялары мен өзге де инновациялардықолданудыкеңейтудіңкешендішараларықажет.«Жасыл» экономикағакөшужөніндегіқабылданғантұжырымдамағасәйкес, 2030 жылғақарайегісалқаптарының 15 пайызы суды үнемдеутехнологияларынакөшірілетінболады. Бізаграрлықғылымдыдамытып, сынақтықаграрлық-инновациялықкластерлерқұруымызқажет. Уақыткөшіненқалмай, табиғиазық-түлікөндіруменқатарқұрғақшылыққатөзімдігендік-модификацияланғанөнімдерөндірісін де жүргізумаңызды. Айтылғанміндеттердіескерекеліп, Үкіметкеагроөнеркәсіпкешеніндамытужоспарынатүзетуенгізудітапсырамын. Үшінші. Ғылымиқамтымды экономика құру – еңалдыменҚазақстанғылымыныңәлеуетінарттыру. Бұлбағытбойыншавенчурлікқаржыландыру, зияткерлікменшіктіқорғау, зерттеулер мен инновациялардықолдау, сондай-ақ, ғылымиәзірлемелердікоммерцияландыружөніндегізаңнаманыжетілдіргенжөн. Үкіметкебиылғыжылдың 1 қыркүйегінедейінтиістізаңжобаларытоптамасынәзірлеп, Парламенттіңқарауынаенгізудітапсырамын. Ғылымдықаржыландырукөлемінбіртіндепарттырып, оны дамығанелдердіңкөрсеткіштерінежеткізужөнінденақтыжоспарқажет. Шетелдерден инвестиция тартудытолықтайелімізгебілім мен жаңатехнологиялартрансферттеуүшінпайдаланукерек. Шетелдіккомпанияларменбірлесіп, жобалықжәнеинжинирингтікорталықтарқұруқажет. Бізгеірімұнай-газ және тау-кенметаллургиялықнысандарындажұмысістейтінжетекшітрансұлттықкомпаниялардыоларосындаөзқажеттілігі мен сервисінқамтамасызетуүшінөндірістерқұруғашақырғанымызжөн. Мен кейбірірікомпаниялардыңбұғандайынекендігінбілемін. Үкімет осы мәселеніқайтапысықтап, қажетболғанжағдайдабұлүшінбарлықжағдайдыжасағаныжөн. Жабдықтардыөзеліміздеөндіруімізге де болатынкездешетелдентасымалдаудыңқажетіжоқ. Ұлттықинновациялықжүйенің, оныңнегізгіинституттарыныңтиімділігінарттырумаңызды. Олардыңбелсенділігінстартаптардыжәневенчурлікмәмілелердіңбастапқыкезеңдерінеқолдаукөрсетугебағыттағанжөн. Іріқалалықагломерациялардағы, әсіресе, Астана мен Алматыдағытехнологиялықпарктердіңжұмысынжандандырукерек. Алғашқызияткерлік-инновациялық кластер қазірАстанадағы Назарбаев Университетініңарқауындатабыстыжұмысістеуде. Ал Алматыдамұндай кластер – «Алатау» ақпараттықтехнологияларпаркі. Технопарктердеқазақстандықірікомпаниялардыңқосалқыөндірістерінорналастыруүдерісінынталандырушараларынойластырумаңызды. Төртінші. Инфрақұрылымдықүштаған – агломерацияның, көліктің, энергетиканыңқарқындыдамуынқамтамасызетукерек. Агломерациялар – Қазақстанныңғылымиқамтымдыэкономикасыныңұстыны. Елдіңорасанзораумағын, халықтыңорналасутығыздығыныңтөменекенінескерсек, агломерацияларқалыптастыру мен дамыту – маңыздымәселе. Қазақстанныңалғашқызаманауиурбанистікорталықтарыіріқалалар – Астана мен Алматы, одансоң – Шымкент пен Ақтөбеболады. Олархалықтыңжәнеинвестициялардыңшоғырлануорталықтарынаайналады, сапалыбілім беру, медицина, әлеуметтік-мәдениқызметтеркөрсетеді. Көлікинфрақұрылымы – индустриялық экономика мен қоғамымыздыңтамырынақанжүгіртетінжүйе. Сапалызаманауимагистральдарсыздамыған ел болмайдыдеп мен талайретайттым. Бұғанқоса, ҚазақстанныңқатынасжолдарыоныңЕуропа мен Азия, Солтүстік пен Оңтүстікарасындаорналасуытұрғысынанмаңыздымәнгеие. Елдежолдаржелісінжасауүшінбіз «Астана – Қарағанды – Алматы», «Астана – Павлодар – Өскемен», «Алматы – Қапшағай – Өскемен» автожолдарынсалудыбастадық. Осы бағыттарбойыншапойыздарқазірдіңөзіндеекіесежылдамжүріпжатыр.Логистикалыққызметкөрсетусекторындамытуқажет. ЕңалдыменбіздіңжүктеріміздітасымалдауүшінКеденодағыаумағынбарыншапайдаланутуралысөзболыпотыр. «БатысЕуропа – БатысҚытай» дәлізініңқұрылысы да аяқталуғатаяу, Парсы шығанағынашығуүшінТүрікменстан мен Иранғатеміржолтартылды. КелешектеҚазақстантеңізгешығатынжолдары бар елдерде логистика орталықтарынқұруға инвестиция салуғатиіс. Жүктердікедендікөңдеумерзімдерінқысқартып, шекараөткелдерініңөткізумүмкіндігінарттырып, Ақтаупортыныңқуаттылығынкүшейтіп, экспорт-импорт операцияларыныңресімдерінжеңілдетукерек.Соныменқатар, ядролықэнергетиканыдамытудыңкелешегінұмытпаукерек. Әлемніңтаяудағы даму келешегіндеарзан атом энергиясынадегенқажеттілікөсетүсетінболады. Қазақстан – уран өндірудеәлемдіккөшбасшы. Біз АЭС отыныүшінтөлөндірісіміздідамытып, атом стансасынсалуғатиіспіз.Бесінші. Шағынжәне орта бизнестідамыту – ХХІ ғасырдағыҚазақстандыиндустриялықжәнеәлеуметтікжаңғыртудыңбастықұралы. Мұндағыменіңұстанымымайқынекенінбілесіздер, оны талайайтқанмын. Экономикамыздашағынжәне орта бизнестіңүлесіартқансайынҚазақстанныңдамуы да орнықты бола түседі. Біздешағынжәне орта бизнестің 800 мыңнанастамсубъектісі бар, онда 2,4 миллионнанастамқазақстандықеңбекетеді. Бұлсектордағыөнімкөлемітөртжылда 1,6 есеөстіжәне 8,3 млрд. теңгеніқұрапотыр.Жаһандықрейтингкесәйкес, Қазақстанбизнестіжүргізугееңқолайлыжағдайы бар елдертобынакіредіжәнебізбұлүрдістіөрістететүсугетиіспіз. Шағынжәне орта бизнес – біздегіЖалпығаОртақЕңбекҚоғамыныңберікэкономикалықнегізі. Оны дамытуүшінжекеменшікинститутынзаңнамалықтұрғыданығайтатынкешендішешімдерқажет. Бизнестідамытуғакедергікелтіретінбарлықенжарқұқықтықнормалардыңкүшінжоюкерек. Шағын бизнес ұрпақтан-ұрпаққаберілетінотбасыдәстүрінеайналуғатиіс. Алтыншы. Біздіңболашаққабараржолымызқазақстандықтардыңәлеуетінашатынжаңамүмкіндіктержасауғабайланысты. ХХІ ғасырдағыдамыған ел дегеніміз – белсенді, білімдіжәнеденсаулығымықтыазаматтар Біріншіден, барлықдамығанелдердіңсапалыбірегейбілім беру жүйесі бар. Ұлттықбілімберудіңбарлықбуыныныңсапасынжақсартудабіздіауқымдыжұмыскүтіптұр. 2020 жылғақарайҚазақстандағы 3-6 жасаралығындағыбалалардымектепкедейінгібіліммен 100 пайызқамтужоспарлануда. Екіншіден, денсаулықсақтаусаласындағыбастыбасымдық – алғашқымедициналық-санитарлықкөмектідамыту. Міндеттімедициналықсақтандыруенгізумәселесінзерттегенжөн. Мемлекеттің, жұмысберушілердіңжәнеқызметкердіңденсаулықүшінортақжауапкершілігі – медициналыққызметтіңбарлықжүйесініңбастықағидаты. Спортпеншұғылдану, дұрыстамақтанабілу, жүйеліпрофилактикалықтексерілу – аурудыңалдыналудыңнегізі. Үшіншіден, жалпықазақстандықмәдениеттідамытуғажаңашасерпінбергенжөн. Мәденисаясаттыңұзақмерзімдітұжырымдамасынәзірлеуқажет. Ондақазақстандықтардыңбәсекегеқабілеттімәдениментальдігінқалыптастыруға, заманауимәдениеткластерлеріндамытуғабағытталғаншараларбелгілеукерек. Төртіншіден, білім беру, денсаулықсақтау, әлеуметтікқорғауқызметкерлерініңәлеуметтікпакеттерінқайтақарастырғанжөн. Үкіметкеазаматтыққызметшілереңбекақысыныңжаңаүлгісінәзірлеудіжәне 2015 жылғы 1 шілдеденбастапенгізудітапсырамын. Олқызметкерлердіңеңбекақыларынденсаулықсақтаусаласында – 28, білім беру саласында – 29, әлеуметтікқорғаусаласында 40 пайызғадейінарттырудықамтамасызетугетиіс. Бесіншіден, мүмкіндігішектеуліазаматтарымызғакөбіреккөңілбөлукерек. ОларүшінҚазақстанкедергісізаймаққаайналуғатиіс. Бізде аз емесондайадамдарғақамқорлықкөрсетілугетиіс – бұлөзіміздіңжәнеқоғамалдындағыбіздіңпарызымыз. Бүкіләлемосыменайналысады. Мүмкіндігішектеуліадамдартұрмыстыққызметкөрсету, тағамөнеркәсібі, ауылшаруашылығыкәсіпорындарындажұмысістейалады. Мен барлықкәсіпкерлергеолардыжұмысқаорналастыруғакөмектесіңіздердептағы да айтқымкеледі. Сондай-ақ, 5-10 адамғаарналғанарнайыквотаныенгізумүмкіндігінқарастыруғаболады. Жетінші. Мемлекеттікинституттаржұмысынжетілдіру. Әлемніңдамыған 30 елініңқатарынаұмтылыскезіндебізгеадалбәсекелестік, әділеттілік, заңныңүстемдігіжәнежоғарықұқықтықмәдениетахуалықажет. Мемлекеттіңүкіметтікемессекторменжәнебизнеспенөзараіс-қимылыныңжаңартылғантәсілдерікерек. Заңалдындағытеңдікқұқықтәртібініңшынайынегізіболуғатиіс. Аса маңыздыміндет – сыбайласжемқорлыққақарсыжаңастратегиянықалыптастыружәнеіскеасыруды жалғастыру. №23 билет жүктеу/скачать 262,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|