1 Дәріс Физиологияның зерттеу әдістері. Нейрогуморальды реттеу. Кіріспе. Жоспары
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ж а с ы Б ір м ин ӛ т т ег і т ыныс алу ж и ілі
- Спи р о грам м а
- Б ала Ж а с ы 6
- I I I .
| Тыныс алу жиілігі – ересек адамдарда минутына 12-18 болады.
Әсер ететін факторлар: эмоциналдық кернеу, жас ерекшелік, қимыл әрекеттері, температураға, физиологиялық және патологиялық кҥйіне байланысты ӛзгеріп отырады. Тыныс алудың жиілеуі – тахипноя, ал сиреуі – брадипноя, тоқтауы – апноя деп аталады. Тыныс алу жиілігінің адамның жасына сай ӛзгеруі
II. Өкпе – қуыс ағза. Ол белгілі мӛлшерде ғана ауа сыйғыза алады. Максимальді дем алудан кейінгі барынша толық дем шығаруды өкпенін тіршіліктік көлемі не сыимдылығы (ӨТС) дейді. Бҧл кӨлем ҥш бӛліктен қҧралған: 1 - тыныс алу бӛлігі (тыныстық ауа) – адамның қалыпты жағдайдағы дем алу мен дем шығаруындағы ауаның мӛлшері (0,5 л); 2 - қосымша бӛлік – қалыпты дем алған соң дем шығармай қосымша тағы да дем алуындағы ауаның кӛлемі, адамда – 1,5 л; 3 - резервті бӛлік (қордағы ауа) – қалыпты дем шығарған соң дем алмай, қосымша дем шығарудағы ауа кӛлемі. Сонымен, ӛкпенің тіршіліктік сыйымдылығы (ӚТС) адамда 3,5- 4 л шамасында. ӚТС жасына, ӛнімделігіне, тҧқым ерекшеліктеріне және басқа факторларға байланысты ӛзгереді. Ол арнаулы қҧрал – спирометр кӛмегімен анықталады. Ӛкпенің жалпы кӛлемі - тіршіліктік кӛлем мен қалдық бӛліктің қосындысынан қҧралады. Қалдық бӛлік - ӛкпеде ҥнемі болатын ауа кӛлемі (адамда 1л, жылқыда 10 л шамасында). Қордағы (резервтік) және қалдық ауа қосындысы альвеолалық ауа тҥзеді. Спирограмма - ӛкпелік кӛлемдері мен сыйымдылықтардың графиктік тіркелуі. Қалдық ауа – максималды дем шығарғанда ӛкпеде белгілі бір кӛлемде қалған ауа. 1200 мл.
Балалар мен жас жасөспірімдердің өкпенің тіршілік сыйымдылығы, мл Баланың дем алуды реттеу қабілеті де нашар, бҧл баланың сөйлеу қабілетімен бірге жетіледі де, 11−12 жаста ересек адамдармен бірдей болады. III. Адам дем алатын ауадағы оттегі аз болғанда, организмде физиологиялық біраз ӛзгерістер пайда болады. Ҧрық анасының жатырында оттегімен плацента арқылы қамтамасыз етіледі, оның жҥйке жҥйесіндегі тыныс орталығы жеті айлығында толық жетілгенімен қызмет атқармайды. Бала туыларда оның анасымен байланысы тоқталады, сондықтан егер әйел ҧзақ босанатын болса, ҧрықтың қанында кӛмір қышқыл газы кӛбейеді де, баланың дем алуы басының жатырдан шығуынан бҧрын басталады. Мҧндай жағдайда баланың тыныс жолдарына ҧрық сҧйықтығы кіреді де, бала тҧншығады, шетінеп те кетуі мҥмкін.
жолдарының бекітіліп қалуына немесе жҥйке жҥйесіндегі тыныс орталығы қызмет атқармағандықтан организмге оттегінің аз жеткізілуіне байланысты. Асфиксияның жеңіл тҥрлері туа болуы мҥмкін және жҥре келе жҥйке жҥйесінің, жҥрек−қан тамырларының, тыныс жҥйесінің ауруларына, далаға шықпай, ҥнемі ҥйде отыра беруіне байланысты болуы мҥмкін. Таза немесе 50% оттегімен дем алу жҥрек, туберкулез ауруларында жағымды әсер етеді. Тыныс алу мҥшелерінің бәрінің физиологиялық кӛрсеткіштеріне дене еңбегі мен спорт әсер етеді. Баланың дҧрыс отыра білуі де маңызды. оқу−тәрбие жҧмысын ҧйымдастырғанда, есте сақтайтын тағы да бір жағдай – дене еңбегі мен дене шынықтыру және ой еңбегі кезінде балалар тынысын тарылтады, сондықтан оның дҧрыс болуын қадағалау қажет. Сонымен қатар, ой еңбегі мен дене еңбегін кезектестіру аса маңызды. Ырғақты тыныс гимнастикасы баланың ақылының артуына жағымды әсер етеді. Балалардың сабақ оқитын, еңбек ететін ҥйдегі бӛлмелері мен мектептегі сынып бӛлмелерінің, балалар бақшасындағы топтардың бӛлмелерінің ауасын жиі−жиі желпіндіріп, тазартып отыру аса маңызды. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||