1 Дәріс. Топографиялық-геодезиялық ізденістер. Жерге орналастыру және кадастрда карталарды жасау және пайдалану. Жерге орналастыру және кадастрдағы геодезиялық жұмыстардың түрлері
Нег: 1 нег.[64-176]. Бақылау сұрақтары
жүктеу/скачать 1,27 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 14 Дәріс. Бұрыштық өлшеу және жобаны жер бетіне өлшеу тәсілдерімен көшіру
| Нег: 1 нег.[64-176].
Бақылау сұрақтары: Жобаны жерге көшірудегі маңызы Үш гоедезиялық процесс Жобаны жерге көшірудегі тәсілдер Жобаны жерге көшірудегі дайындықтар Жобаны жерге көшіру жұмыстарын ұйымдастыру №14 Дәріс. Бұрыштық өлшеу және жобаны жер бетіне өлшеу тәсілдерімен көшіру. Өлшеу тәсілімен жобаны жер бетіне көшіру Жобаны жер бетіне көшіру жұмыс сызбасы бойынша жүзеге асырылады. Құрастырылған жоба нүктелері орналасуын анықтайтын барлық өлшемдер дайындық жұмыстырында жазылған. 30 суретке сәйкес, жобаны көшіру b нүктесі орнынан басталады. А нүктесінде веху орнатылады. Бұдан LА сызығын іледі, оны өлшейді және өлшеу аспа есебі бойынша жұмыс сызбасы жазуына сәйкес, створда сызықты кольямен бекітеді, бұдан кейін олардың орнына шекара белгілерін орнатады. Сурет-30 Егер жобалау графикалық немесе механикалық әдіспен орындалса, егер жақтарының параллелдігі мен перпендикулярлығы қатаң сақталынбаса өлшеулер жүргізілмесе, онда көлбеулікке түзету енгізу бұрыштық көлбеулікке енгізіледі 5° аспайтын: егер аналитикалық болса, онда - 1.5°. Осы ретпен С нүктесінен 0 нүктесіне дейінгі сызық өлшенеді О нүктесінен Е нүктесіне дейін. Бұдан түсінікті өлшеу аспабы тек сәйкес келетін сызық, жоба шекарасына шығатын, осыған байланысты, мысалы В және С нүктелері арасына өлшем жасалынбайды. Қателіктер салдарынан LА сызығыньщ үзындығын өлшеу. өлшегіштен алынған жобаны жер бетіне көшіруде ұзындығынан ерекшеленетін болады. Көрсетілген жұмыс сызбасында LА сызығының айырмашылығы жобаны көшіруде өлшенген бұрын өлшенген ұзындық жіберілген айырмашылықтан екі өлшенген сызық арасы. Егер LА сызығы жоспар бойынша графикалық анықталған болса, жалпылай айтқанда айтарлықтай жұмыс нақтылығын төмендетеді. Бұл айырмашылық келесі қателіктің нәтижесі болады. Есептейміз ылдыйлық түзетулері және сызықты көшіру үшін жоспардан Гаусстың проекциясында аймақтағы сызықты өлшеу есептелінеді: 1. L нүктесі координатын есептеу 4 нүктесіне қатысты немесе керісінше А нүктесін £ нүктесіне қатынасын. Бұл қателік белгілі қысқа жүріс ұзындыгына байланысты болады, осы екі нүктемен байланысты. Бұл жағдайда жүрістің АВСВЕ... L. ұзындығы 2200 м тең. Жүріс бойынша қыйылспаушылығы жіберілген инструкцияға тең 1/1500 оның ұзындығы L нүктесінің орналасу қателігі А нүктесінің байланысты 2200/1500 = 1,5 м тең. 2. АL сызығы ұзындығы 4 және L оның соңғы нүктелері қателіктеріне байланысты жоспарға енгізілген. Бұл қателік 0,18 мм тең, шегі мм (3,6 м 1 : 10000 масштабында) тең. 3. Жоспар бойынша сызықты анықтау ( қателік шегі тең болады 0,16 мм. немесе 1,6 м 1:10000 масштабында). Жобаны жер бетіне көшіру кезіндегі сызықты өлшеу. Бұл өсімше шегі 2 рет кем жіберілген айырмашылығы екі өлшем арасындағы сызық ұзындығын өлшеудегі қолайлы шарт LА = 1355,1 м бұл қателік 0,4 м тең. Жалпы қателік немесе өлшенген екі сызық арасындағы қиыспаушылық жұмыс сызбысында жазылған формула бойынша анықталады. Егер LА сызығы L и А нүктелері координаттары бойынша есептелінсе, онда айырымы нәтижесінен тек бірінші және төмендеу көрсетілген қателіктерден және тең болады. Алынған айырымы байланыстырады өлшенгендердің ұзындығына пропорциональ а1, а2, а3, а4, а5. Егер жоба графикалық немесе механикалық әдіспен есепсіз жүргізілсе учаске жақтарын перпендикуляр және параллельдігін қамтамасыз ететін онда айырымы масштаб дәлдігін (0.1 мм жобада) асырмайды. Егер айырым тең екі есе нақтылығы масштабтың онда түзетулер енгізу соңғы екі жобаланған нүктеде жүргізіледі. Айырмадағы өсімше масштаб дәлдігіне екі еселігі, түзетулерді енгізу жоба сызығының басынан өлшенген мәнге пропорционал енгізіледі. Егер соңғы учаскеде параллельдік не перленикуляр жақтары болмаса, онда үйлеспеушілікті таратпайды, бірак учаске ауданы анықталады. Егер жоба аналитикалық әдіспен орындалса, немесе есептеулер жүргізілсе, учаске жақтарының параллельдігі мен перпендикулярлығын қатаң сақталса, онда айырма өсімшесі 1/1000 аспайды (өлшеуштің) жобаланған учаскедегі байланыспайды. Мысалы, учаске өлшемі / (29 суретке) қараймыз, LА сызығына тірелетін 240,2 м тең: егер айырмашылығы 0.2 м аспаса, онда оны байланыстырмайды. Айырмашылығы, белгіленген деңгейден аспауы кольелер жылжу жолын байланыстырады пропорциональ ұзындығына промердің. Жоғарыда көрсетілген жоба нүктелеріндегі белгілерді жоба шекарасы келіп тірелетін сызық створында орналастырады. Бірақта белгі орнатылатын жер егер жол үстіне, көл, сазға түссе, онда белгі берілген тірек сызығына орнатылады 30 суретте көрсетілгендей жоба шекарасында В, С, Д. Е, -Ғ нүктелеріне. Сонымен мысалы Г нүктесіндегі белгі қойылуы мүмкін, тірек сызығын 40м жылжыту жолымен кедергіні айналып өту үшін. Жылжыту мұнда перпендикуляр жүргізіледі, одан кейін арақашықтыққа байланысты С нүктесіне белгі қойылады. Жылжытылған сызық №18- А створ сызығына қайтадан ауыстырады. Ал Р нүктесіндегі белгі тірек сызығына перпендикуляр қойылады. Пашня контуры және шекара сызығымен қыйылысқанда, препендикуляр ұзындығы өлшенеді. £ нүктесіне белгі орнату үшін тірек сызығына қажетті өлшем жасайды (780.0) және еА'створынан алынған жіңішке е қиылысу контуры Е нүктесінде. Қиынды ұзындығы бұдан бұрын тірек сызығы өлшенеді және жұмыс сызбасында жазылады. О нүктесіндегі белгі (395.0) промер соңында қойылады. а нүктесінен жасалынған араластығы 35 м тірек сызығының ( 31-сурет). Жоба көшірлгеннен кейін жұмыс сызбасында барлық сызықтарына қызыл тушьпен түзетулер жүргізіледі, жобаны көшіруде табылған түзетулерді енгізу үшін. Сурет-31 Бұрышты өлшеу әдісімен жобаны жер бетіне көшіру Теодолит көмегімен жобаны жер бетіне көшіру және жобалаудан кейін өлшеу аспабын және кез келген түсіріс түрін әсіресе егер жоспарланған жерде геодезиялық тірек пункты болса, мысалы теодолиттік жүріс пункттері пайдаланылатын жер шекарасындағы геодезиялық торлар пункттері. Мұндай пункттердің орналасуы координаттар аймақтағы өлшенген есептер нәтижесі бойынша анықталынады. Жобаны жер бетіне көшіру теодалит көмегімен және өлшеу аспабын көшіру жағдайы бір өлшеу аспабы қиындық тудырған жағдайда жоба шекарасында сынық сызықтар болған жағдайда жауып тастаймыз, немесе мұндай жағдайда нүктелер мықты тірек бола алмайды жобаны жер бетіне көшіруде. Мұндай жағдайларда жобаны көшіру теодалит көмегімен ыңғайлы болады мензуламен салыстырғанда мұндай жағдайда теодолит айтарлықтай портативті және мензуладан жеңіл теодолитпен жұмыс жасау себебі ауа райына ешқандай байланысы жоқ. Жобадағы нүкте орналасқанына байланысты геодезиялык тіректер пунктна байланысты тәжербие жүзінде жобаны жер бетіне ауыстыру теодолиттің көмегімен ауыструдың екі жағдайы аймақтағы жобадағы нүкте орнын анықтау: 1) бір станциядан полярлық әдіспен; 2) бірнеше станциядан, жасалынатын теодолиттік жүріс жобасы. Барлық жағдайда жобаны теодолитпен көшіруге тырысуға тиіс координата мәндерін есептеуде геодезиялық торлардың пункты болуы. Полярлық әдіс ( 32 суретте, а) ß жоба бұрышы болып табылады, аймақта құрылып жатқан А шығыс нүктесі , жобадағы арақашықтық— Аа=S. аймақта анықталынатын жоба нүктесі а алынатын. Өсімше ά және ß болуы мүмкін жобада берілген мәнмен көрсетілген немесе жоба процессінде есептелінген жоспарда графикалық анықталған бұрышын құру үшін тексерілген теодолит орнатылады А шығыс нүктесіне сонымен егер ß сол жақ бұрышы болса (11 суреттегідей), онда есепке алу лимбда бөлу сағат тілі жүрісімен көрсетілген, алидаданың нөлдік штрихы біріктіріледі лимбаның нолдік штрихпен және лимбаны айналып (алидадамен бірге), көру дүрбісін шығыс бағытына бағыттайды В. Содан алидаданы босатады және оны лимб штрихын нөлдік штрихпен беттескенше айналдыр ß өсімшені білдіретін бұрыш. Сонымен қатар көру дүрбісі жобадағы а нүктесін көрсстеді. Сурет-32 Егер λ оң жақ бұрыш құрылса, онда нөлдік штрихы алидаданың лимба штрихымен біріктіріледі. X бүрышының өсімшесін білдіретін, лимбты айналдырып (алидадамен бірге). В нүктесі бағытына шығысы бойынша көру дүрбісі бағытталады. Бұдан кейін алидаданы босатып оны бұрайды нөлдік штрих дейін лимбаның нолдік штрихмен бірге. Сонымен қатар көру дүрбісінің орналасуы а жоба нүктесін көрсетеді. Көрсетілген бағыт біраз үлкен 5 сызығына қарағанда теодолиттеу вехтары бойынша теодолит қойылады, біреуін оң бұрышты құрастыру нәтижесінде басқа — сол жақ бұрыш және вех екеуінің бірі орналасуы орташа орнатылады. Бұдан кейін А нүктесінен арақашықтық өлшенеді 5 және оның соңында теодолитпен белгі орнатады. Өлшенген арақашықтық қайталап өлшеумен бақыланады. жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|