Нег:[11 2-116].
Бақылау сұрақтары: 1)Жоба дұрыстығының техникалық көрсеткіші не болып табылады?
2)Учаскелер шеттерінің перпендикулярлығы және параллелдігіне қойылатын
талаптар.
3)Учаске ауданының нақтылығына қойылатын талаптар?
4)Ылдилықты анықтауға қойылатын талап түрлері?
5)Cуғаруды немесе топырақ бетіндегі су ағымын жобалау үшін қандай орташа
квадраттық қателікпен анықталады?
10 Дәріс. Жоба эскизін құрастыру Жерге орналастыру жобасы ережеге байланысты екі тәсілі бар:
1)Жоба эскизін алдын ала құрастыру
2)Техникалық соңғы құрастырылған жоба.
Эскиз жобасы жоспарланған материалмен құрастырылады, техникалық жобаны құрайтын кейбір кезеңдерде эскиздеу жобасын құрастыру үшін көшірме жоспардан немесе дайындалған балауыз пайдаланылады.
Объектілерді жоспарлауды ұйымдастыру планиметр көмегімен немесе бір қоршауда жобаланған участікте және номограмма көмегімен орындалады.
Сонымен қатар графикалық жобалау әдісі қолданылады. Жақтар өлшемі мәндерін дөңгелектей жоспардан алынған 1 ге дейін немесе 10 м логарифмикалық сызғыш пайдалана отырып есептеуге болады.
Эскиз жобасында жобаланған участіктер алаңы дөңгелектегенде көрсеткіш ірі - 1 га дейін, ал орташа және майда - 0,5га дейін жоба масштабы бойынша 10000 және га -1:25000 масштабында болады.
Участіктерді эскиздеу жобасы үшін жерге орналастыру тәжирбиесінде (23 сурет) Г.И. Гороховтың номограммасы қолданылады. Бұл алаңдарды және учаскілерді тікбұрыш, трапеция және ұшбұрыш үлгісімен өлшеу есебімен құрастырылған.
Сурет –23
Алдын ала жобаны жалпылай түсіру кейде көз мөлшермен алынады, содан кейін көз жеткізу үшін шаруашылық учаскісінің орналасқан жерін анықтау және территориядағы басқада элементтерді ұйымдастыру құрастырлыған әдістерді пайдалана отырып жүргізіледі.
Техникалық жобаны құрудағы тәсілдер ережесі Техникалық жоспарда құрастыру ережесі және әдісі техникалык жобалар аяқталған жоба эскизі негізінде құрастырылады. Қарастырылған және тексерілген шаруашылық мына маңызды және заңдылық дұрыстығына байланысты болады.
Көптеген жағдайларда сызба аналитикалық немесе аналитикалық әдістерін пайдалана отырып немесе шығыс мәліметтері бойынша логорифмикалық сызғышты пайдаланып жобалау қолданыады.
Бұл жағдайлардың бәрі өлшеуге үйлесімді схемамен барлық кезде мүмкіндік бермейді. Осыған байланысты жобалауда есептеуді дәптерге жазуға тура келеді.
Жобалау дәптерінің әдетте сол жағына, жобаланған участік орналасу сызбасы бейнеленеді нөмірлері, аудандары қойылады.
Техникалық жобаны құрастыруда, шекара орналасуын анықтау қажет және жобаланған участік ауданының қажетті геодезиялық берілгендерін есептеу керек техникалық дұрыс орналасқанын есептеу үшін жобаланған участіктің орналасуын анықтау керек.
Өндіру талаптарына байланысты алаң дәлдігі және шекара орналасуы осы және басқада участіктердің олардың құрылымы және геодезиялық мәліметтердің барлығы шекара массиві бойынша жобаланады. Участік жер құрылысының техникалық жобаларын құрастыру үшін осы әдістер қолданылады. Алаңды есептеуде қолданылатын есептеулер:
1) Графикалық жолдарды өлшенген өсімше сызығы бойынша;
2) Жер құрылымы жобасын құру бойынша;
Қолданылатын әдістің басты шарты жобаланған участіктегі шаруашылыктың маңыздығы, алаңы және шекара сипаты.
Участіктерді жобалау геодезиялық процесстің бірден бір бөлігі. Көп еңбек сіңіруді қажет ететіні, операцияларға үлкен көңіл бөлуді талап ететін, жүргізілетін жұмыстарды, есептерді, өлшеулерді есептейді.
Учаскелерді жобалаудағы әрекеттің бірі ауданын кері есептеп шығару. Егер ауданды есептеп шығарғанда жоспардағы аудан фигурасы анықталынса, онда жобалау кезінде орналасу сызығы анықтаған жоспардағы шектелінетін фигура, берілген ауданға сәйкес болу керек. Сонымен бұл жобаның дәлдігі біршама деректерге, жақындату ауданды есептеу дәлдігіне теңделуі мүмкін.
Бірақта участікті жобалау мұнымен шектелмейді, берілген аудан байынша және белгілі сызықтық өлшеммен анықталады басқада белгісіз сызықтық өсімшелер өте жиі жобалау жүйелі жақындату әдісімен жүргізіледі. Алдын-ала анықтау осы немесе басқа да әдістермен немесе берілген участік аудан шекарасын көзбен өлшеу бұдан кейін артық немесе участікте берілген ауданды алу үшін кем ауданын жобалайды. Егер ауданы кем немесе артық болса онда екінші қайтара көз өлшемімен шекарасы анықталады. Бұдан соң кем немесе артық аудандарды есептейді. Бұдан басқа участіктерді конфигурациялау екі әдіспен жүзеге асырылады, жобаланған участік ауданы планиметрмен немесс аналитикалық әдіспен анықталынса. кем немесе артык аудандары графикалық немесе номаграмма көмегімен жобаланады.
Эскиздік жобаны құрастыру
Жер құрылысы жобасы ережесінің екі тәсілі
Алдын ала құрастыру эскиздеу немесе жобаны құрастыру.
Техникалық ақырғы құрастырылған жоба.
Эскиз жобасы жоспарланған материалмен құрастырылады, техникалық жобаны құрайтын кейбір кезеңдерде эскиздеу жобасын құрастыру үшін көшірмесі жоспардан немесе дайындалған балауыздан дайындалады.
Объектілерді жоспарлауды ұйымдастыру планиметр көмегімен орындалады. Сонымен қатар коршауда жобаланған участікте және номограмма көмегімен жүргізіледі. Тағы да графикалық жобалау әдісі қолданылады, жақтар өлшемі мәндерін дөңгелектей жоспардан алынған 1 ге дейін немесе 10 м логарифмикалық сызғышты пайдалана отырып есептеу.
Эскиз жобасында жобаланған участіктер алаңы дөңгелектегенде көрсеткіш ірі - 1 га дейін, ал орташа және майда – 0,5га дейін жоба масштабы бойынша 10000 және 1га 25000 масштабында.
Жерге орналастыру практикасында участіктерді эскиздеу жобасы үшін 1 суреті Г.И. Гороховтың номограммасы қолданылады. Бұл алаңдарды өлшеу есебімен кұрастырған және учаскілерді тікбұрыш, трапеция және үшбұрыш үлгісімен құрастырған.
Алдын ала жалпылай түсіру жобаны кейде көздеп де алады, содан кейін көз жеткізу шаруашылық участіктің орналасқан жерін анықтау және территориядағы құрастырлыған әдістерді пайдалана отырып басқа да элементтерді ұйымдастыру.
Техникалық жоспарда құрастыру ережесі және әдісі техникалық жобалар аяқталған жоба эскиз негізінде құрастырылады, құрастырылған және тексерілген шаруашылық маңызды және заңдылық дұрыстығына байланысты.
Көптеген жағдайларды сызба аналитикалық немесе аналитикалық әдістерін пайдалана отырып немесе шығыс мәліметтері бойынша логорифмикалық сызғышты пайдаланып жобалау.
Бұл жағдайлардың бәрі барлық кезде өлшеуге үйлесімді схемамен мүмкіндік бермейді. Осыған байланысты жобалауда есептеуді дәптерге жазуға тура келеді.
Жобалау дәптердің әдетте жол жағына жобаланған участік орналасу сызбасын бейнелейді, номерлері, аудандары қойылады.